ترمیم بخیه ها در زایمان طبیعی، چگونه؟
بخش نهایی زایمان بخیه زدن است که بسیاری از خانم‌ها خیلی ساده از آن عبور می‌کنند.
ر زایمان طبیعی ممکن است ناحیۀ پرینه را تا حدود دو سانتی‌متر برای خروج نوزاد باز کنند و بعد بخیه بزنند. این بخیه به اندازۀ بخیۀ سزارین، عمیق نیست و به همین دلیل در مدت زمان کوتاهی جوش می‌خورد.
بخش نهایی زایمان بخیه زدن است که بسیاری از خانم‌ها خیلی ساده از آن عبور می‌کنند. اما خانم‌ها باید بدانند که با مراقبت از بخیه‌ها و عفونت نکردن آن است که می‌توانند یک زایمان موفق را پشت سر بگذارند. به همین دلیل ما در گفتگو با دکتر نسرین زارع‌پور، متخصص زنان و زایمان، درباره انواع بخیه‌های زایمان و روش‌های مراقبت از آنها پرسیدیم.
دکتر زارع‌پور درباره انواع بخیه‌ها می‌گوید:« بخیه‌های زایمان دو نوع هستند. این بخیه‌ها یا جذبی هستند ویا غیر جذبی. در انواع غیر جذبی، بهترین نوع آن استفاده از نخ نایلون است که پس از جوش خوردن زخم، باید از زیر پوست کشیده شود که کشیدن آن هم سخت و دردناک نیست. علاوه بر آن بهترین نتیجه را از نظر زیبایی دارد و احتمال عفونت را کمتر می‌کند.
دکتر زارع‌پور معتقد است بخیه‌های جذبی معمولا واکنش پوستی می‌دهند و احتمال آوردن گوشت اضافه به‌ویژه در افراد مستعد بیشتر است و می‌گوید:« در بعضی افراد به‌طور ژنتیکی هنگام ترمیم زخم، گوشت اضافه فراوانی در محل بخیه‌ها بوجود می‌آید.
در افراد مختلف میزان این گوشت اضافه متفاوت است و گاهی بسیار شدید است. به طوری که در این افراد بخیه‌های غیر‌جذبی کاربرد بهتری دارند. هر چند در افراد مستعد باز هم احتمال اسکار یا زخم پس از بخیه وجود دارد اما یا این نخ‌ها به مقدار کمتری گوشت اضافه ایجاد می‌کنند.»
به افرادی که مستعد اسکار یا زخم پس از بخیه هستند، «کلوئید‌‌ساز» گفته می‌شوند که در این افراد حتی با برداشتن مجدد این ناحیه باز هم امکان ایجاد اسکار وجود دارد. به همین دلیل دکتر زارع‌پور برای پیشگیری از اسکار و درمان عفونت‌های بخیه در این افراد پیشنهاد می‌کند:« خشک و تمیز نگه‌داشتن زخم بسیار مهم است بنابر‌این خانم‌ها به محض قرمزی، تورم و ترشح زخم باید به پزشک مراجعه کنند چون عفونت زخم به‌ویژه در سزارین بسیار مهم است و عوارض بیشتری دارد. گاهی اوقات لیزر می‌تواند در درمان این نوع بیماری‌ها موثر باشد اما جراحی مجدد فایده‌ای ندارد.
در مورد زایمان طبیعی تنها بخیه‌های جذبی استفاده شده و در صورتی که از نظر زیبایی مشکلی داشته باشند بعدا قابل ترمیم هستند. احتمال عفونت زخم در هر بخیه‌ای وجود دارد لذا رعایت مسائل بهداشتی و تغذیه صحیح، بسیار مهم هستند.»
در زایمان طبیعی معمولا بخیه‌های جذبی استفاده می‌کنند اما در زایمان‌های سزارین که از بخیه‌های غیر‌جذبی استفاده می‌شود، معمولا ۱۰ روز بعد بخیه‌ها را می‌کشند.
