بعد از زایمان، لاغر شوید

تبیان: بعد از وضع حمل، تمام خانم‌ها تمایل دارند كه به وزن قبل از حاملگی خود برگردند و نگران هستند كه این کار چه مدت طول خواهد کشید. بلافاصله بعد از زایمان، به دنبال تخلیه محتویات رحم و خونریزی طبیعی، حدود ۵ تا ۶ كیلوگرم، وزن مادر كاهش می‌‌یابد. در طول ۶ هفته اول بعد از زایمان ،۲ تا ۳ كیلوگرم دیگر وزن كاهش پیدا می‌‌كند كه این كاهش وزن به علت از دست دادن مایعات از طریق ادرار است. اكثر خانم‌ها در طی ۶ ماه بعد از زایمان به وزن قبل از حاملگی خود می‌‌رسند.


از عواملی كه بر روند كاهش وزن بعد از زایمان تاثیر دارند: حاملگی اول،‌ شیر دادن به نوزاد، برگشت زود هنگام به سركار خارج از خانه و … می‌‌باشند. در طی ۶ هفته اول بعد از زایمان نباید رژیم لاغری یا محدودیت انرژی داشته باشید، زیرا بدن نیازمند انرژی است تا آنچه در زمان تولد نوزاد از دست رفته است، باز یابد و نیاز كودك تامین شود. تغذیه با شیر مادر، به طور معجزه‌آسایی باعث كاهش وزن نمی‌‌شود، ولی به كاهش وزن كمك می‌‌كند. مواد غذایی كه مادر می‌‌خورد و می‌‌نوشد، بر روی شیردهی تاثیر می‌‌گذارد. بنابراین نظارت بر غذای مادر درواقع نظارت بر غذای كودك است.

خانمی كه زایمان كرده است، در واقع مسئول تغذیه خود و نوزادش می‌‌باشد، پس باید رژیم غذایی خود را با دقت انتخاب كند. خوردن همه مواد مانند حبوبات و دانه‌های مغذی، میوه‌های تازه، سبزی ها و غذاهایی كه پروتئین و كلسیم و آهن را به فراوانی فراهم می‌‌كنند، باید مورد توجه قرارگیرد. متخصصان و كارشناسان تغذیه توصیه می کنند ۵۰۰ كالری در روز به میزان انرژی مورد نیاز مادر شیرده باید اضافه گردد. به طور متوسط اكثر زنان شیرده روزانه ۲۷۰۰ كالری انرژی نیاز دارند. خوردن كمتر از ۱۸۰۰ كالری در روز منجر به كاهش تولید شیر و ضعف بدنی می‌‌شود. در این دوران، شیر دادن به نوزاد و آزاد شدن اكسی توسین (هورمون آزاد شده از هیپوفیز) باعث می‌‌شود كه مادر احساس تشنگی بیشتری كند. به همین دلیل مادر در این دوران بیشتر از بقیه مواقع آب می‌‌نوشد، اگر چه تاثیر زیادی در تامین شیر ندارد، ولی نوشیدن حداقل ۸ تا ۱۲ لیوان آب در روز را به مادران توصیه می‌‌شود.

مواد غذایی كه مادر می‌‌خورد و می‌‌نوشد، بر روی شیردهی تاثیر می‌‌گذارد. بنابراین نظارت بر غذای مادر درواقع نظارت بر غذای كودك است. طوری كه اگر مادر غذای نامناسب مصرف كند، نوزاد در واقع با رفتارش مادر را متوجه می‌‌سازد، مانند گریه‌كردن، خواب كم، بی‌قراری و… . همچنین مادر باید در مورد مصرف غذاهای آلرژی‌زا دقت كافی داشته باشد، زیرا نوزاد به یك سری از مواد غذایی كه مادر می‌‌خورد حساس بوده و پاسخ آن را به صورت علایم پوستی نشان می‌‌دهد. مصرف بعضی از غذاها توسط مادر باعث قولنج معمولی در نوزاد می‌‌شود، از جمله كلم و شیر گاو. یكی از راه‌هایی كه باعث می‌‌شود وزن مادر به طور منظم كاهش یابد و هیچ گونه خطری هم برای نوزاد ندارد، شیردهی است.

مادران در این دوران باید همانند دوران بارداری، میزان آهن دریافتی را كنترل كنند، هر چند كه در دوران بارداری تمام ویتامین‌ها و مواد لازم را به طور كامل دریافت كرده باشند. مادر در این دوران به طور معمول قرص آهن را برای تامین آهن مورد نیاز خود و نوزادش مصرف می‌‌كند. بسیاری از خانم‌ها ذخایر آهن خود را طی زایمان‌های مكرر به میزان قابل توجهی از دست می‌‌دهند. بنابراین مادران باید در این دوران از نظر ذخایر آهن كنترل شوند. البته این نكته قابل توجه است كه این مکمل ها نباید جایگزین یك رژیم غذایی خوب شوند.

