قرص آهن در بارداری، بچه رو کم هوش می کنه؟

یک کارشناس تغذیه تاکید کرد:« مصرف قرص آهن به گروه های آسیب پذیر و در معرض کمبود آهن توصیه می شود اما اگر افرادی که کمبود آهن ندارند این مکمل را مصرف کنند، قرص آهن به عنوان یک رادیکال آزاد می تواند باعث بروز سرطان در آنها شود. بنابراین زیاده روی در مصرف اسیدفولیک یا آهن می تواند منشا‌ء سرطان شود.»

خدیجه رحمانی در پاسخ به اینکه آیا طب سنتی می تواند جایگزین طب نوین برای درمان بیماری ها باشد، گفت:« طب سنتی یکی از روش هایی است که می تواند به عنوان طب مکمل در کنار پزشکی نوین کمک کننده باشد، ولی هرگز جانشین طب پزشکی نوین نیست و متخصصین و محققین پیشنهاد می کنند پزشکی آینده جهان، پزشکی اینتگرتیو باشد.»

وی ادامه داد:« پزشکی اینتگرتیو مجموعه ای از روش های درمانی را در بر می گیرد به عنوان مثال در کنار پزشکی نوین فرد نیاز به ماساژ درمانی یا آب درمانی دارد بنابراین درمان های متعدد به عنوان طب مکمل در کنار پزشکی نوین می تواند موثر باشد ولی هرگز به تنهایی قادر به درمان بیماری ها نیست.»

رحمانی ادامه داد:« دلیل اینکه محققین ، پزشکی اینتگرتیو را مطرح می کنند این است که علل بروز بیماری ها متعدد است و یک عامل در بروز یک بیماری موثر نیست که با یک روش درمانی پاسخ داده شود. در پزشکی اینتگرتیوباید اول علت بیماری را شناسایی کنیم و بعد درمان ها را مطرح کنیم. اینکه دنیا طب سنتی را پذیرفته است به همین دلیل است نه اینکه به عنوان روش طبی جداگانه ای باشد.»

وی در واکنش به شایعاتی درباره مضر بودن مصرف فولیک اسید و قرص آهن و اثرات آن بر کاهش ضریب هوشی کودکان،سرطان‌زا بودن آن و توصیه به مصرف شیره انگور و توت به جای قرص آهن و فولیک اسید،گفت:«سال هاست که به مادران باردار توصیه به مصرف اسید فولیک می شود و به کودکان نیز مکمل آهن داده می شود.در صورتی که فرد ویتامین ها و مواد مغذی مورد نیاز بدنشان را نسبت به نیازش کمتر دریافت کند این مقدار را باید از طریق مصرف مکمل به تشخیص پزشک جبران کند.»

وی ادامه داد:«هرگز مصرف مکمل به صورت دایمی به افراد توصیه نمی شود. از طرف دیگر تمام مواد مغذی مورد نیاز را باید در یک حد مشخصی دریافت کنیم و اگر کم یا زیاد دریافت کنیم در هر دو صورت دچار مشکل خواهیم شد همانطور که ما سوء‌تغذیه را به کمبود یا زیادبود دریافت مواد مغذی تعریف می کنیم.»

رحمانی تاکید کرد:« مصرف قرص آهن به گروه های آسیب پذیر و در معرض کمبود آهن توصیه می شود اما اگر افرادی که کمبود آهن ندارند این مکمل را مصرف کنند، قرص آهن به عنوان یک رادیکال آزاد می تواند باعث بروز سرطان در آنها شود. بنابراین زیاده روی در مصرف اسیدفولیک یا آهن می تواند منشا‌ء سرطان شود.»

وی گفت:« مطالعاتی که در مورد کمبود آهن در افراد انجام شده به مراتب زیاد است و نتایج تحقیقات متعدد کارآزمایی های بالینی که روی مکمل ها انجام شده ،نتیجه داده که این مکمل ها می توانند در رفع کم خونی موثر باشند. در مورد مکمل اسید فولیک برای مادران باردار دقیقا اثبات شده که کمبود آن در مادران باردار باعث بروز اختلالات عصبی متعددی در نوزادان می شود. در کشورهای پیشرفته جهان مثل امریکا کانادا و کشورهای مختلف اروپایی و نیز کشور ما این مکمل یاری ها انجام می شود.»

رحمانی با بیان اینکه همه افراد نیاز به مصرف مکمل ندارند،خاطرنشان کرد:« فولیک اسید باید در مدت زمان مشخصی مصرف شود چون اسید فولیک فرم سنتتیک فولات است. فولات یکی از ویتامین های مورد نیاز بدن است که باید روزانه از طریق مواد غذایی دریافت شود و مواد غذایی شامل سبزی های سبز برگ تیره ، چغندر،اسفناج،نخود سبز،مرکبات ،حبوبات،غلات کامل،گوشت به عنوان منابع فولات شناخته شده اند.»

وی ادامه داد:« فولات در برابر حرارت بسیار ناپایدار است و در سبزیجات پخته ۴۰ درصد و در حبوبات تا ۷۰ درصد میزان آن کاهش یافته و از بین می رود به همین دلیل معمولا افراد با کمبود فولات در بدنشان مواجه هستند. چون در بارداری نیاز افراد به فولات افزایش می یابد به دلیل اینکه تشکیل لوله عصبی در روزهای ۲۸ تا ۲۹ باداری رخ می دهد و چون در این مدت هنوز مادر نمی داند که باردار است یا خیر به همین علت توصیه می شود زنان از ۳ ماه قبل از بارداری مکمل اسید فولیک را دریافت کنند تا در این دوره با کمبود مواجه نشوند.»

