کوچک بودن شکم در بارداری، عوامل تاثیرگذار

خانم های باردار از اینکه شکم کوچکی داشته باشند، دچار نگرانی می شوند. حتی این باور وجود دارد که داشتن شکم بزرگ مساوی است با داشتن یک نوزاد سالم.

جالب اینجاست که تغییر موقعیت جنین در بارداری می‌تواند شکل شکم مادر را در هفته‌های مختلف تغییر دهد. اگر شما هم به‌خاطر شکل متفاوت شکم‌تان مدام باید به دیگران جواب پس بدهید، این مطلب را بخوانید و به اطرافیان‌تان هم خواندنش را توصیه کنید.

وجود بیش از حد مایع آمنیوتیک و داشتن دوقلوهای همسان، برخی از دلایل شکم بزرگ و کم بودن مایع آمنیوتیک، از دلایل داشتن شکم کوچک در بارداری است.

آلبالو خورده‌اید؟
باور رایجی وجود دارد که می‌گوید شکم بزرگ نشانه وجود فرزندی قوی و سنگین وزن است و مادرانی که شکمی کوچک دارند، فرزندی ضعیف و لاغر به دنیا می‌آورند اما در اغلب موارد این باور نادرست است. اگر شما قد بلندید و عضلات قوی دارید، احتمال اینکه جنین‌تان در موقعیت بالاتری قرار بگیرد و شکم بارداری‌تان بالا بایستد و چندان بزرگ به نظر نرسد، زیاد است اما اگر ریزه هستید و فرزند درشتی را هم حمل می‌کنید، عجیب نیست که شکم‌تان هم حسابی بزرگ به نظر برسد. اغلب شکم‌های بارداری تا ماه سوم و گاهی حتی ابتدای ماه چهارم خود را نشان نمی‌دهند اما زنانی هستند که از همان ماه اول شکم‌شان به وضوح برجسته می‌شود. نفخ مادران باردار اصلی‌ترین دلیل برجستگی زودرس شکم شان است. البته تجربه بارداری قبلی هم می‌تواند شکم زنانی که برای چندمین بار مادر شدن را تجربه می‌کنند، بزرگ‌تر جلوه دهد.

هندوانه خورده‌اید؟
فرقی ندارد که جنین‌تان پسر باشد یا دختر. شکم‌های هندوانه‌ای معمولا نشان‌دهنده قرار گرفتن جنین در وضعیت قدامی هستند. در این حالت پشت سر جنین به سمت جلوی شکم مادر و چشم‌های نوزاد به سمت کمر مادر است. مادرهایی که جنین‌شان در این وضعیت قرار دارد، به‌خاطر انحنایی که کمر جنین ایجاد می‌کند، شکمی بزرگ و گرد دارند. حالا گاهی بزرگی این شکم مثل کوه نوک‌تیز و گاهی مثل هندوانه گرد و برآمده است.

خربزه خورده‌اید؟
مادرهایی که چشم‌های جنین‌شان به سمت شکم قرار گرفته و کمر جنین به سمت کمر مادر است، کمتر باردار به نظر می‌رسند. آنها شکم پهنی دارند که چندان برآمده نیست و اغلب باید به اطرافیان‌شان در مورد خورد و خوراک خود و دلیل کوچک ماندن شکم‌شان توضیح دهند چراکه هنوز هم از نظر بسیاری از افراد شکم بزرگ نشانه سلامت مادر و جنین است البته این مادرها هم گاهی شکمی هندوانه‌ای پیدا می‌کنند چراکه شکل شکم ممکن است حتی در طول یک روز هم چندین بار دستخوش تغییر شود. با چرخش‌های جنین یا نفخ مادر احتمال دارد در بعضی ساعات شکم مادر بزرگ‌تر به نظر برسد و در بعضی ساعات کوچک و خوابیده به چشم بیاید.

گلابی خورده‌اید؟
بالا یا پایین بودن شکم هیچ ربطی به جنسیت جنین ندارد. وقتی شکم مادری بالا قرار دارد، معنایش این است که عضلات شکمش قوی است و در وضعیت مناسبی به سر می‌برد درحالی که سن بارداری، تجربیات بارداری قبلی یا متناسب نبودن و ضعیف بودن اندام مادر قبل از بارداری می‌تواند شکم او را پایین بیندازد. یک شکم بزرگ اگر با عضلات ضعیف همراه شود می‌تواند گلابی‌شکل به پایین بیفتد.

