زایمان فیزیولوژیک چیست؟ ویژگی‌ها، مزایا و پیامدها

زایمان فیزیولوژیک طبیعی

زایمان فیزیولوژیک طبیعی، طبق گفته سازمان جهانی بهداشت، زایمانی بدون مداخله، عوارض و مطابق با عملکردهای طبیعی بدن تلقی می‌شود.

در این نوع زایمان زنان به‌طور طبیعی و خودبه‌خود بدون اینکه از اپیدورال یا سایر مداخلات پزشکی (مگر اینکه از نظر پزشکی ضروری باشد) استفاده کنند زایمان می‌کنند. این رویکرد بر اعتماد به بدن مادر و قابلیت‌های نوزاد برای زایمان با استفاده از قدرت ذاتی آن تأکید دارد.

زنان که زایمان فیزیولوژیک را ترجیح می‌دهند، معمولاً در کلاس‌هایی شرکت می‌کنند تا یاد بگیرند چه انتظاری داشته باشند و چگونه آماده شوند، به عنوان مثال یادگیری تکنیک‌های تنفس و آرامش. این کلاس‌ها همچنین به همراه زایمان آموزش می‌دهد که چگونه از روش‌های راحتی برای حمایت از زنان در هنگام زایمان استفاده کنند.

زایمان‌های فیزیولوژیک معمولاً توسط ماما، پرستار و یا همراهانی که آموزش‌های تخصصی دیده‌اند، تسهیل می‌شوند. در حال حاضر، اکثر زایمان‌های فیزیولوژیک در محیط بیمارستانی انجام می‌شود، جایی که در صورت لزوم، مجموعه کاملی از حمایت‌های پزشکی در دسترس قرار دارد.

ویژگی‌های زایمان فیزیولوژیک طبیعی

- با شروع و پیشرفت خودبه‌خودی زایمان مشخص می‌شود

- شامل شرایط بیولوژیکی و روانی است

- منجر به زایمان واژینال نوزاد و جفت می‌شود

- منجر به خونریزی فیزیولوژیک می‌شود

- انتقال نوزاد را از طریق تماس پوستی بهینه‌ می‌کند و مادر و نوزاد را در طول دوره پس از زایمان در کنار هم نگه می‌دارد؛ 

- از آغاز زودهنگام شیردهی حمایت می‌کند

مزایای زایمان فیزیولوژیک 

زایمان بدون مداخله پزشکی ممکن است بسیاری از مزایا را به همراه داشته باشد:

- درد کمتر پس از زایمان

- بهبودی فیزیکی سریع‌تر 

- افزایش عزت نفس

- پیوند بیشتر با نوزاد

- کاهش احتمال افسردگی پس از زایمان

- نوزاد آرام‌تر و با ثبات‌تر

- تجربه آسان‌تر شیردهی

- انتقال مؤثر تنفسی برای نوزاد 

- تحریک تولید برخی پروتئین‌ها در مغز نوزادان که ممکن است توسعه مغز را بهبود ببخشد

عواملی که زایمان فیزیولوژیک نرمال را مختل می‌کنند:

• القای یا تقویت زایمان

• محیط غیرمؤثر، یعنی نورهای روشن، اتاق سرد، عدم حریم خصوصی، وجود چندین متخصص، فقدان همراهان حمایتی و غیره

• محدودیت‌های زمانی

• محرومیت تغذیه‌ای، مانند غذا و نوشیدنی

• اپیوئیدها، بی‌حسی موضعی یا بی‌حسی عمومی. اپیوئیدها مجموعه ترکیبات شیمیایی طبیعی و صنعتی مسکن شبیه به مرفین هستند که در سیناپس، گیرنده‌های عصبی اپیوئید را تحریک می‌کنند. در کاربردهای پزشکی عمدتاَ به‌عنوان ضد دردهای شدید، بیهوش کننده و خواب آور به کار می روند. 

• اپیزیوتومی یا برش پرینه: این برش برای بازکردن دهانه رحم هنگام زایمان طبیعی و خروج نوزاد توسط پزشک زنان یا ماما انجام می‌شود. 

