خوردن نمک در بارداری | مصرف مجاز، خطرات و جایگزین‌های سالم
دوران بارداری یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین مراحل زندگی هر زن است که تغذیه نقش مهمی در سلامت مادر و رشد مناسب جنین ایفا می‌کند. میزان مجاز مصرف نمک در بارداری حدود ۶ گرم است. همچنین زیاده‌روی در خوردن نمک در بارداری می‌تواند منجر به افزایش فشار خون و تورم شود. در این مقاله هرآنچه که باید درباره خوردن نمک در بارداری بدانید را ذکر خواهیم کرد.
مصرف نمک در بارداری
اگر تاکنون این پرسش برای شما پیش آمده که آیا خوردن نمک در بارداری ضرر دارد یا خیر، باید بدانید نمک یک ماده معدنی ضروری و پرمصرف است و منبع اصلی سدیم در رژیم غذایی ما به شمار می‌آید. مقدار مشخصی از نمک برای سلامت کلی بدن ضروری است، چراکه بدن به آن برای کمک به هضم غذا نیاز دارد. نمک همچنین به تنظیم سطح مایعات در بدن کمک می‌کند که این موضوع به‌ویژه در دوران بارداری — زمانی که سطح مایعات برای حمایت از رشد جنین تغییر می‌کند — اهمیت ویژه‌ای دارد. فراموش نکنید نمک و سدیم با یکدیگر تفاوت دارند. نمک یک ترکیب طبیعی است، در حالی که سدیم یک ماده معدنی و یکی از ترکیبات شیمیایی تشکیل‌دهنده نمک به شمار می‌آید.
هوس نمک در بارداری
اگر شما هم هوس نمک در بارداری دارید، باید بدانید بین ۵۰ تا ۹۰ درصد از زنان گزارش می‌دهند که در دوران بارداری هوس‌های غذایی مختلفی دارند. شروع ویار بارداری معمولاً از اواخر سه ماهه اول است، در سه ماهه دوم به اوج می‌رسند و تا زمان زایمان کاهش می‌یابند.
کارشناسان هنوز به‌طور دقیق نمی‌دانند چرا زنان در دوران بارداری به برخی غذاها میل پیدا می‌کنند، با این وجود ممکن است هوس نمک در بارداری به علت تغییرات هورمونی در این دوران یا کمبودهای تغذیه‌ای باشد.
خوردن بیش از حد نمک در بارداری چه ضرری دارد؟
حتی پیش از بارداری هم احتمالاً عوارض مصرف بیش از حد سدیم را تجربه کرده‌اید؛ مثلاً وقتی یک وعده غذای بسیار شور خورده‌اید و بعد از آن احساس سنگینی و نفخ داشته‌اید. این حالت به‌دلیل آبی است که بدن برای دفع سدیم اضافی در خود نگه می‌دارد.
تورم صورت، دست‌ها، پاها، مچ پا و ساق پا که به آن اِدِم گفته می‌شود، یکی از علائم شایع بارداری است اما مصرف بیش از حد نمک در رژیم غذایی بارداری می‌تواند این وضعیت را تشدید کند و تورم را بیشتر نماید.
علاوه بر نفخ و احساس ناراحتی، دریافت بیش از حد سدیم می‌تواند منجر به مشکلات جدی‌تری در سلامت شود. به این صورت که مصرف مداوم سدیم زیاد باعث می‌شود بدن مقدار زیادی آب در خود نگه دارد و این افزایش آب موجب بالا رفتن فشار خون در رگ‌ها و سرخرگ‌ها می‌شود. در نتیجه می‌تواند منجر به فشار خون بالا در بارداری شود؛ مشکلی که خطر سکته، نارسایی قلبی، نارسایی کلیه، سرطان معده، پوکی استخوان و بیماری‌های دیگر را افزایش می‌دهد.
خوردن نمک در بارداری نشانه چیست؟
بسیاری از زنان در دوران بارداری تمایل بیشتری به خوردن نمک یا غذاهای شور پیدا می‌کنند. ویار شوری یا تمایل به نمک در بارداری گاه به‌عنوان نشانه‌ای از پسر بودن جنین تلقی می‌شود. با این حال، هیچ مدرک علمی‌ای وجود ندارد که این باور را تایید کند. تمایل به خوردن نمک بیشتر به نیاز بدن به تنظیم الکترولیت‌ها، افزایش حجم خون یا تغییرات هورمونی در دوران بارداری مرتبط است و نه به جنسیت جنین.