این کارشناس تغذیه افزود:« برنامه غنی شدن آرد با اسید فولیک در اکثر کشورها انجام می شود ومطالعات نشان داده وقتی افراد مواد غذایی حاوی آرد غنی شده با اسید فولیک را مصرف می کنند وضعیتشان بهبود پیدا می کند. اگر افراد از آردهای غنی شده استفاده می کنند دیگر نیازی به مصرف مکمل اسیدفولیک ندارند. البته در ایران چندان مشخص نیست که در کدام مواد غذایی از آرد غنی شده استفاده شده است.»

وی ادامه داد:« مطالعات دیگری حکایت از افزایش دریافت اسیدفولیک در همان کشورهای پیشرفته که طرح غنی شدن آرد با اسید فولیک را در دست اجرا دارند، دارد. با توجه به اینکه نقش فولات در سنتز دی ان ای و حفظ خود دی ان ای موثر است نشان داده شده در اثر مصرف زیاد غلات و آرد غنی شده با اسید فولیک، بارداری های دوقلویی و چندقلویی افزایش پیدا کرده است.»

رحمانی تاکید کرد:« گزارشی در مورد سرطان زا بودن مصرف اسیدفولیک و آرد غنی شده از اسید فولیک نشده است اما احتمال این را می دهند که مصرف زیاد از حد آن در بروز برخی از سرطان ها نقش داشته باشد به همین دلیل به طور کلی نه تنها اسیدفولیک بلکه هیچ مکملی را برای افرادی که در معرض سرطان ها هستند یا زمینه ژنی این بیماری را دارند اصلا توصیه نمی کنیم و این افراد باید فقط در حد نیازشان و از منابع غذایی اسید فولیک را دریافت کنند.»

وی خاطرنشان کرد:«این احتیاط در مورد مصرف مکمل آهن نیز وجود دارد اما چون نیاز به آهن از نظر مقداری به مراتب خیلی بیشتر از اسید فولیک است و نمی توان نیاز بدن به آهن را با مصرف زیاده از حد مواد غذایی جبران کرد و این کار عملی نیست به همین علت مکمل آهن را از ماه چهارم بارداری برای مادران توصیه می کنیم که مصرف کنند تا کم خون نباشند اما باید تحت کنترل باشند و معمولا پزشکان آزمایش های روتین را انجام می دهند. حتی در خود بارداری هموگلوبین خیلی نباید بالا برود و این مراقبت ها را می کنند چون باز بحث تداخل مواد مغذی با هم نیز وجود دارد یعنی مصرف زیاد آهن ممکن است موجب کمبود روی در دوره بارداری شود.

وی در پاسخ به اینکه آیا واقعا مصرف آهن ضریب هوشی کودکان را کاهش می دهد،گفت:« خیر در مقالات علمی راجع به این موضوع چنین چیزی وجود ندارد. مدعیان باید به منبع خبر خود اشاره کنند که بدانیم آیا منبعی که به آن استناد کرده اند آیا موثق و علمی است یا خیر و آیا مطالعات کارآزمایی بالینی و کنترل شده انجام گرفته است، چون در ضریب هوشی عوامل متعددی نقش دارد. البته ۸۰ درصد آن ژنی است و تنها ۲۰ درصد آن از عوامل محیطی تاثیر پذیر است.»

رحمانی تاکید کرد:«حتی احتمال چنین چیزی وجود ندارد که مصرف آهن بتواند ضریب هوشی را پایین بیاورد چون مصرف آهن به مادران باردار در مدت زمان محدودی توصیه می شد و مادران باردار از ماه چهارم بارداری تا پایان سال اول شیردهی آن را مصرف می کنند، کودکان نیز تا پایان دو سالگی قرص آهن را باید مصرف کنند به همین دلیل چیزی نیست که تاثیری در کاهش ضریب هوشی کودک داشته باشد.»

وی در واکنش به اینکه مدعیان طب اسلامی توصیه به مصرف شیره انگور و شیره توت به جای قرص آهن و اسید فولیک برای رفع کم خونی می کنند ، گفت:«ما خودمان بیشترین تاکیدمان بر این است که افراد مواد مغذی را از طریق مصرف غذا تامین کنند نه از مکمل ولی در مواقعی که ناچاریم باید از مکمل استفاده کنیم.»

این کارشناس تغذیه تاکید کرد:«شیره توت و انگور به دلیل قند بالایی که دارند علیرغم اینکه ممکن است مقدار کمی آهن داشته باشند اما به دلیل حرارت بالایی که در مرحله تولید آنها به صورت سنتی می بینند فاقد ویتامین هستند مگر در شیره هایی که به شکل صنعتی تولید شده اند که البته این مواد غذایی کربوهیدرات و کالری بسیار بالایی دارند.»

وی افزود:«مصرف این مواد برای رفع کم خونی با توجه به قند بالایی که دارند جای سوال است چه رسد به اینکه افراد دیابتی و حتی کسانی که زمینه ارثی این بیماری را دارند هم بخواهند برای رفع کم خونی از این دو ماده غذایی به جای اسید فولیک و قرص آهن استفاده کنند. ممکن است در شرایط معمولی که افراد کمبودی ندارند این مواد غذایی کمک کننده باشند اما در شرایط کمبود به هیچ عنوان نمی تواند جایگزین مناسبی برای قرص آهن و اسید فولیک باشند ضمن اینکه ترکیبات دیگری هم دارند مثل اگزالات ها، فیتات ها و تاننن ها که در انگور وجود دارد که آن مانع جذب آهن می شوند.»