درمان ناباروری زوجین، اثرات تکنیک ژنتیک

یک جنین شناس، شانس باروری در یک سیکل طبیعی را در حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد عنوان کرد و گفت: قدرت باروری وابسته به سن است.

دکتر محمدرضا صادقی، با اشاره به اهمیت بحث ژنتیک و تحمیل هزینه ها به بیماران، افزود لازم است که با یک مشاوره دقیق، افرادی که نیازمند به استفاده از این روش ها هستند، مشخص شوند. زیرا به طور کلی باروری پدیده ای است که کارایی بالایی ندارد و در یک سیکل طبیعی شانس باروری چیزی در حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد است. در صورتی که در روش های کمک باروری همچونIVF، چنانچه زوجی پس از یک سال تلاش موفق به بارداری نشوند، از آنجا که هزینه زیادی به آنها تحمیل نمی شود، شاید نگرانی چندانی نداشته باشند. اما زوجی که با وجود مشکلات اقتصادی، هزینه بسیار زیادی را متحمل می شوند و نتیجه ای نمی گیرند به طور حتم نگران خواهند شد و در اینجا وظیفه پزشک و تیم درمانی است که روشی را دنبال کنند تا کارایی بیشتر داشته و درصد موفقیت را افزایش دهد. به همین علت ممکن است، چنانچه به زوجین گفته شود که باید روند درمان را تکرار کنند تا در این فرآیند شانس بارداری افزایش یابد، برای برخی از آنها قابل پذیرش نباشد.

رئیس پژوهشگاه ابن سینا، ادامه داد، بسیار مهم است که توضیحات کاملی به زوجین، در این خصوص که چرا باید روشی برای آنها صورت پذیرد یا خیر، داده شود. در واقع امروزه با وجود رسانه های مختلف، بسیاری از اطلاعات به راحتی در دسترس است. اما آنچه اهمیت دارد، انجام مشاوره های مناسب، قبل از انجام روش های درمان ناباروری و به ویژه، روش ها و تکنیک های گران قیمت ژنتیک است. همچنین باید هدف و انتظار از انجام این روش ها برای زوجین مشخص شود و به گونه ای نباشد که زوجین تصور کنند با صرف هزینه و انجام این روش ها، صددرصد نتیجه می گیرند.

صادقی افزود ممکن است بسیاری از زوجینی که از تلاش برای درمان ناباروری نتیجه نگرفته اند، کاندیدای استفاده از تکنیک های ژنتیکی برای تشخیص قبل از لانه گزینی جنین نیز، نباشند. بسیاری از افرادی که در سیکل های متعدد نتیجه نمی گیرند و با شکست IVF مواجه هستند، شاید به طور کلی برای آنها جنینی تشکیل نمی شود و یا جنین مراحل تکاملی خود را به خوبی طی نکرده است.

این جنین شناس ادامه دادبا وجود پیشرفت های صورت گرفته و تکنولوژی های به روز، امکان نگهداری جنین به مدت ۵ الی ۶ روز در محیط خارج از رحم مادر وجود دارد.

صادقی تاکید کردیکی از مزیت های این امکان نسبت به گذشته، بررسی جنین ها در روز پنجم به جای روز سوم است. زیرا تعدادی از جنین ها به صورت خود به خود تا روز پنجم زنده نمی مانند و در این صورت می توان بررسی ها را بر روی جنین های باقیمانده انجام داد. همچنین در هزینه ها نیز صرفه جویی شده و از تحمیل هزینه های بیشتر به زوجین، بدون دریافت نتیجه مطلوب جلوگیری می شود.

وی افزودموضوع مهم آن است که بسیاری از زوجینی که برای تشخیص ژنتیکی جنین قبل از لانه گزینی ارجاع می شوند، در واقع کاندید استفاده از این روش ها نیستند و باید بررسی های لازم انجام شود. همچنین نکته قابل اهمیت دیگر آن است که برای یک بارداری خوب، به یک جنین مناسب و سالم و یک بستر مناسب که جنین در آن رشد کند، یعنی رحم مادر نیاز داریم. بنابراین اگر ما جنین مناسب را داشته باشیم و پس از قرار دادن در رحم مادر بارداری اتفاق نمی افتد، در آن صورت است که به سراغ بررسی علل ژنتیکی جنین و مشاوره ژنتیک می رویم. اما اگر جنین از همان ابتدا، جنین مناسب و سالمی باشد، نیاز به بررسی های ژنتیکی ندارد. در حقیقت این بررسی، تحمیل هزینه های اضافی و غیر ضروری به زوجین است.

