انجام تکالیف کودک، نقش والدین چیست؟

تکالیف منزل دانش آموزان یا همان مشق شب از موضوعاتی است که سال ‌ها مورد بحث و گفتگو بوده است. فارغ از نظرات موافق و مخالف در مورد اصل دادن تکلیف منزل به دانش آموزان، نحوه مشارکت و همراهی والدین در انجام تکالیف موضوعی مهم است که محققان و دانشمندان علوم اجتماعی و روانشناسی آموزشی و تربیتی مطالعات بسیاری در مورد آن انجام داده‌اند. چگونگی همراهی والدین در انجام تکالیف فرزندان، در سال تحصیلی جدید اهمیتی دوچندان یافته است چراکه به سبب همه‌گیری بیماری کرونا و محدودیت‌های اعمال‌شده تقریباً اکثر قریب به‌اتفاق دانش آموزان به مدرسه نمی‌روند و کلاس‌های درس در منزل و از طریق آموزش مجازی و رسانه‌های ارتباطی ازجمله شاد برقرار است.
در درس حاضر با اتکا به نتایج مطالعات علمی نحوه و چگونگی همراهی والدین با فرزندان در انجام تکالیف تحصیلی بررسی و راهکارها و توصیه‌هایی برای استفاده والدین ارائه‌شده است.

مطالعات علمی راجع به نقش والدین در انجام تکالیف درسی چه می ‌گویند؟
در بسیاری از کشورها چه در محیط مدرسه و چه در سطح جامعه کمک والدین به کودکان در انجام صحیح تکالیف مدرسه کاری رایج و پسندیده است. یکی از معمول‌ترین کارهایی که والدین در طول روز به آن رسیدگی می‌کنند، چیزی نیست جز کمک به فرزندان خود برای تکمیل تکالیف مدرسه و درواقع حمایت تحصیلی آن‌ها. این در حالی است که مطالعات ضدونقیضی در این خصوص وجود دارد.
شمار زیادی از محققان در سراسر دنیا معتقد هستند که کمک والدین به فرزندان خود برای انجام تکالیف مزایای زیادی دارد. تثبیت عادات تحصیلی و آموزشی مثبت، رفتارهای مطلوب و همچنین انتقال پیامی قوی مبنی بر ارزشمند بودن کلاس درس و مفهوم آموزش ازجمله نتایج همراهی والدین در انجام تکالیف فرزندان است. بنا به این مطالعات والدین نقش بسیار مهمی در زندگی دانشگاهی فرزندان خود دارند و قادر به افزایش موفقیت‌های تحصیلی آن‌ها هستند.
به‌عنوان‌مثال مایکل بارگر، استاد روانشناسی و اوا پومرانتس همکار تحقیقات فوق دکترا دانشگاه ایلینوی یافته‌های بیش از ۴۴۰ مطالعه اخیر را مورد تجزیه‌وتحلیل قراردادند و تأثیرات دخالت والدین را در پیشرفت تحصیلی، تعامل و انگیزه کودکان بررسی کردند. روانشناسان دانشگاه ایلینوی دریافتند که هرچه والدین بیشتر درگیر تحصیلات فرزندان خود باشند، پیشرفت تحصیلی، انگیزه و سازگاری اجتماعی فرزندان (بدون توجه به سن، نژاد یا وضعیت اقتصادی -اجتماعی کودک) بهتر است.
"ما بین مشارکت والدین در تحصیل کودکان و سازگاری فرزندان رابطه بسیار ثابتی دیدیم، و این در مورد انواع مختلف مشارکت والدین، صرف‌نظر از سن کودکان و جمعیت شناختی خانواده‌های آن‌ها، صادق است."
مشارکت والدین نه‌تنها به عملکرد کودکان در سطح دانشگاهی بلکه با رفاه اجتماعی و عاطفی بهتر نیز ارتباط داشت.
از سوی دیگر مطالعات و مقالاتی وجود دارند که عکس این را می‌گویند مقالاتی چون: "چرا پدران و مادران نباید در انجام تکالیف مدرسه به کودکان خود دخالت کنند؟" یا "به فرزندانتان برای انجام تکالیف تحصیلی آن‌ها کمک نکنید!"
این تضادها و تناقض‌ها اغلب باعث سردرگمی والدین می‌شوند.