•زایمان شکمی (سزارین)

• انسداد فوری بند ناف

• جدایی مادر و نوزاد

• هر وضعیتی که در آن مادر احساس تهدید یا عدم حمایت کند

پیامدهای زایمان فیزیولوژیک

زایمان طبیعی و فیزیولوژیک می‌تواند نتایج بسیار مثبتی هم برای مادر و هم برای نوزاد به همراه داشته باشد. وقتی زایمان به طور طبیعی و بدون دخالت‌های غیرضروری پیش برود، بدن مادر به خوبی عمل می‌کند و هورمون‌هایی مانند اکسی‌توسین به طور طبیعی تولید می‌شود. این هورمون‌ها به مادر کمک می‌کنند تا درد زایمان را بهتر تحمل کند و باعث می‌شوند که زایمان راحت‌تر و ایمن‌تر صورت بگیرد. نتایج مثبت این نوع زایمان شامل احساس سلامتی و قدرت مادر در حین زایمان است و همچنین نوزاد به خوبی از محبت و توجه مادر بهره‌مند می‌شود.

وقتی زایمان طبیعی انجام می‌شود، مادر توانایی بیشتری برای پاسخ به نیازهای نوزاد دارد و نوزاد هم کمتر تحت تاثیر داروهایی قرار می‌گیرد که ممکن است روی رفتار او اثر بگذارد. در درازمدت، زایمان طبیعی می‌تواند به بهبود سلامت جسمی و روحی مادر کمک کند و به رشد بهتر نوزاد منجر شود. همچنین این روش می‌تواند شانس بیماری‌های مزمن را در مادر کاهش دهد.

از طرف دیگر، تمرکز بر زایمان طبیعی می‌تواند نگرش جامعه را نسبت به زایمان تغییر دهد. زایمان دیگر به عنوان یک مشکل یا بیماری دیده نمی‌شود، بلکه به عنوان یک روند طبیعی و سالم شناخته می‌شود که در آن مادر و پزشک به صورت مشترک در تصمیم‌گیری‌ها همکاری می‌کنند. این همکاری می‌تواند به ایجاد یک فضای مثبت و حمایت‌کننده برای مادران و نوزادان کمک کند و در نهایت به خانواده و جامعه نیز نفع برساند.

عوامل موثر بر زایمان فیزیولوژیک نرمال

عوامل متعددی بر توانایی یک زن برای زایمان بدون مداخله تأثیر می‌گذارند. این عوامل شامل موارد زیر است:

برای زن:

• وضعیت سلامتی فردی و تناسب جسمانی

• خودمختاری و خودتصمیم‌گیری در زایمان

• دانش و اعتماد به نفس شخصی در مورد زایمان، از جمله باورها، هنجارها و روال‌های فرهنگی و آموزش در مورد ارزش زایمان فیزیولوژیک نرمال

• تصمیم‌گیری مشترک و کاملاً آگاهانه

• دسترسی به سیستم‌های بهداشتی، محیط‌ها و متخصصانی که از زایمان فیزیولوژیک نرمال حمایت می‌کنند و در آن مهارت دارند

برای پزشک:

• آموزش، دانش، شایستگی، مهارت و اعتماد به نفس در حمایت از زایمان و کار فیزیولوژیک، از جمله کمک به زنان در مدیریت درد

• تعهد به همکاری با زنان از طریق آموزش برای افزایش اعتماد به نفس آنها در زایمان و کاهش ترس از این فرآیند

• تعهد به تصمیم‌گیری مشترک

• همکاری در زیرساخت‌های حامی زایمان فیزیولوژیک نرمال

برای محیط و موقعیت زایمان:

• دسترسی به مراقبت ماما برای هر زن

• زمان کافی برای تصمیم‌گیری مشترک با آزادی از فشار

• عدم القا یا تقویت زایمان بدون یک نشانه بالینی مبتنی بر شواهد

• تشویق به تغذیه (غذا و نوشیدنی) در طول زایمان به‌عنوان تمایل زن

• آزادی حرکت در طی زایمان و انتخاب موقعیت زایمان توسط زن

• مراقبتی که راحتی، کرامت و حریم خصوصی هر زن را پشتیبانی کند

• احترام به نیازهای فرهنگی هر زن