نقش بازی در آموزش کودکان، چیست؟

شروع مدرسه و یادگیری برای برخی از کودکان ممکن است با محدود شدن در بازی و فعالیت‌های مربوط به آن همراه شود. ممکن است برخی از والدین تصور کنند که وقتی کودک آنها به سن مدرسه می‌رسد باید فعالیت‌های او در خانه نیز تغییر کند و زمان کمتری را به بازی اختصاص دهند. برخی از آنها از عباراتی مانند این استفاده می‌کنند که «تو دیگر بزرگ شده‌ای...» و این احساس را به فرزندشان القا می‌کنند که بازی سن و سالی دارد که آنها از آن عبور کرده‌اند.

اما آیا واقعا برای بازی کردن سن خاصی لازم است و اینکه بازی در تضاد با آموزش و یادگیری کودکان است؟ اینها سوالاتی بود که از لیلاسادات موسوی‌راد می‌پرسیم و او در جواب می‌گوید: بازی سن و سال ندارد؛ ما تا هر زمان که بخواهیم می‌توانیم بازی را ادامه دهیم. از طرفی جالب است بدانید که نه تنها در تضاد با آموزش نیست بلکه در سیستم آموزش و پرورش و سیستم‌های آموزشی نوین به طور کلی می‌توان از بازی برای آموزش بهتر و موثرتر بهره برد.

به عنوان مثال در گذشته تصور می‌شد که برای آموزش کودک ایجاد یک فضای خشک و جدی می‌تواند باعث شود که ذهن کودک متمرکزتر شده و از بازیگوشی بپرهیزد و مطالب را بهتر بیاموزد اما در حقیقت استفاده از بازی در آموزش حروف الفبا، علوم یا هر موضوع علمی دیگری می‌تواند تاثیری خوبی در ایجاد جذابیت موضوع برای کودک و یادگیری او داشته باشد.

این کارشناس روانشناسی در ادامه توضیح می‌دهد: شاید شما هم این جمله را شنیده باشید که با بازی کودکان هر مساله‌ای را بهتر فرا می‌گیرند. به همین دلیل است که روش‌هایی مانند بریدن حروف در آموزش پایه انجام می‌شود. به این شکل که کودک با بریدن دور حروف، شکل کلی آنها را می‌آموزد و در زمانی طولانی‌تر با آن ارتباط دارد تا در ذهنش ماندگار شود. این فعالیت نوعی کاردستی درست کردن است و کاردستی بخشی از بازی است. همین‌طور بازی‌هایی که برای آموزش ریاضیات یا علوم انجام می‌شود مانند پیدا کردن ارتباط، درست کردن، چیدن و...

موسوی‌راد در مورد تاثیر مثبتی که بازی‌ها در مهارت‌های هر فردی می‌توانند داشته باشند، می‌گوید: بازی‌ها انواع مختلفی دارند که بر اساس شیوه طراحی آنها دسته‌بندی می‌شوند؛ بازی‌های حرکتی، هیجانی، فکری و... که هر نوع از آنها در تقویت بخشی از توانایی‌های فرزند شما موثر هستند. تقویت قوای ذهنی و حرکتی، هماهنگی چشم با دست‌ها، تمرکز و تقویت حافظه، سرعت عمل و عکس‌العمل به موقع و... از جمله مهارت‌هایی است که انواع بازی‌ها می‌توانند با خود به همراه بیاورند.

از طرف دیگر باید توجه داشت که بازی می‌تواند عامل خوبی برای ایجاد هیجان و تخلیه آن و ایجاد توجه و جلب علاقه باشد، بنابراین تاثیراتی که می‌تواند روی آموزش داشته باشد، چشمگیر است و نباید فکر کنیم که تنها در دوران دبستان می‌توان با بازی و روش‌های اینچنینی روی کودک تاثیر گذاشت بلکه برای فرزندان در سنین دبیرستان نیز بازی بسیار مهم است.

لیلاسادات موسوی‌راد، کارشناس روانشناسی در نهایت تاکید می‌کند: نکته قابل توجه این است که فرزند شما همیشه به بازی احتیاج دارد و نباید او را با جملاتی مانند اینکه «بزرگ شده‌ای، برای تو زشت است که بازی کنی، به جای بازی به درس‌هایت برس» و امثال آنها از بازی دور کنید. چون انسان‌ها در طول زندگی‌شان به بازی نیاز دارند و این فعالیت می‌تواند روی جنبه‌های مختلف شخصیت آنها تاثیر مثبت بگذارد و آنها را از مشکلات و بیماری‌های روحی و جسمی دور نگه دارد. در مورد این موضوع در مطالب بعدی بیشتر صحبت خواهیم کرد.