یک یا دو هفته قبل از شروع دوره قاعدگی ( عادت ماهیانه ) ممکن است شما متوجه نفخ، سردرد، نوسانات خلقی و یا دیگر تغییرات جسمی و روحی بشوید این علائم به صورت ماهیانه به عنوان سندرم پیش از قاعدگی یا PMS نامیده می شود . گاهی ممکن است این علائم آنقدر شدید باشد که زندگی فردی و اجتماعی خانمی را به خطر بیاندازد در این خصوص با یک فوق تخصص زنان به گفت و گو نشسته ایم .
گیاهان دارویی، گنجینه ای ناشناخته
گستره گیتی بستری برای پرورش گونه های متنوع گیاهی را فراهم آورده که گیاه درمانی در دل قرن ها زندگی بشر و در حیطه تمدن های مختلف بشری اثربخشی خود را به نمایش گذاشته است.
گیاهان دارویی در گذشته به صورت جوشانده و نوشیدنی ها مصرف می شد که شاید زندگی امروز دسترسی به این گیاهان را دشوار و تهیه جوشانده ها را خارج از صبر و حوصله ما کرده است اما دانشمندان با آگاهی از محاسن گیاهان دارویی این گنجینه ارزشمند را مورد توجه قرار داده و با شناسایی کاربرد این گیاهان از آنها در درمان عوارض مختلف بهره برده اند. امروزه دسترسی به این گیاهان در قالب مکمل های گیاهی می تواند روش ایمن و کارآمد در حفظ سلامتی باشد.
برای بهبود سندرم پیش از قاعدگی با توجه به گستره وسیع نشانه های آن و وجود یک یا چند مورد از این نشانه ها برای هر فرد، به نظر می رسد تلفیقی از گیاهان بتواند عملکرد بهتری داشته باشد.
ویتامینE و B6 هر دو با هم به تخفیف نشانه های روحی سندرم پیش از قاعدگی همچون عصبانیت و افسردگی کمک می کنند.
- عصاره گیاه رزماری و عصاره ملاس به عنوان منبع غنی املاح همچون منیزیم و کلسیم در تخفیف نشانه های سندرم کمک کننده هستند. از سوی دیگر همراهی منیزیم در این ترکیبات گیاهی، قابلیت جذب ویتامین B6 را افزایش می دهد.
- عصاره گیاه گل مغربی به عنوان منبعی از اسید چرب گاما لینولنیک، در کاهش دردناکی سینه ها کمک کننده است.
- از دیگر منابع غنی اسیدهای چرب ضروری در گیاهان دارویی می توان به تخم کتان اشاره کرد. محققان کمبود اسیدهای چرب امگا سه را در بروز آکنه موثر دانسته اند که بذر کتان می تواند در تامین این دسته از مواد مغذی ضروری مفید باشد. از طرفی متعادل کردن هورمون ها و فیتواستروژن ها از طریق کتان می تواند به حفظ نسبت استروژن/ پروژسترون و در نتیجه تخفیف شدید PMS کمک کند.
- از گیاهان طب چینی می توان عصاره Dong quai را نام برد. دانگ کوایی از سده های پیشین برای تنظیم قاعدگی مصرف شده و در درمان کم خونی و تقویت سیستم خونرسانی بدن نیز بسیار موثر است. البته در دوران بارداری به هیچ عنوان نباید مصرف شود. متخصصین گیاهی عموما این گیاه را به عنوان عاملی برای رفع خونریزی های نامنظم قاعدگی و در ضعف این دوران تقویت کننده رحم می دانند و اغلب آنرا جهت درمان انقباضات رحم و تخمدان (دیسمنوره) و نیز PMS (سندرم پیش از قاعدگی) تجویز می کنند. علاوه بر این دانگ کوایی(Dong quai) در درمان گرفتگی و سایر علائم یائسگی نیز موثر است.
- از دیگر گیاهان طب موثر در کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی، ریشه آنجلیکا است که از التهاب و درد جلوگیری کرده و برای بهبود اختلالات گوارشی نظیر نفخ و احساس سنگینی معده کارایی دارد. ریشه آنجلیکا باعث رفع سوء هاضمه، نفخ و کولیک می شود. همچنین به دلیل افزایش تعریق و مدر بودن (ادرار آور) می تواند باعث کاهش وزن شود.
- متخصصین طب گیاهی معتقدند که وایلدیام برای رفع گرفتگی های دوران قاعدگی مناسب است. فارماکوپه گیاهی انگلستان، ریشه این گیاه را به عنوان عامل تعریق زای ملایم، ضد التهاب و ضد اسپاسم به رسمیت شناخته است.
- محققان نقش سنبل الطیب را در کاهش اسپاسم های قاعدگی نشان داده اند. از طرفی این گیاه آرام بخش به شمار می رود و به بهبود اختلالات خواب در این باره از چرخه ماهانه کمک می کند. این گیاه ترکیبی محرک، ضد اضطراب، ضد اسپاسم( گرفتگی عضلات) و بر طرف کننده نفخ است. همچنین بر روی سیستم مغزی-نخاعی بدن موثر بوده به طوری که به عنوان داروی مسکن در بیماری ها و دردهای عصبی مورد استفاده قرار می گیرد. این دارو درد را آرام کرده و اختلالات اعصاب و خواب را بهبود می بخشد. یکی از موارد استفاده خاص این گیاه مربوط به افرادی است که از اختلالات اعصاب رنج می برند.