دکتر زارع‌پور درباره استفاده از گن‌ها و شکم‌بند‌های لاغری پس از ایمان توصیه می‌کند:« خانم‌هایی که عمل سزارین انجام داده‌اند، می‌توانند از شکم‌بند و یا گن‌های لاغری استفاده کنند به شرطی که روی جای بخیه نباشد چون باعث عفونت می‌شود. اما خانم‌هایی که زایمان طبیعی کرده‌اند، به هیچ عنوان نباید گن بپوشند چون هوا باید در جریان باشد تا بخیه‌ها زودتر جذب شوند و از طرف دیگر در محیط بسته احتمال ایجاد عفونت بسیار زیاد است.»
اگر خانم‌های که تازه زایمان کرده‌اند، قرمزی، تورم، ترشح و بوی بد در ناحیه بخیه مشاهده کردند، باید فورا به پزشک مراجعه کنند. باید بدانید که احتمال ایجاد عفونت در خانم‌های مبتلا به چاقی، خانم‌هایی که در زایمان‌اول‌شان سزارین کرده‌اند، مبتلا به دیابت هستند و یا زایمان دوقلویی داشته‌اند بیشتر است.
مدت زمان بهبود ناحیۀ پرینه
اگر زایمان طبیعی و بدون اپیزیوتومی یا پارگی انجام داده باشید، شاید ناحیۀ پرینه متورم یا حساس شده باشد، اما احتمالاً با گذشت یک هفته یا شاید حتی یک یا دو روز بهبود پیدا می‌کند. زمان بهبود در هر زنی با دیگری متفاوت است، اما در مجموع هرچه برش یا پارگی عمیق‌تر باشد، زمان بیشتری برای بهبودش نیاز است. پارگی کوچک درجه یک، بیشتر در پوست است تا عضلات و شاید حتی به بخیه هم نیازی نباشد. این پارگی‌ها معمولاً سریع بهبود پیدا می‌کند و چندان آزاردهنده نیست.
اپیزیوتومی متداول یا پارگی درجه دو که شامل پوست و ماهیچه می‌شود، به بخیه نیاز دارد و معمولاً طی دو یا سه هفته بهبود پیدا می‌کند. بخیه‌های جذبی طی این مدت جذب می‌شود. بعضی از زنان بعد از یک هفته، فقط کمی درد دارند و عده‌ای تا یک ماه هنوز درد را احساس می‌کنند. اگر پارگی شدید‌تری دارید که تا مقعد کشیده شده است و پارگی درجه سه یا چهار نامیده می‌شود، ممکن است ناراحتی و درد شما به مدت یک ماه یا حتی بیشتر نیز طول بکشد. در چند روز بعد از زایمان نیز شاید دفع ادرار و مدفوع برایتان سخت باشد. همین‌طور احتمال بی‌اختیاری گاز یا مدفوع تا چند ماه یا حتی چند سال بعد وجود دارد.
بعد از زایمان احتمال دارد در بیمارستان به شما یک کیسۀ یخ با پوششی نرم بدهند که روی ناحیۀ پرینه بگذارید. یخ می‌تواند به کاهش ورم و ناراحتی کمک کند. اگر این کار انجام نشد، می‌توانید در طول زمانی که در بیمارستان هستید، هر چند ساعت، یک بار از پرستار درخواست کیسۀ یخ جدید کنید. این کار معمولاً در ۲۴ ساعت اول بعد از زایمان توصیه می‌شود. پرستاران و پزشک شما بعد از زایمان نکات دقیقی برای مراقبت از خودتان به شما گوشزد می‌کنند که شما می‌توانید آنها را به خاطر بسپارید و در خانه نیز رعایت کنید. برخی نکات مراقبت از ناحیۀ پرینه پس از زایمان در خانه شامل موارد زیر است:
مصرف مسکن: ایبوپروفن یا استامینوفن معمولی به تسکین درد شما کمک می‌کند، اما یادتان باشد از آسپرین و استامینوفن کدئین استفاده نکنید، زیرا کدئین‌ها ممکن است باعث ایجاد یبوست شود.
تعویض پد یا نوار بهداشتی: هر بار به دستشویی می‌روید، پد یا نوار بهداشتی خود را عوض کنید تا از بروز عفونت و آلودگی این ناحیه پیشگیری کنید.
نحوۀ صحیح خشک کردن مقعد: بعد از دستشویی رفتن، خودتان را از جلو به پشت بشویید و خشک کنید تا میکروب‌های مقعد وارد ناحیۀ واژن نشوند.