اما به ‌راستی مسیر درست چیست؟
انگیزه یا پیامد؟
همان‌طور که پژوهش‌های بسیاری با نتایج مثبت در مورد کمک درسی والدین به فرزندان خصوصاً در مورد تکالیف مدرسه وجود دارد، مطالعاتی نیز هست که در این مورد نتایج منفی نشان می‌دهد.
بررسی‌های دانیل هملین استادیار مطالعات رهبری و سیاست‌های آموزشی دانشگاه اوکلاهاما و آنگران لی ، جامعه‌شناس در مورد این مطالعات منفی نشان داد که پایه و اساس این ادعا که همراهی والدین در تکمیل تکالیف مدرسه می‌تواند تأثیرات منفی بر دانش آموزان داشته باشد، به تحقیقات مبتنی بر نظرسنجی‌های ملی بازمی‌گردد.
آن مطالعات نشان می‌دهد که "کمک مکرر" والدین در منزل می‌تواند با نمره پایین تر آزمون دانش آموزان همراه باشد . درحالی‌که این یافته لزوماً به معنای آسیب‌رسانی کمک والدین به کودکان نیست. برای مثال هنگامی‌که کودکان در مدرسه با مشکلات تحصیلی روبه‌رو می‌شوند، بسیار طبیعی است که والدین برای یاری بیشتر به آن‌ها وارد عمل شوند. بدین ترتیب "کمک مکرر" در منزل هرچند ممکن است دلیل اصلی چالش‌های پیش روی کودک نباشد، اما می‌تواند در قالب عامل تشدیدکننده آن‌ها مطرح شود.
نکته مهمی که در این مطالعه به چشم می‌خورد "کمک مکرر" است. بدین معنا که اگر یاری‌رسانی والدین به‌صورت اصولی و صحیح انجام شود و حالتی مستمر به خود نگیرد، می‌توان انتظار دستاوردهایی مطلوب را داشت.
مطالعات دانیل هملین نشان می‌دهد کمک درسی والدین در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان با فاکتورهای متعددی مرتبط است.
ازجمله این فاکتورها می‌توان به چگونگی رابطه عاطفی والدین با فرزندانشان، تعداد خواهران و برادران و همین‌طور رفتار و عملکرد کودک در فضای مدرسه اشاره کرد.

چگونه به انجام تکالیف فرزندتان کمک کنیم؟
دکتر هریس کوپر، پژوهشگر ارشد تکالیف درسی دانشگاه دوک، چند توصیه در مورد چگونگی کمک والدین به بچه‌هایشان برای انجام تکالیف دارد:
مکانی مناسب و بدون حواس‌پرتی فراهم کنید
اطمینان حاصل کنید که کودک شما مکانی برای انجام تکالیف خود دارد که هیچ عامل حواس‌پرتی در آن نیست. به آن‌ها کمک کنید تا وقت خود را برای انجام تکالیف مختلف مدیریت کنند و نیز مطمئن شوید که فرزندتان تمام وسایل موردنیازش را در اختیار دارد.
وقتی فرزندتان تکالیفش را انجام می‌دهد، شما نیز کار مشابهی انجام دهید
اگر فرزندتان در حال روخوانی است، روزنامه را بخوانید. اگر فرزندتان ریاضی حل می‌کند، حساب‌وکتاب منزل یا صورت‌حساب‌های خود را بررسی کنید. به‌این‌ترتیب، کودک شما درمی‌یابد که تکالیفی که انجام می‌دهد مهارت‌هایی است که بعداً در زندگی ضروری و لازم است.
اضطراب و دلواپسی کودکتان را مدیریت کنید
بخشی از عملکرد خوب یادگیری نحوه کنترل اضطراب و دلواپسی است. اگر کودک شما در انجام تکلیف به مشکل برخورد، به او بگویید اشکالی ندارد و به او اجازه دهید کمی استراحت کند.
به پیشرفت در انجام تکالیف پاداش دهید
با دادن پاداش‌های کوچک پس‌ازآنکه فرزندتان تکلیفش را انجام داد به او بگویید که برای سخت‌کوشی‌اش ارزش قائل هستید همچنین کاری کنید که بچه‌ها انجام تکالیف را راهی برای دلجویی از والدین خود بدانند. به یاد داشته باشید، تکالیف بچه‌های شما لازم نیست که تمام‌ وقت شمارا بگیرد. فقط مطمئن شوید که آن‌ها این کار را انجام می‌دهند و فقط در صورت نیاز به آن‌ها کمک کنید.

چند توصیه دیگر
هیچ‌وقت به‌جای فرزندتان تکلیفش را انجام ندهید. به او یادآوری کنید که انجام تکالیف چالشی برای اوست و درگیرشان با چالش بخشی از یادگیری است. بچه ها نه تنها در صورت عقب نشینی والدین بهتر عمل می کنند، بلکه این کار به آنها اجازه می‌دهد تا بزرگتر شوند. انجام تکالیف به تنهایی به بچه ها یاد می دهد که رفتار خود را مدیریت کنند و این بسیار مهم‌تر از کسب نمرات خوب در دوره ابتدایی است
به فرزند خود اطمینان دهید که مسأله اصلی نتایجی نیست که به دست می‌آورد بلکه میزان تلاش او مهم است و شما - و معلمش - بیش از همه تلاش‌های او را تحسین خواهید کرد.
فرزندتان را متقاعد کنید که توانایی دارد. وقتی فرزندتان می‌گوید نمی‌تواند مسئله‌ای را حل کند یا کاری را انجام دهد به او اطمینان دهید که می‌تواند.