خواب آلودگی در بهار، چگونه از شرش خلاص شویم؟

فصل بهار، فصل بیدار شدن و تکاپوی همه موجودات است، اما برخی افراد در این فصل دچار کاهش انرژی می‌شوند، زیاد می‌خوابند و تغییر فصل را با کسالت و خواب‌آلودگی شدید تجربه می‌کنند. این پدیده کاملاً طبیعی است. حالا تصور کنید فردی که به‌ طور طبیعی خواب‌آلود است و بیش از دیگران می‌خوابد، در فصل بهار چگونه با این موضوع کنار می‌آید؟ بسیاری از افراد بدون آگاهی از علت، با اختلال خواب و پرخوابی در این فصل مواجه می‌شوند و این پرسش برایشان پیش می‌آید که آیا این مشکل ریشه هورمونی دارد یا به تغییرات آب‌ و هوایی و مزاج فصل بهار مربوط است؟ آیا می‌توان آن را از بین برد یا مهار کرد؟ در این مقاله، بیشتر درباره خواب آلودگی در بهار و روش‌های مقابله با آن خواهیم پرداخت.

کسالت بهاری بیماری نیست

کسالت بهاری از دیدگاه پزشکی یک بیماری محسوب نمی‌شود، بلکه ناشی از تغییرات بدن در اثر گذر از فصل زمستان به بهار است. این تغییرات تنها مختص انسان نیست، بلکه در میان جانوران نیز تغییرات چشمگیری مشاهده می‌شود. خواب‌آلودگی بهاری در افراد مبتلا به کم‌ خونی، کمبود آهن، سالمندان و سفید پوستان بیشتر دیده می‌شود.

چرا در فصل بهار خواب‌آلود می‌شویم؟

چند عامل مهم در ایجاد خواب‌ آلودگی بهاری نقش دارند:

• افزایش طول روز و تابش بیشتر نور خورشید: ساعت بیولوژیک بدن که با شب‌های طولانی زمستان تنظیم شده است، در فصل بهار نمی‌تواند به‌ راحتی با طولانی شدن روز هماهنگ شود، بنابراین فرد در اولین مرحله دچار اختلال خواب از نوع پرخوابی می‌شود.
• تغییر در گردش خون: در زمستان، خون‌رسانی به مغز بیشتر است، اما در بهار گردش خون در اندام‌ها افزایش می‌یابد و خون کمتری به مغز می‌رسد. این موضوع باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به مغز و ایجاد حس خواب‌آلودگی می‌شود.
• افزایش سوخت‌ و ساز بدن: در فصل بهار، سوخت‌وساز بدن افزایش می‌یابد و مصرف اکسیژن توسط اندام‌ها بیشتر می‌شود که این موضوع باعث کاهش اکسیژن دریافتی مغز و در نتیجه احساس خستگی می‌شود.

عوامل محیطی مؤثر در خواب‌آلودگی بهاری

برخی عوامل محیطی نیز می‌توانند باعث تشدید خواب‌آلودگی در فصل بهار شوند:

• ریزگردها و آلاینده‌های هوا
• طولانی بودن روز و کاهش مدت استراحت
• افزایش فعالیت‌های روزمره

این وضعیت معمولاً تا خرداد ماه ادامه دارد. بسیاری از افراد در موقعیت‌هایی مانند کلاس درس، محل کار، وسایل نقلیه عمومی و حتی جلسات مهم، دچار خواب‌آلودگی بهاری می‌شوند.

دیدگاه طب سنتی درباره خواب آلودگی در بهار

از دیدگاه طب سنتی، فصل بهار در اعتدال گرمی و سردی و همچنین خشکی و تری قرار دارد، هرچند برخی آن را دارای مزاج گرم و تر می‌دانند. مزاج مغز، سرد و تر است و عواملی مانند تغذیه، استرس و فکر زیاد می‌توانند مزاج آن را تغییر داده و ریتم خواب را بر هم بزنند. مصرف بیش از حد مواد غذایی با مزاج گرم و خشک (مانند غذاهای پرادویه، آجیل و شیرینی‌ها) می‌تواند رطوبت مغز را کاهش داده و باعث بی‌خوابی شود. مزاج فرد در میزان خواب تأثیر دارد؛ افراد با مزاج خشک، خواب کمتری دارند، در حالی که افراد با مزاج تر، خواب بیشتری را تجربه می‌کنند.