مادران با رعایت رژیم غذایی متنوع و مناسب، سلامت خود و نوزاد خود را تضمین می‌‌كنند. با توجه به این كه در این دوران هر هفته در حدود نیم تا یك كیلوگرم وزن مادر كاهش می‌‌یابد، رژیم غذایی كم‌چرب به همراه ورزش‌های مناسب در این روند تاثیر بسزایی دارند. ولی باید توجه داشت كه كاهش سریع وزن مادر به عنوان یك خطر برای نوزاد است، زیرا این عمل باعث می‌‌شود سم معمولی كه در چربی‌های بدن ذخیره شده است را به جریان خون رها كند و میزان مواد سمی یا آلوده‌كننده در شیر بالا رود.

پس از زایمان در صورت رعایت رژیم غذایی درست ( نه کم و نه زیاده ازحد) وزن بدن در هر ماه نیم کیلو کاهش می یابد، زیرا مقداری از انرژی لازم برای تهیه شیر از اندوخته های بدن، تامین می شود. یكی از راه‌هایی كه باعث می‌‌شود وزن مادر به طور منظم كاهش یابد و هیچ خطری هم برای نوزاد نداشته باشد، شیردهی منظم است. مادرانی كه نوزاد خود را شیر می‌دهند، كالری بیشتری از مادرانی كه شیر نمی دهند، می سوزانند. مصرف مواد غذایی پُرفیبر،مانند میوه‌ها و سبزی‌ها قسمت اصلی رژیم غذایی در این دوران محسوب می‌‌شوند (حتی بیشتر از زمان بارداری). از مزایای این مواد غذایی فیبردار، تامین حركات دودی روده‌ها است كه برای درمان یبوست و هموروئید (بواسیر) مفید می‌‌باشد.

هرگز خیلی زود به فكر بارداری مجدد نباشید. شما باید ذخایر مواد مغذی بدن خود را تقویت كنید تا آغاز پرفروغی برای جنین بعدی شما باشد. بارداری و شیردهی فشار زیادی به بدن شما وارد می‌‌سازد. بارداری‌های پی‌درپی بر سطح انرژی و ذخایر مواد مغذی بدن شما نظیر كلسیم و آهن، فشار اضافی وارد می کند، به خصوص اگر به نوزاد خود شیر نیز بدهید. جهت كاهش وزن خود در بارداری اول، محدودیت شدید كالری برای خود ایجاد نكنید، زیرا رژیم غذایی فوق العاده كم كالری از تامین مواد مغذی مهم در دوره بارداری به خصوص مواد مغذی نظیر كلسیم و آهن ناتوان است. در مورد کاهش وزن در دوران شیر دهی و پس از زایمان باید بیان بگویم که بدن مادر در دوران بارداری حداقل ۴ کیلو چربی های ذخیره ای جمع آوری می کند و دلیل آن تامین انرژی مورد نیاز شما برای دوران شیردهی است. پس از زایمان در صورت رعایت رژیم غذایی درست ( نه کم و نه زیاده ازحد) وزن بدن در هر ماه نیم کیلو کاهش می یابد، زیرا مقداری از انرژی لازم برای تهیه شیر از اندوخته های بدن، تامین می شود. پس نگران نباشید و سعی نکنید در دوران شیردهی رژیم بگیرید ، چون کودک شما لطمه خواهد دید. به اندازه غذا بخورید و کم خوراکی نکنید.

البته اگر به نوزاد خود شیر می دهید نباید رژیم لاغری بگیرید، ولی اگر به دلایلی( البته قاطع و موجه) قادر به شیردهی نیستید، می توانید تحت نظر کارشناس تغذیه یا پزشک رژیم بگیرید. دلیل اینکه می گویم تحت نظر کارشناس تغذیه یا پزشک رژیم بگیرید این است که بدن مادر در دوران بارداری و هنگام زایمان تحت تاثیر فشار و تغییرات زیادی قرار می گیرد و گرفتن رژیم غیر علمی، به طور خود سرانه باعث می شود بدن دچار مشکلات یا بیماری شود. از استعمال دخانیات و داروهای غیر مجاز خودداری كنید و راجع به داروهایی كه مصرف می‌‌كنید یا قصد مصرف آن را دارید با پزشك خود مشورت كنید.