اندازه شکم در بارداری

سخت است که در دوران بارداری سایز شکم خود را با دیگر دوستان باردارمان مقایسه نکنیم. اما اگر شکم شما چندان بزرگ نشده ناراحت نشوید؛ زیرا هیچ اندازه ی استاندارد و معینی خاصی در این مورد وجود ندارد. همانطور که وزن نوزادان با هم تفاوت دارد سایز شکم مادران در بارداری نیز با هم یکسان نیست.
ممکن است شکم یک مادر باردار، متناسب و صیقلی و هندوانه ای شکل باشد و یا خیلی بزرگ به نظر برسد.
لورنا برد، پزشک ماما در این باره می گوید: مادران باردار همیشه سایز شکم های خود را با هم مقایسه می کنند اما شکم هر شخص با توجه به خصوصیات فردی خود او بزرگ می شود و اگر شکم کسی خیلی بزرگ شد صرفا به این معنا نیست که وزن نوزاد او نیز خیلی بالا خواهد بود.
شکل و اندازه ی شکم به عوامل مختلفی بستگی دارد. در بارداری اول، فرم شکل صیقلی و عضلانی است اما در بارداری های بعدی عضلات کم کم شل و کشیده می شوند و بزرگی شکم می تواند به این دلیل باشد که عضلات شل شده نمی توانند جنین را محکم در بر بگیرند.
عوامل دیگری همچون تعداد قل ها، میزان مایع جنینی، و نوع قرارگیری جنین نیز در اندازه ی شکم تأثیر دارند و قد و قامت مادر باردار نیز در این امر دخیل است. برای مثال اگر اندامی باریک داشته و راست قامت هستید، ممکن است در بارداری شکم چندان بزرگی نداشته باشید اما در عوض نوزاد شما با وزن بیشتری به دنیا بیاید، زیرا فضای بیشتری برای رشد در اختیار دارد.
مامای شما مهمترین شخصی است که باید اندازه ی شکم تان را ارزیابی کند زیرا بر طبق تجربه می تواند تشخیص دهد که آیا وزن نوزاد مناسب است یا خیر.
در هر کدام از چکاپ های پیش از زایمان، ماما ابتدا به طور چشمی در حالت ایستاده و سپس در حالت خوابیده و با استفاده از دست، شکم شما را ارزیابی می کند. لورتا توضیح می دهد: من ارزیابی شکم را از بالا و درست از زیر سینه شروع می کنم و حرکت دستم را به سمت پایین و تا بالای رحم، ناحیه ای به نام فوندوس ادامه می دهم. سپس فاصله ی بین فوندوس و استخوان شرمگاهی را اندازه گیری می کنم، تعداد هفته های بارداری تقریبا به اندازه ی این فاصله مطابقت دارد برای مثال اگر در هفته 28 هستید این فاصله باید حدود 28سانتی متر باشد.
از حدود هفته ۲۸ ماما سعی می کند موقعیت قرارگیری جنین را متوجه شود، ممکن است سر جنین به سمت پایین باشد یا پای او در پایین قرار گرفته باشد با این حال تا هفته ۳۶ و یا حتی در طی زایمان ممکن است جنین تغییر موقعیت دهد همچنین ممکن است جنین به پهلو قرار بگیرد که این باعث می شود شکم خیلی پهن به نظر برسد.

عوامل متعددی وجود دارد که اهمیت اندازه ی شکم در بارداری را افزایش می دهد اما خوشبختانه احتمال وقوع آن ها بسیار اندک است. برای مثال اگر سایز شکم خیلی کوچک باشد ممکن است نشانه ای از عدم رشد جنین باشد؛ یا بزرگی بیش از اندازه ی آن ممکن است از نشانه های دیابت بارداری باشد دلیل دیگر بزرگی شکم ممکن است وجود بیش از حد مایع جنینی باشد که می تواند نشانه ای از وجود یک مشکل باشد.
اگر نگرانی خاصی وجود داشته باشد ماما از شما می خواهد که به متخصص مراجعه نموده یا برای بررسی رشد جنین سونوگرافی انجام دهید.