- قاصدک در طب گیاهی ایران قدیم به عنوان یک داروی مدر برای جلوگیری از احتباس مایعات و نفخ شکم تجویز می شده و در آلمان و فرانسه برای افزایش جریان صفراوی و کمک به هضم غذا از آن استفاده می شود. در زمینه PMS هم مصرف آن برای جلوگیری از نفخ شکم و سایر علایم احتباس مایعات توصیه شده است.
- اشتر خار یا خار مقدس متعلق به تیره کاسنی هاست که در ناراحتی های معده و نفخ شکم به کار می رود.
مجموع این ترکیبات در قالب گیاهان دارویی می تواند پیام آور این واقعیت باشد که از این پس عادات ماهانه، یادآور تجربه تلخی نخواهد بود.
وی در خصوص علائم PMS اظهار کرد: علایم و نشانه های سندرم پیش از قاعدگی به دو دسته جسمی و روحی تقسیم می شوند. احساس اندوه و نا امیدی ، احساس حقارت ، احساس دلشوره و نگرانی ،ناپایداری واضح در خلق ، تحریک پذیری و خشم پایدار، کاهش علاقه به فعالیت های معمول که ممکن است حتی با ترک روابط اجتماعی همراه باشد، اشغال در تمرکز ، احساس خستگی ، پرخوابی یا بی خوابی ، تغییرات واضح در اشتها ، احساس ذهنی مبنی بر از دست دادن کنترل .
علائم فیزیکی مانند : درد و تورم پستان ، سردرد ، احساس نفخ شکم ، اضافه وزن همراه با تنگ شدن لباس ،کفش و انگشتر، درد در مفاصل و عضلات . این علامت های ذکر شده شایع ترین علایم این سندروم هستند .
هرچند تعداد علایم و نشانه های بلقوه این بیماری بسیار زیاد است، اما اکثر زنان فقط به بعضی از این مشکلات دچار می شوند. شدت این مشکل در زنان مختلف می باشد، در بعضی این مشکل قابل تحمل بوده و در بعضی دیگر باعث اختلال در زندگی روزانه می شود. اگر شما در کنترل این مشکل موفق نبودید می بایست به پزشک مراجعه نمایید.
امینی مقدم در مورد نحوه تشخیص این سندروم به خانم ها توصیه می کند : خانم ها حتما باید علائمی که در بدنشان ظاهر می شود را یادداشت کنند و باید بدانند که این علایم ماهیت دوره ای دارد یعنی در یک هفته قبل از قاعدگی شدت دارد ولی وقتی قاعدگی اتفاق می افتد این علایم کم و گاهی کاملا ناپدید می شود .بنابراین خانم ها با یادداشت کردن علایم قبل از قاعدگی کاملا می توانند این سندروم را تشخیص دهند .
این سرطان شناس زنان بیان کرد: علت بوجود آمدن علایم خلقی در این سندروم کمبود « سروتونین » است . تغییرات دوره ای که هورمون های استروئیدی تخمدان دارند بر مکانیزم های مرکزی تاثیر می گذارد و سروتونین نقش اساسی در این اختلالات را ایفا میکند .نکته قابل ذکر این است که زمینه ژنتیک در این سندروم نقش بسزایی دارد و مادرانی که دچار این اختلال هستند بدانند دخترانشان درصد بالایی را برای مبتلا شدت دارا هستند .
وی در رابطه با پیشگیری PMS متذکر شد : بعضی اوقات با تغییر در سبک زندگی خود می توانید سندرم پیش از قاعدگی را کنترل نموده و آن را بهبود بخشید. حذف کافئین، ترک سیگار ، ورزش منظم ، وعده های غذایی منظم ، خواب کافی ، کاهش استرس که خانم ها می توانند با ورزش هایی مانند یوگا و مدتیشن استرس خود را کاهش دهند. عوامل ذکر شده در پیشگیری از این اختلال کمک شایانی را به زنان می کند.
این متخصص زنان در رابطه با درمان دارویی گفت :ویتامین ها آنچنان نقش بسزایی ندارند ولی بعضی از داروها با تجویز پزشک که سطح سروتونین خون را بالا می برد می شود استفاده کرد مثلا اگر بی خوابی دارند درمان دارویی برای بی خوابی آنان تجویز می شود یا اگر دچار ورم می شوند.
داروهایی که تورم را کاهش می دهند و دفع ادرار را زیاد می کنند توصیه می شوند . خوردن شش وعده غذایی کوچک در روز بسیار مناسب تر و مفیدتر از صرف سه وعده غذایی می باشد . در این دوره مصرف کربوهیدراتهای مرکب مانند میوه جات تازه ، سبزیجات ، غلات و پروتئینها ( بخصوص مرغ و ماهی ) توصیه می شوند.
از آنجایی که سندروم پیش از قاعدگی به نوسنات دوره ای هورمون استروژن و پروژسترون ارتباط دارد استفاده از ترکیبات دارویی که سیکل را متوقف می کند می توانند در درمان PMS موثر باشد .
منبع:
همشهری