چگونه انتقادپذیر باشیم؟

انتقاد از دیگران نوعی هوشمندی است. انتقاد همچون حرکت روی لبه تیز چاقوی سازندگی در مقابل انتقام است. گاهی وقتی فردی ما را مورد انتقاد قرار می‌دهد، ممکن است چون نتوانسته ما را به آرامی مورد خطاب قرار دهد، کمی ناراحت شویم اما باید بدانیم که این انقاد در نهایت می‌تواند برای ما مفید باشد. 

پس لازم است در مواجه با انتقاد به موارد ذیل توجه کنید: 

۱- هرگز مقابل به مثل نکنیم

گرچه ممکن است تذکر و انتقاد، در ذائقه ما تلخ آید، ولی تلخی نقد و تذکر، به مراتب سودمندتر از شیرینی چاپلوسی و نیرنگ و فریب است.

۲- به انتقاد گوش دهیم و آن را سبک سنگین کنیم

هیچ لزومی ندارد زود به دست و پا بیفتیم و ناامیدانه بکوشیم از خود آدمی جدید و بی نقص بسازیم. از طرفی نیازی هم به این نیست که نصایح دیگران را به کلی نشنیده بگیریم. ما می‌توانیم از دیدگاه‌های اطرافیان، صرف‌نظر از رابطه‌ای که با آنان داریم، چیزهای زیادی بیاموزیم. 

۳- شخصیت ما زیر سوال نرفته است

به جای احساس درماندگی این واقعیت را قبول کنیم که عیب و نقصی در ذات ما وجود ندارد و تنها رفتاری از ما دچار عیب و کاستی است، احساس قدرت می‌کنیم و انگیزه تغییر سازنده در ما افزایش می‌یابد. 

انتقاد اگر صریح وروشن باشد، بی‌شک به تجربه‌ای قدرت بخش و غنی بدل می‌شود. واقعیت این است، اگرچه امکان دارد ما تا کنون این موضوع راکشف نکرده باشیم، انتقاد می‌تواند درنوع خود موهبتی باشد. 

ما ناگزیر به درک این واقعیت هستیم که انتقاد الزاما نشانه آن نیست که دیگری برای ما اهمیتی قایل نیست. بلکه، امکان دارد ناشی ازاحترام یا حس عطوفت یا تمایل طرف مقابل به برقراری ارتباط با ما و ناشی از اشتیاق او به بهبود رابطه و تفهیم و تفاهم عمیق‌تر باشد. 

ما می‌توانیم انتقاد را نشانه احترام محبت آمیزفرد دیگری به خودمان در قالب شخصیتی که درحال حاضرهستیم، تلقی کنیم و سپس واکنش مناسب و منطقی به انتقادهای طرف مقابل نشان دهیم. 

۴- از انتقاد تصویر مثبتی داشته باشیم

بکوشیم از انتقاد تصویر مثبتی داشته باشیم همه ما نقاط آسیب‌پذیری داریم. بعضی ازکلمات یا عبارت‌ها آن قدرحساس هستند که فقط اشاره به آن ممکن است، ما را از درون متلاشی کند. کلماتی که موجب رنجش یا احساس شکست یا خشم شدید ما می‌شود. 

این کلمات ممکن است اشاره‌ای به ظاهر، کلیات وجودی، رنگ، وزن، طرزلباس پوشیدن، اندازه قد، لهجه ویا اشارتی به تاریخچه گذشته (تحصیلی، خانوادگی، اجتماعی وغیره) ما باشد. 

امکان دارد اشاره اطرافیان به کفایت ما درزمینه‌ای خاص مثلا درقالب یک مادر، آشپز، دوست، روشنفکر، راننده وغیره باشد. یا ممکن است کلمه‌ای خاص نظیر، خودخواه، مایه درد سر، احمق، پرخاشگر، خسیس، سختگیر باشد. کلمه یا عبارت هر چه باشد تاثیرش را روی ما برجای می‌گذارد. 

۵- با حسن نیت جنبه منفی انتقاد را پذیرا باشیم

برخورد با انتقاد، به این مهارت نیازدارد که با حسن نیت جنبه منفی انتقاد را پذیرا باشیم. این امر سبب می‌شود، با انتقاد خصمانه یعنی، انتقادی که بدعنوان شده وهم با انتقاد سازنده یعنی، انتقادی که فرد علاقمند به ما مطرح می‌کند، برخوردی سالم داشته باشیم یعنی اینکه یاد بگیریم، (چگونه انتقادی را بپذیریم وبه طرف مقابل حق دهیم)؛ لزومی ندارد خود را در برابر مخاطبمان به باد سرزنش ولعن و نفرین بگیریم. 

۶- طرز برخورد منطقی باشد

در بعضی مواقع، ممکن است با انتقادهایی مواجه شویم که به نظرمان غیراصولی است و یا اینکه خودمان از قبل قصد برطرف کردن آن راداشته ایم. در این گونه مواقع، طرز برخورد ما، که باید منطقی باشد، بسیارمهم است. 

۷- خود را توانمند کنیم

تا زمانی که در حال ضعف باشیم وقتی از ما انتقاد می‌شود، نمی‌توانیم تحمل کنیم تنها راه این است که در موضع قدرت باشیم. یعنی امتیازی نسبت به دیگران داشته باشیم. اگر کسی از ما انتقاد کرد سریع از آن دشمن نسازیم، زیرا کسی که ضعیف است وقتی از او انتقاد شود شخص انتقاد کننده را دشمن خود می‌پندارد. یکی از راه‌های انتقادپذیری این است که شما از لحاظ توانایی دارای اقتدار و توانمندی باشیم، در این صورت است که می‌توانید تحمل کنیم

۸- خونسردی خود را حفظ کنیم 

هنگامی که کسی از ما انتقاد کرد به جای اینکه از او عصبانی شویم، خونسردی خود را حفظ کنیم. به جای اینکه نفسمان به شمارش بیافتد نفس عمیق بکشیم. به جای اینکه چهره درهم برود لبخند بزنیم، به جای اینکه از کوره در برویم و سرخ و سفید شویم سعی کنیم براعصاب خود مسلط باشیم.

۹- از منتقد خود تشکر کنیم 

با خونسردی به حرف‌های طرف مقابل خود گوش دهید و اگر انتقاد صحیح بود از او تشکر کرده و اگر نه با او صحبت کرده تا قانع شود.