شکم بزرگ
وجود بیش از حد مایع آمنیوتیک می تواند باعث شود که شکم بزرگ به نظر برسد. دیابت بارداری، حمل دوقلوهای همسان و گاهی ناهنجاری های مادرزادی نیز می تواند باعث بزرگی شکم در بارداری شوند. بزرگی شکم می تواند نحوه قرارگیری جنین در کانال زایمان را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
دیابت بارداری زمانی ایجاد می شود که پانکراس، انسولین کافی برای مقابله با قند موجود در بدن تولید نمی کند. اگر سطح قند خون بسیار بالا برود این میزان قند از جفت عبور کرده و در بدن جنین تبدیل به چربی و عضله و گاهی رشد بیش از حد اندام ها می شود. دیابت بارداری از طریق آزمایش ادرار و خون قابل تشخیص است و از طریق رژیم غذایی می تواند کنترل شود. البته در مواردی برخی از مادران به تزریق انسولین نیاز پیدا می کنند. دیابت بارداری اکثرا موجب تولد نوزادان با وزن بالا می شود. این امر بر نوع و محل زایمان و نوع مراقبت های لازم برای نوزاد در روزهای اول تولد تأثیرگذار است.

شکم کوچک
کمبود مایع آمنیوتیک سبب می شود شکم کوچک به نظر برسد. در شرایط عادی کوچکی شکم در بارداری را می توان به رشد ناکافی جنین، یا وجود مشکلات مثانه یا کلیه نسبت داد. در هر صورت در چنین شرایطی باید برای انجام آزمایشات بیشتر به پزشک مراجعه نمایید.

فشار خون بالا
فشار خون بالا در بارداری سبب انقباض رگ های خونی جفت و کاهش اکسیژن مورد نیاز جنین می شود. در چنین شرایطی، بدن جنین اکسیژن را به اندام های حیاتی مثل قلب و مغز هدایت می کند که باعث می شود این اندام ها سریعتر از باقی اعضای بدن رشد نموده و دیگر اندام ها کوچک بمانند. پره اکلامپسی نیز تأثیر مشابهی بر جنین دارد. از طریق اسکن می توانید متوجه شوید که جنین به اندازه ی لازم و به طور صحیح رشد کرده یا خیر. چنانچه پیش از بارداری به فشار خون بالا مبتلا بوده اید، باید در تمام طول بارداری تحت نظر باشید. در صورت وجود نشانه های فشار خون بالا یا پره اکلامپسی به متخصص زنان مراجعه نمایید.

استعمال دخانیات
سیگار کشیدن می تواند میزان اکسیژن دریافتی جنین را کاهش دهد. احتمال تولد نوزاد کم وزن تا 200 گرم زیر وزن نرمال در مادران سیگاری سه برابر بیشتر است. همچنین مصرف سیگار در دوران بارداری خطر وجود مشکلات پس از تولد را در نوزاد افزایش می دهد. در صورت نیاز به ترک سیگار به کلینیک ها و مراکز مربوطه مراجعه نمایید.

آیا اندازه ی شکم در بارداری بر شرایط نوزاد پس از تولد نیز تأثیر دارد؟
نوزادان سالمی که در موعد مقرر متولد می شوند می توانند در هر وزن و اندازه ای باشند. اما شرایطی هم وجود دارد که اندازه ی نوزاد بر سلامت او به خصوص در نخستین روزهای تولد تأثیر دارد.
اگر نوزاد با جثه بسیار کوچک متولد شود با خطر کاهش سریع قند خون مواجه می شود، زیرا تمام انرژی خود را در رحم مصرف نموده و هیچ گونه چربی ذخیره در بدن ندارد تا به انرژی تبدیل کند. بنابراین تغذیه فوری و پوشاندن و گرم کردن این نوزادان پس از تولد از اهمیت بالایی برخوردار است. این نوزادان به دلیل کمبود چربی در بدن سرما را بیشتر از سایر نوزادان احساس می کنند.
میزان قند خون نوزادان سنگین وزن نیز می تواند خیلی سریع کاهش پیدا کند، به خصوص اگر از مادران دیابتی متولد شده باشند و سطح انسولین در بدن آن ها بالا باشد. این نوزادان نیز باید تحت بررسی باشند و به تغذیه آن ها باید توجه شود. در صورتی که بدن آن ها سرد شود، احتمال افت قند خون وجود دارد.