ترنجبین برای درمان زردی، واقعا تاثیری دارد؟

در باور عموم ترنجبین برای نوزاد، برای درمان زردی به کار می‌رود. اما پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند که ترنجبین نه تنها اثری بر کاهش زردی نوزاد ندارد، بلکه در صورت غیر بهداشتی بودن، سلامت نوزاد را نیز به خطر می‌اندازد. بهترین راه درمان زردی نوزاد را پزشک به شما معرفی خواهد کرد.
زردی نوزاد شرایطی است که رنگ پوست و چشم نوزاد به رنگ زرد تغییر پیدا می‌کند و زمانی اتفاق می‌افتد که خون کودک حاوی مقادیر زیادی بیلی روبین، یک رنگدانه زرد رنگ از گلبول‌های قرمز باشد.
زردی پدیده‌ای شایع و خوش خیم در میان نوزادان است. آمار‌ها نشان می‌دهد که ۸۰% نوزادان نارس و ۶۰% نوزادان رسیده به زردی مبتلا می‌شوند. نوزادانی که پیش از ۳۸ هفته حاملگی (نوزادان نارس) به دنیا می‌آیند و برخی از نوزادان که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، بیش از دیگران دچار زردی می‌شوند.
زردی نوزاد به این دلیل اتفاق می‌افتد که کبد نوزاد به اندازه کافی بالغ نیست که بیلی روبین را از جریان خون پاکسازی کند. در برخی موارد یک بیماری زمینه‌ای ممکن است باعث ایجاد زردی شود.
درمان زردی نوزاد اغلب ضروری نیست. در مواردی که زردی نیاز به درمان دارد، معمولا به درمان‌های غیر تهاجمی پاسخ می‌دهد. اگر چه در موارد نادر، سطح بالای بیلی روبین همراه با زردی شدید نوزاد یا زردی درمان نشده، می‌تواند باعث آسیب مغزی نوزاد شود.

نشانه‌های زردی نوزادان
زرد شدن پوست و سفیدی چشم نشانه‌ای از زردی نوزاد است که معمولا بین روز دوم و چهارم پس از تولد ظاهر می‌شود.
برای بررسی زردی نوزاد، به آرامی روی پیشانی یا بینی کودک را با انگشت فشار دهید. اگر پوست به نظر شما زرد رنگ شد، احتمال دارد که کودک شما زردی خفیف داشته باشد. اگر کودک شما زردی نداشته باشد، رنگ پوست باید یک لحظه کمی کمرنگ‌تر از رنگ طبیعی آن شود. این تست را در نور مناسب، ترجیحا در روشنایی روز انجام دهید.

زمان مراجعه به پزشک جهت تشخیص زردی نوزاد
اکثر بیمارستان‌ها نوزادان را قبل از ترخیص معاینه می‌کنند. معمولا نوزادان در بیمارستان هر ۸ تا ۱۲ ساعت مورد آزمایش زردی قرار می‌گیرند. کودک شما باید در روز‌های سوم و هفتم تولد برای تشخیص زردی معاینه شود، زیرا سطح بیلی روبین در این زمان به اوج خود می‌رسد. اگر کودک شما زودتر از ۷۲ ساعت پس از تولد از بیمارستان ترخیص شد، قرار ملاقات با پزشک برای بررسی زردی را دو روز پس از ترخیص قرار دهید.
علایم زیر نشانگر زردی شدید و یا عوارض ناشی از بیلی روبین اضافی در بدن است. در صورت مشاهده این علایم با پزشک خود تماس بگیرید:
-پوست نوزاد زرد‌تر شده است.
-پوست شکم، بازو‌ها یا پا‌ها زرد رنگ شده است.
-سفیدی چشم نوزاد زرد است.
-نوزاد بی توجه و یا بیمار به نظر می‌رسد و بیدار کردن او از خواب دشوار است.
-نوزاد وزن اضافه نکرده و خوب غذا نمی‌خورد.
-گریه‌های گوشخراش می‌کند.
-علائم و نشانه‌های دیگری دارد که نگران کننده است.
-زردی بیش از سه هفته طول کشیده است.

