انواع بیماری های نوزادان، روش های درمان

نوزادان دچار بیماری‌های مختلفی می‌شوند که تشخیص مشکل همیشه برای والدین ساده نیست و به همین خاطر برای درمان بیماری‌های نوزاد هم همیشه مجبورند به متخصصان مراجعه کنند. در این مطلب با انواع بیماری‌ها و مشکلات نوزادان و البته درمان بیماری‌های نوزادان آشنا خواهید شد.
بعد از پایان دوره بارداری و زایمان، نفس راحتی می‌کشید که دیگر فرزند دلبندتان جلوی چشمان‌تان است و تصور می‌کنید همیشه می‌توانید خودتان وضعیت سلامت او را کنترل کنید. درست است که دیگر نیازی به سونوگرافی و آزمایش‌های پیچیده دوران بارداری نیست اما یادتان نرود که حالا وقت مراقبت‌های دیگری است که می‌تواند به مراتب سخت‌تر از دوران بارداری باشد.
در واقع شما باید به نوع گریه و علائم بالینی نوزاد توجه کنید تا متوجه مشکل و بیماری او شوید. از زردی و کولیک گرفته تا گوش درد، دل درد، یبوست و حتی یک نفخ ساده، می‌تواند احوال نوزاد را بهم بریزد و البته خواب خوش را هم از شما بگیرد!
در ادامه با شایع‌ترین بیماری‌های نوزادان، از بدو تولد تا 1.5 سالگی آشنا خواهید شد. البته درباره پیشگیری و درمان هر یک از این بیماری‌ها هم صحبت خواهیم کرد.

انواع بیماری های نوزادان
بیماری‌ها و مشکلات نوزادان را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد:
بیماری‌های مادرزادی نوزاد
به بیماری‌های گفته می‌شود که نطفه اولیه سالم است اما حین رشد و نمو جنینی اتفاقاتی باعث ابتلای جنین و بیماری می‌شود که البته لزوما از مادر به جنین ارث نرسیده و صرفا به این خاطر که نوزاد از بدو تولد از مادر دچار این بیماری‌هاست، به آن مادرزادی گفته می‌شود؛ مثل دیابت مادرزادی، کم کاری تیرویید مادرزادی.
بیماری‌های ژنتیکی نوزاد
ژنها داخل هسته سلول‌های بدن انسان و روی کروموزوم‌ها قرار دارند و حاوی اطلاعاتی هستند که برای کنترل کل سیستم‌های بدن لازم است؛ اگر هر یک از این ژن‌ها دچار مشکل شده و نتواند اطلاعات خود را به درستی منتقل کنند، عملکرد بدن مختل شده و اختلال ژنتیکی ایجاد می‌شود؛ به عبارت دیگر در بیماری‌های ژنتیکی، نطفه اولیه بیمار است و این بیماری‌ها اغلب از والدین به فرزند منتقل می‌شود؛ مثل دیستروفی، سندرم داون، کم‌خونی داسی شکل، تالاسمی.
بیماری‌های بعد از تولد نوزاد
انواع بیماری‌های پس از تولد نوزادان می‌توانند حاد (شدید ولی زودگذر) یا مزمن (طولانی و تکرار شونده) باشند که در هر صورت می‌تواند استرس زیادی به خانواده تحمیل کرده و گاهی نیاز به بستری شدن نوزاد در بیمارستان داشته باشد و مسیر زندگی خانواده برای همیشه تغییر کند. مثل سندرم مرگ ناگهانی نوزاد، فتق ناف، زردی و ...
البته این بیماری‌ها خود به دو دسته تقسیم می‌شوند:
بیماری‌های واگیردار نوزاد
با اینکه ویروس‌ها به راحتی گسترش پیدا می‌کنند، بین زمانی که نوزاد در معرض ویروس قرار می‌گیرد تا ابتلایش به بیماری، یک فاصله زمانی چند روزه وجود دارد. معمولاً این فاصله‌ی زمانی در حدود چند روز است اما در مورد برخی بیماری‌های خاص می‌تواند تا دو الی سه هفته نیز باشد. اغلب نوزادان طی چند سال اول زندگی خود به 6 تا 10 بیماری ویروسی مبتلا می‌شوند. بسیاری اوقات ممکن است با گذشت زمان کوتاهی پس از بهبودی از یک بیماری ویروسی، نوزاد به بیماری ویروسی دیگری مبتلا شود و در این موارد این طور به نظر والدین کی آید که نوزاد آنها همیشه مریض است. با بالا رفتن سن نوزاد میزان ابتلای او به بیماری‌ها نیز به تدریج کاهش پیدا می‌کند.