توجه به وضعیت نشستن: سعی کنید تا وقتی در ناحیۀ پرینۀ خود درد دارید، مدت طولانی یک جا ننشینید و از نشستن روی صندلی‌های سفت نیز پرهیز کنید.
استفاده از لگن آب گرم: تا ۲۴ ساعت بعد از زایمان صبر کنید، پس از آن می‌توانید سه بار در روز به مدت ۲۰ دقیقه در یک لگن آب گرم بسیار تمیز بنشینید. بهتر است از یک لگن نو استفاده کنید تا دچار عفونت نشوید.
قرار دادن زخم در معرض هوا: تا جایی که امکان دارد، بگذارید زخمتان هوا بخورد. این کار به تسکین درد، راحتی شما و بهبود زخمتان کمک می‌کند.
انجام تمرینات کگل: از همان روزهای اول بعد زایمان، تمرینات کگل را شروع کنید تا به بازگشت قدرت عضلانی، گردش خون و تسریع بهبود خود کمک کنید. همین‌طور سعی کنید در حالات مختلف دراز کشیدن، نشسته یا وقتی از روی صندلی یا تخت بلند می‌شوید، تمرین کگل را انجام دهید. منقبض کردن عضلات کف لگن، زخم را نگه می‌دارد و وقتی حرکت می‌کنید، کمتر احساس کشیدگی در بخیه‌هایتان خواهید داشت.
صرف نظر از کارهای غیرضروری: به خودتان سخت نگیرید و کارهای غیرضروری خانه را انجام ندهید. انرژی‌تان را برای نگهداری از فرزندتان و مراقبت از خود نگه دارید تا بدنتان بهبود پیدا کند.
رژیم غذایی مناسب: خیلی مهم است که مایعات زیادی بنوشید و در رژیم غذایی خود مقدار کافی میوه و مواد حاوی فیبر داشته باشید تا دچار یبوست نشوید.
استفاده از ملین و شیاف: در صورت داشتن هر نوع پارگی بعد از زایمان می‌توانید با دستور پزشک، ملین مصرف کنید و هرگز از شیاف، تنقیه و دیگر درمان‌های مقعدی استفاده نکنید.
زمان شروع رابطۀ جنسی پس از بهبود ناحیۀ پرینه
اگر اپیزیوتومی یا پارگی داشته‌اید، بین چهار تا شش هفته بعد از زایمان کاملاً بهبود پیدا می‌کنید. اگر پزشکتان به شما اجازه داد و خودتان به این کار تمایل داشتید، پس از گذشت این زمان می‌توانید رابطۀ جنسی خود را شروع کنید. اگر پارگی درجه سه یا چهار داشتید، خیلی مهم است که قبل از شروع مجدد رابطۀ جنسی، توسط پزشک معاینه شوید. وقتی رابطۀ جنسی را شروع می‌کنید، شاید احساس درد و کشیدگی داشته باشید. برای اینکه نزدیکی برایتان راحت‌تر شود، سعی کنید تا جای ممکن آرام باشید، زمان زیادی برای معاشقه بگذارید و از یک روان‌کننده واژینال بر پایۀ آب استفاده کنید، به خصوص اگر به نوزادتان شیر می‌دهید، زیرا شیردهی سطح استروژن بدن را پایین می‌آورد و باعث خشکی واژن می‌شود.
بهتر است تا زمانی که شیر می‌دهید، هنگام نزدیکی از روان‌کننده استفاده کنید. شاید پزشکتان توصیه کند از یک محلول حاوی استروژن استفاده کنید که فقط با نسخۀ پزشک قابل تهیه است. اگر این کار‌ها را امتحان کردید و باز هم نزدیکی جنسی برایتان بسیار دردناک بود، مدت بیشتری صبر کنید و اگر درد تا چند ماه بعد از زایمان ادامه پیدا کرد، لازم است به دنبال درمان پزشکی مجدد باشید.
اگر دردتان ظرف چند هفته تسکین پیدا نکرد، با پزشکتان تماس بگیرید یا به فیزیوتراپ توانبخشی لگن مراجعه کنید. همین‌طور اگر درد یا ورمتان بیشتر شد یا اگر تب و نشانه‌های دیگر عفونت مانند خونریزی بدبو از واژن یا ترشح و خونریزی محل اپیزیوتومی یا پارگی داشتید، با پزشکتان تماس بگیرید.