صادقی، با اشاره به اینکه قطعا زوجینی که از روند درمان خود نتیجه نمی گیرند، از پزشک خود انتظار دارند تا با تغییر درروش های درمان، آنها را به موفقیت در باروری و درمان آن نزدیک کند، گفت: از آنجا که امروزه استفاده از بسیاری از روشها و درمان های ناباروری وابسته به تکنولوژی های گران قیمتی است، که ممکن است تامین هزینه ها را برای بسیاری از زوجین سخت کند، لذا دقت نظر در بررسی های مورد نیاز، جهت ارجاع زوجین برای مشاوره های ژنتیکی، بسیار اهمیت دارد.

وی با تاکید بر اینکه به طور حتم قدرت باروری وابسته به سن است، تصریح کرد ما برای تشخیص ژنتیکی نیاز به تعداد بیشتری جنین داریم و چون ذخیره تخمدانی در زنان، با افزایش سن کاهش پیدا می کند، بنابراین تعداد جنین مورد نیاز برای ارزیابی را در اختیار نخواهیم داشت. لذا اگر زوجی دو جنین داشته باشند، احتمال اینکه متخصص ژنتیک، هر دو جنین را دارای مشکل اعلام کند، بیشتر از زوجی است که ۱۰ جنین یا بیشتر دارند. بنابراین با افزایش سن، تعداد جنین قابل بررسی جهت بیوپسی و گرفتن سلول برای واحد ژنتیک کاهش می یابد و در نتیجه شانس موفقیت باروری پایین می آید. بنابراین زوجی که در حال حاضر تصمیمی برای بچه دار شدن ندارند، می توانند برای فریز جنین اقدام کرده تا در آینده بتوانند از آن استفاده کنند.

رئیس پژوهشگاه و مرکز درمان ناباروری ابن سینا، ضمن تشریح اینکه مبتلایان به بیماری های صعب العلاج چگونه می توانند از درمان های جایگزین و اهدا استفاده کنند،­ گفت­ در بسیاری مواقع مبتلایان به بیماری های صعب العلاج از سوی مراکز درمان ناباروری به این سمت سوق داده می شوند که بیماری ژنتیکی دارند و قابلیت انتقال به جنین وجود دارد و از سویی چون قابلیت تشخیص علت بیماری در آن مرکز وجود ندارد، به زوجین گفته می شود تا از روش اهدا استفاده کنند. متاسفانه از آنجا که هزینه های بخش ژنتیک بالا است، بسیاری از زوجین مایل به استفاده از روش های اهدا هستند.

صادقی، افزود: به همین علت مراکز IVF و متخصصان ژنتیک تلاش خود را بکار می گیرند تا سیاست گذاران حوزه سلامت و بیمه بتوانند، همانطور که تشخیص های قبل از بارداری و دوران تولد را از طریق بیمه ها پوشش می دهند، این موارد را هم تحت پوشش قرار دهند. زیرا در صورت تولد یک فرزند مبتلا به طور حتم، هزینه هایی که به بخش بهداشت و درمان کشور تحمیل خواهد شد به مراتب، بسیار بیشتر از هزینه های تشخیص قبل از لانه گزینی است.

وی خاطرنشان شد: امروزه امکان تشخیص بیش از ۴۰۰ بیماری ژنتیکی، از طریق روش های ژنتیکی قبل از لانه گزینی وجود دارد و اگر به هر دلیلی به بیماری برسیم که یک بیماری غالب ژنتیکی است و یا امکان تشخیص آن وجود ندارد، در این صورت با برگزاری جلسات تیمی، زوج را به دریافت خدمات اهدا ارجاع می دهیم.