درمان زردی با ترنجبین برای نوزاد
برخی والدین به محض مشاهده زردی نوزاد به پزشک معالج مراجعه می‌کنند و درمان‌های پزشک را پی می‌گیرند. اما برخی دیگر برای درمان نوزاد متوسل به درمان‌های سنتی و استفاده از موادی مانند خاکشیر، شیرخشت و ترنجبین می‌شوند.
ترنجبین یا Mann نوعی ماده قندی است که در اثر فعالیت حشره‌ای سخت بال به نام لارینوس به صورت قطرات شبنم روی گیاه حاج یا خارشتر یا خاربز ظاهر می‌شود. ترنجبین از همان ابتدای ترشح خود که به تدریج روی ساقه گیاه روی هم انباشته می‌شود، بنا به مزه شیرین و خاصیت مغذی‌اش، انواع حشرات، قارچ‌ها و شته‌ها را به سوی خود جذب می‌کند و وقتی انواعی از این موجودات ریز و درشت روی آن چسبیدند، قادر به فرار نبوده و پیکر آلوده آنان در درون این ترشحات صمغی شکل مدفون می‌شود.
در فرهنگ ایرانیان، خصوصا در استان لرستان، از ترنجبین برای نوزاد به عنوان کاهنده زردی استفاده می‌شود. اما پژوهش‌های علمی نشان داده است که مصرف ترنجین برای نوزاد زردی را درمان نمی‌کند؛ و اگر علت زردی نوزاد مشکلاتی مانند همولیز، عفونت، عدم تغذیه و یا تغذیه از شیر مادر باشد، استفاده غیر بهداشتی از دارو‌های گیاهی، سلامت نوزاد را به خطر می‌اندازد.
پژوهش دیگری نیز نشان داده است که مصرف ترنجبین برای نوزاد نه تنها باعث کاهش میزان بیلی روبین نمی‌شود، بلکه زمان مراجعه والدین جهت زردی را به تاخیر می‌اندازد، تعداد دفعات ادرار و تغذیه کم می‌شود، رفلکس جهش شیر به تاخیر می‌افتد و بی قراری نوزاد بیشتر می‌شود.

فتوتراپی برای درمان زردی
به طور معمول، درمان زردی خفیف در نوزادان لازم نیست، زیرا در عرض ۲ هفته، بیماری خود به خود از بین می‌رود. اگر نوزاد مبتلا به زردی شدید باشد، ممکن است لازم باشد در بیمارستان بستری شود تا سطح بیلی روبین در جریان خون پایین بیاید. در مواردی که شدت زردی کمتر است، درمان در خانه نتیجه بخش است.

درمان زردی نوزادان شامل موارد زیر است:
۱. فتوتراپی (نور درمانی) - درمان با پرتو‌های نور. نوزاد در زیر نور مخصوص، که با یک سپر پلاستیکی برای فیلتر کردن نور ماوراء بنفش پوشش داده شده، قرار داده می‌شود. نور سبب تغییر ساختار مولکول‌های بیلی روبین می‌شود تا دفع آن‌ها آسان‌تر شود.
۲. تعویض خون - خون نوزاد به طور مرتب با خون اهدایی تعویض می‌شود. این روش تنها در صورتی انجام می‌شود که فتوتراپی کار نکند. نوزاد در این شرایط نیاز به بستری در بخش مراقبت‌های ویژه (NICU) دارد.
۳. ایمونو گلوبولین داخل وریدی (IVIG) - در کنار درمان زردی با فتوتراپی (نور درمانی) برای نوزادانی که ناسازگاری Rh یا ABO دارند این روش بکار می‌رود.
بهتر است پدر و مادر با مشاهده اولین نشانه‌های زردی در نوزاد به پزشک مراجعه و درمان‌های مورد نظر او را انجام دهند.