برخلاف آنچه در باورهای عامیانه مطرح می‌شود، هیچ آزمایش خانگی یا نشانه‌ای مثل ویار شوری نمی‌تواند جنسیت جنین را مشخص کند. تنها روش‌های معتبر برای تشخیص جنسیت جنین شامل سونوگرافی و در برخی موارد آزمایش خون یا بررسی‌های ژنتیکی هستند.
اگر می‌خواهید از وضعیت بارداری خود مطمئن شوید، استفاده از تست بارداری اولین قدم مطمئن است. پس از آن، برای تشخیص قطعی جنسیت جنین، مراجعه به پزشک و انجام سونوگرافی ضروری است.
علت میل زیاد به نمک در بارداری چیست؟
در دوران بارداری، ممکن است به انواع مختلفی از خوراکی‌ها میل شدید پیدا کنید. اگر میل زیادی به نمک در بارداری دارید یا به‌طور کلی بیشتر سراغ تنقلات شور می‌روید، نگران نباشید؛ این موضوع غیرعادی نیست، چراکه برخی زنان در دوران بارداری میل زیادی به نمک پیدا می‌کنند.
نقل قول از:
.One study suggested that cravings for foods containing salt in pregnancy tended to be more prevalent during the third trimester
ترجمه:
یکی از مطالعات نشان داده که میل به غذاهای شور در دوران بارداری بیشتر در سه ماهه سوم شایع است.
با اینکه بیشتر این هوس‌ها بی‌خطر هستند اما مهم است که به آن‌ها توجه داشته باشید، چراکه تمایل به برخی از خوراکی‌ها، ممکن است بیشتر از آنچه تصور می‌کنید سدیم داشته باشند مانند چیپس، ترشی‌ها یا برخی گوشت‌های فرآوری‌شده. بنابراین همیشه میزان نمک موجود در مواد غذاییتان را بررسی کنید.
مقدار مصرف نمک در بارداری باید چقدر باشد؟
در دوران بارداری، حفظ تعادل مصرف نمک (سدیم) برای سلامت مادر و جنین اهمیت زیادی دارد. به طور کلی، توصیه می‌شود زنان باردار روزانه حدود ۶ گرم نمک (معادل یک قاشق چای‌خوری) مصرف کنند. باید توجه داشت که بسیاری از غذاهای فرآوری‌شده و آماده مقدار زیادی نمک دارند؛ به‌طور متوسط در هر ۱۰۰ گرم از این غذاها ممکن است تا ۱.۵ گرم نمک وجود داشته باشد، در حالی‌که میزان مطلوب برای این مقدار غذا حدود ۰.۳ گرم است. بنابراین، کاهش مصرف خوراکی‌های شور مانند چیپس، غذاهای کنسروی، سس‌ها و فست‌فودها توصیه می‌شود.
خوردن نمک یددار در بارداری
برخی نمک‌ها با ید غنی شده‌اند که یک ماده معدنی بسیار مهم برای سلامت بدن است. از آن‌جایی که بدن انسان قادر به تولید ید نیست، باید مطمئن شوید که مقدار کافی از آن را از طریق رژیم غذایی سالم و متعادل دوران بارداری دریافت می‌کنید. ید برای رشد جنین در رحم، به‌ویژه برای رشد مغز، ضروری است.
با اینکه پژوهش‌ها نشان می‌دهد برخی از زنان باردار دچار کمبود این ماده مغذی حیاتی هستند، استفاده از نمک یددار در بارداری به عنوان تنها منبع دریافت ید توصیه نمی‌شود. دلیلش این است که طبق دستورالعمل‌های بهداشتی موجود، مقدار مصرف نمک باید کاهش یابد.
چگونه مصرف نمک در بارداری را کاهش دهیم؟
در ادامه چند راه ساده برای کاهش مصرف نمک در دوران بارداری آمده است:
- برچسب تغذیه‌ای مواد غذایی بسته‌بندی‌شده را بررسی کنید و سعی کنید محصولاتی را انتخاب کنید که کمتر از ۱.۵ گرم نمک در هر ۱۰۰ گرم داشته باشند.
