بند ناف نوزاد، والدین هوشیار باشید

در اغلب کشورهای توسعه‌یافته بانک خون بند‌ ناف وجود دارد که خون بند ناف نوزاد را به جای دور ریختن ذخیره کرده و در آینده برای خود او یا دیگر بیماران استفاده می‌کنند. والدین قبل از تولد نوزاد اقدام به ثبت‌نام در این بانک می‌کنند. بلافاصله بعد از زایمان، بندناف از نوزاد جدا می‌شود و با یک سوزن خون از بندناف و جفت جمع‌آوری و به کیسه‌های خون منتقل می‌شود.
سپس خون بند‌ناف نوزاد که غنی از سلول‌های بنیادی و سلول‌های خونساز است منجمد و در بانک نگهداری می‌شود تا چنانچه نوزاد در بزرگسالی مبتلا به بیماری‌هایی نظیر سرطان خون شد برای درمان استفاده شود.

این خون قادر به ساخت انواع سلول‌های دیگر و ترمیم و نگهداری سلول‌ها هنگام جراحت است.‌ منشأ سلول‌های خونی موجود در بند‌ناف، سلول‌های بنیادی جنینی بوده و از نظر سلولی، نابالغ‌تر از سلول‌های خونی موجود در یک فرد بزرگسال است، بنابراین، به همان نسبت سلول‌های بنیادی آن توانایی بیشتری در تمایز به دیگر سلول‌ها و از جمله سلول‌های خونی دارند.

مرتضی ضرابی مدیر عامل بانک خون ایران و مؤسسه رویان در گفت و گو تفصیلی کوتاه با خبرنگار این رسانه با بیان اینکه جمع آوری و ذخیره سازی سلولهای بنیادی و خون بند ناف قدم بسیاربزرگی در راستای سلامت جامعه است به سوالات این پایگاه خبری پاسخ داد.

در مورد بانک خون بند ناف و هدف این همایش در ارومیه برایمان بگویید؟
بحث سلولهای بنیادی و اقدامات صورت گرفته تاکنون برای استفاده از این سلولها در درمان بیماریها طی چند سال گذشته بعنوان یک خدمت نوینی در عرصه خدمات پزشکی بوده که خوشبختانه شرایط ارائه این خدمت در کشور ما هم فراهم شده سلولهای بنیادی به دلیل اینکه از منابع مختلف قابل استحصال و دست یابی هستند طبق بررسی هایی که توسط متخصصان انجام شد دیدند که یکی از منابع قابل دسترس و سهل و آسان، سلولهای بنیادی و خون بند ناف بعنوان یک زباله بیولوژیک که بعد از زایمان دور انداخته می شود و مملو از سلولهای بنیادی است که اگر امکان جمع آوری این سلولها فراهم شود می تواند در در مان بیماریهای مختلف خصوصا بیماریهایی که منشأ خونی دارند مورد استفاده قرار گیرد.

کاری که در این رابطه طی سالهای گذشته هم انجام شده در این جهت بوده که امکان جمع آوری این سلولها فراهم شود و کاری هم که در استان آذربایجا نغربی و دفتر ارومیه انجام شده در این جهت بوده که بتوانیم با فرهنگساری و اطلاع رسانی به موقعی که انجام می شود خانواده ها را از این فرصت مطلع کنیم که بتوانند از شرایط ذخیره شده سلولهاهای بنیادی استفاده کنند که امیدواریم با امکانی که امروز انجام شد بتوانیم این کار را انجام دهیم.

در رابطه با نحوه ذخیره سازی سلولهای بنیادی خون بند ناف بفرمایید؟
بحث ذخیره سازی خون بند ناف شرایطی است که اگر بتوانیم در زمان زایمان امکان جمع آوری خون بند ناف را فراهم کنیم عملا به منبعی از سلولهای بنیادی دسترسی پیدا کردیم که اگر جمع آوری آن صورت گیرد در بانکهای خون بند ناف در آینده برای بیمارانی که نیاز به سالولهای بنیادی خصوصا سلولهای بنیادی خون ساز دارند مورد استفاده قرار گیرد.

آیا این خون در رابطه با خود فرد کارساز خواهد بود یا سایر افراد نیز می توانند استفاده کنند؟
یکی از مزایایی که سلولهای بنیادی خون بند ناف دارند همین است، بخاطر اینکه هنوز سلولهای ایمنی در نمونه بند ناف بلوغ لازم را پیدا نکردند امکان اینکه این نمونه برای افراد دیگری که از لحاظ ژنتیکی با فردی که نمونه خون بند نافش ذخیره سازی شده شباهت دارند استفاده شود کاملا وجود دارد و به همین دلیل است که بیشترین پیوندهایی هم که با استفاده از سلولهای بنیادی خون بند ناف در حال حاضر انجام می گیرد برای افراد غیر خویشاوند است یعنی برای افرادی است که نمونه متعلق به خودشان نیست ولی بعلت تفاوت ژنیتیکی می توانستند از نمونه استفاده کنند و این از مزیتهایی است که بهر حال این سلولهای بنیادی خون بند ناف دارند.

باز تأکید می کنم به دلیل اینکه امکان جمع آوری خون بند ناف فقط در زمان زایمان وجود دارد خانواده هایی که در آستانه تولد فرزند هستند اگر مایل باشند از امکانات ذخیره سازی خون بند ناف استفاده کنند باید این هماهنگی را قبل از زایمان انجام دهند و مادر آزمایشاتی انجام دهد تا اگر سلامت مادر مطمئن شدیم شرایطی مهیا شود که امکان جمع آوری خون بند ناف فراهم شود در حال حاضر بیشترین استفاده ای که از سلولهای بنیادی خون بند ناف شده در بیماریهایی بوده که منشأ خونی دارند مثل بیماری تالاسمی و انواع سرطانهای خون و بیماریهای مادرزادی و نقص سیستم ایمنی و ...