مقابله با خواب‌آلودگی بهاری از طریق تغذیه

طب سنتی و طب نوین تأثیر تغذیه بر خواب را تأیید می‌کنند. برخی توصیه‌ها برای کاهش خواب‌آلودگی بهاری شامل موارد زیر می‌شوند.

غذاهای سرشار از تریپتوفان برای کاهش خواب‌آلودگی در این فصل مناسب هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 

• گوشت بوقلمون
• موز
• ماست و شیر
• لبنیات
• غذاهای دارای رطوبت بالا مانند:
• سالاد کاهو
• مرکبات
• شیر بادام (مخلوط پودر بادام با آب)

مواد غذایی که موجب اختلال در خواب می‌شوند

• نوشیدنی‌های حاوی کافئین (قهوه، شکلات کاکائویی، نوشابه)
• سیگار و الکل
• پرخوری در وعده شام و مصرف غذاهای چرب و دیر‌هضم

راهکارهای عملی برای خلاص شدن از خواب آلودگی در بهار

فصل بهار با تمام زیبایی‌هایش می‌تواند چالش‌هایی را برای برخی افراد به همراه داشته باشد. یکی از رایج‌ترین مشکلات این فصل، احساس خواب‌آلودگی و کسالت مداوم است. تغییرات آب‌ و هوایی، افزایش طول روز و تغییرات هورمونی می‌توانند بر ریتم خواب تأثیر بگذارند. در ادامه، به بررسی راهکارهای عملی برای کاهش خواب‌آلودگی در فصل بهار می‌پردازیم.

۱. تنظیم الگوی خواب

• داشتن برنامه خواب منظم: سعی کنید هر روز در ساعت مشخصی بخوابید و بیدار شوید.

• کاهش مصرف کافئین و قند: مصرف زیاد این مواد می‌تواند کیفیت خواب را کاهش دهد.

• دوری از وسایل الکترونیکی قبل از خواب: نور آبی صفحه‌ نمایش‌ها می‌تواند ترشح هورمون ملاتونین را کاهش داده و خواب‌ آلودگی را افزایش دهد.

۲. تغذیه مناسب

• مصرف غذاهای سبک در وعده شام: غذاهای سنگین و چرب می‌توانند باعث کسالت و بی‌ حالی شوند.

• افزایش مصرف میوه‌ها و سبزیجات: این مواد غذایی سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند که انرژی بدن را افزایش می‌دهند.

• نوشیدن آب کافی: کم‌ آبی بدن می‌تواند یکی از دلایل خستگی و خواب‌ آلودگی باشد.

۳. افزایش فعالیت بدنی

• ورزش منظم: فعالیت‌های بدنی مانند پیاده‌روی، دویدن و یوگا می‌توانند انرژی بدن را افزایش داده و خواب‌آلودگی را کاهش دهند.

• قرار گرفتن در معرض نور خورشید: نور طبیعی به تنظیم ساعت بیولوژیک بدن کمک می‌کند.

۴. تکنیک‌های کاهش استرس

• تمرین‌های تنفسی و مدیتیشن: این تکنیک‌ها می‌توانند سطح استرس را کاهش داده و تمرکز ذهنی را افزایش دهند.

• داشتن استراحت‌های کوتاه در طول روز: چرت‌های ۱۰ تا ۲۰ دقیقه‌ای می‌توانند تأثیر زیادی در کاهش خستگی داشته باشند.

۵. تنظیم دمای محیط

• تهویه مناسب اتاق خواب: دمای مناسب و جریان هوای تازه کیفیت خواب را بهبود می‌بخشد.

• استفاده از لباس‌های مناسب: لباس‌های راحت و نخی به تنظیم دمای بدن کمک می‌کنند.

نتیجه‌گیری

خواب‌ آلودگی در بهار مشکلی رایج است که بسیاری از افراد با آن دست‌ و پنجه نرم می‌کنند. این وضعیت به دلیل تغییرات فصلی، افزایش طول روز، تغییر گردش خون و تأثیرات هورمونی رخ می‌دهد. با این حال، می‌توان با رعایت برخی راهکارهای ساده، از شر این کسالت و خستگی رها شد. تنظیم برنامه خواب، دریافت نور طبیعی در ساعات اولیه روز، تغذیه سالم و مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین‌ها و مواد مغذی، انجام ورزش منظم و پرهیز از مصرف غذاهای سنگین و چرب قبل از خواب، همگی می‌توانند به بهبود سطح انرژی و کاهش خواب‌آلودگی در بهار کمک کنند. با ایجاد این تغییرات در سبک زندگی، می‌توان این دوره را با نشاط و سرزندگی بیشتری سپری کرد.