- هنگام خرید موادی مانند سس‌ها یا غلات صبحانه، گزینه‌های با نمک کمتر را انتخاب کنید.
- سوسیس، بیکن و گوشت‌های فرآوری‌شده مانند ژامبون معمولاً سرشار از نمک هستند؛ سعی کنید این مواد را کمتر مصرف کنید یا به‌جای آن‌ها از گوشت تازه و فرآوری‌نشده استفاده کنید.
- تا حد امکان، غذاهای تازه بخورید و کمتر از غذاهای آماده یا فرآوری‌شده استفاده کنید.
- هنگام خوردن پنیر، انواع کم‌نمک‌تر مانند موزارلا را انتخاب کنید.
- هنگام خرید سبزیجات کنسروی، آن‌هایی را انتخاب کنید که در آب کنسرو شده‌اند نه در آب‌نمک.
- به‌جای چیپس، مغزهای بدون نمک بخورید.
- برای میان‌وعده‌های سالم‌تر، میوه یا سبزیجات تازه مانند توت یا چند تکه هویج انتخاب کنید.
جایگزین نمک در بارداری چیست؟
در دوران بارداری، بدن برای عملکرد صحیح و رشد سالم جنین به مواد معدنی مختلفی مانند ید و سدیم نیاز دارد. نمک منبع اصلی این مواد است، اما مصرف بیش از حد آن می‌تواند باعث افزایش فشار خون، ورم بارداری و دیگر مشکلات شود. به همین دلیل، کاهش مصرف نمک و جایگزین کردن آن با چاشنی‌های طبیعی و مفید، راهکاری هوشمندانه برای حفظ سلامت مادر و جنین است. در ادامه، چند جایگزین سالم و خوش‌طعم برای نمک در دوران بارداری معرفی می‌شود:
- آویشن: گیاهی معطر با طعمی دلپذیر که بدون نیاز به نمک، عطر و مزه‌ی خاصی به غذا می‌دهد. آویشن همچنین خواص ضدباکتری و ضدالتهابی دارد.
- ریحان: ریحان نه‌تنها طعم خوشایندی دارد، بلکه سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات ضدالتهابی است که به تقویت سیستم ایمنی در دوران بارداری کمک می‌کند.
- زردچوبه: دارای ترکیبات ضدالتهابی طبیعی است و می‌تواند به‌عنوان جایگزین مناسبی برای نمک در غذاهای گرم استفاده شود.
- پودر سیر یا پودر پیاز: این دو ادویه عطر و طعم قوی و دلچسبی دارند و به غذاها مزه‌ای دلپذیر می‌بخشند، بدون آن‌که نیازی به افزودن نمک باشد.
- لیموترش تازه: چند قطره آب لیموی تازه می‌تواند جایگزین خوبی برای نمک باشد؛ به‌ویژه در سالادها و غذاهای دریایی.
- فلفل سیاه یا فلفل قرمز: افزودن فلفل به غذاها نه‌تنها مزه آن را قوی‌تر می‌کند، بلکه مصرف فلفل در بارداری با کمک به افزایش متابولیسم، به هضم بهتر نیز کمک می‌کند.
استفاده از نمک بدن در بارداری
در دوران بارداری، استفاده از نمک‌های بدن مانند نمک اپسوم یا نمک دریایی به‌صورت موضعی و با رعایت نکات ایمنی می‌تواند مفید و بی‌خطر باشد. نمک اپسوم که حاوی منیزیم سولفات است، به کاهش دردهای عضلانی، رفع خستگی و کاهش ورم پا در بارداری کمک می‌کند و استفاده از آن در حمام پا با آب ولرم توصیه می‌شود. همچنین، نمک دریایی طبیعی می‌تواند به‌عنوان اسکراب ملایم پوست و بهبود گردش خون مورد استفاده قرار گیرد، مشروط بر اینکه فاقد اسانس‌های شیمیایی مضر باشد. همچنین از حمام‌های طولانی با آب داغ پرهیز کنید زیرا باعث افزایش بیش از حد دمای بدن می‌شود که در سه ماهه اول بارداری خطرناک است. استفاده از نمک بدن در بارداری به صورت موضعی و با احتیاط مجاز است. با این وجود پیشنهاد می‌شود قبل از استفاده از نمک بدن در بارداری، با پزشک خود مشورت کنید.