نوزادان و نوزادان همواره در معرض ابتلا به بیماری‌های ویروسی و واگیردار قرار دارند. بیماری‌هایی از قبیل سرخک، سرخجه، آنفولانزا، آبله‌ مرغان، اوریون و غیره که امروزه قابل‌ درمان می‌باشند. با مراجعه زودهنگام به پزشک متخصص اطفال می‌توانید از بروز عوارض خطرناک بیماری برای فرزندتان پیشگیری کنید.
بیماری‌های غیر واگیر نوزاد
بنابر تعریف سازمان بهداشت جهانی ، بیماری غیر واگیر نوعی بیماری است که باعث کاهش فعالیت بدن شده و در نتیجه زندگی بیمار را تغییر می‌دهد و برای مدتی طولانی ادامه دارد. مثل بیماری های قلبی عروقی، تالاسمی، آسم، دیابت و ...
در ادامه با شایع‌ترین بیماری‌های نوزادان و درمان‌هایشان آشنا خواهید شد.
درمان صدمات حین زایمان نوزاد
صدمات حین زایمان می‌تواند نتیجه استفاده از فورسپس برای بیرون کشیدن نوزاد از کانال زایمان باشد. البته این صدمات حین زایمان در بیشتر نوزادان خیلی زود ترمیم می‌شود. زایمان سخت یا بریچ جنین (جنین‌هایی که با پا یا شانه وارد کانال زایمان شده و متولد می‌شوند) ممکن است به خاطر فشار زایمان، ابزار کمکی برای زایمان و ... دچار شکستگی استخوان شوند.
اگر هم نوزاد به خاطر کمبود اکسیژن در کانال زایمان و ... دچار آسیب مغزی شود، عوارض آن با توجه به مدت زمان کمبود اکسیژن متفاوت است.
مسلما این نوع آسیب‌ها درمان خانگی ندارند و در بیمارستان و بلافاصله بعد از زایمان توسط پزشک ارزیابی شده و اقدامات لازم صورت می‌گیرد.
درمان پوشک سوختگی نوزاد
مشکلاتی مثل پوشک سوختگی نوزاد یکی از مشکلات پوستی رایج است که در صورت شدید بودن، برای نوزاد می‌تواند دردناک باشد.
پوشک سوختگی معمولا به خاطر واکنش پوست به پوشک، رنگ یا اجزای پوشک ایجاد می‌شود.
برای درمان پوشک سوختگی نوزاد، بعد از عوض کردن نوزاد، آرام و بدون کشیدن دستمال روی پوست، بدنش را خشک کنید و با یک پماد سوختگی (پماد مخصوص پوشک سوختگی) روی پوست ناحیه پوشک را بپوشانید تا دوباره دچار حساسیت نشود.
درمان زردی نوزاد
زردی نوزاد، تجمع بیلی روبین است که باعث زرد شدن رنگ پوست می‌شود. این اختلال که بسیار شایع است و برای بسیاری از نوزادان پیش می‌آید؛ چراکه کبد نوزادان نارس است و نمی‌تواند بیلی روبین را در کیسه صفرا دفع کند.
برای درمان زردی نوزاد نگران نباشید که معمولا به مرور زمان و با رشد نوزاد از بین می‌رود و قطعا تغذیه نوزاد با شیر مادر، آن هم به دفعات و پشت هم، می‌تواند در دفع بیلی روبین موثر باشد. شاید حتی برای درمان زردی نوزاد به فکر استفاده از ترنجبین و شیر خشت باشید که می‌توانند در مواردی که زردی نوزاد کم است، حتی همراه با نور درمانی، برای دفع زردی مفید باشد اما نباید در مصرف‌شان زیاده‌روی شود.
البته در مواردی که زردی زیاد است و به خودی خود کاهش نمی‌یابد، باید پزشک نوزاد را بررسی کرده و اقدامات لازم، شامل بستری نوزاد و فتوتراپی یا حتی تعویض خون و ... را انجام دهد.
درمان درماتیت سبوره نوزاد
درماتیت سبوره (کرادل کپ یا شوره نوزادی) پوسته‌های زرد، چرب و فلس مانندی است که کف سر نوزاد را می‌پوشاند و در میان نوزادان بسیار شایع است. این اتفاق در اولین ماه‌های زندگی نوزاد رخ می‌دهد و معمولا 6 ماهگی تا یک سالگی او به طور کامل و خود به خود از بین می‌رود. اما پوست سر بعضی بچه‌ها برای مدت بیشتری به این شکل می‌ماند. حتی این پوسته‌ها ممکن است اطراف گوش، ابروها، روی پلک‌ها یا حتی زیر بغل و بقیه چین‌های بدن او هم ایجاد شود.
علت درماتیت سبوره مشخص نیست اما این موضوع ثابت شده که به خاطر عدم رعایت بهداشت یا آلرژی ایجاد نمی‌شود و نکته مهم این است که هیچ ضرری ندارد و حتی واگیردار هم نیست.
در واقع لازم نیست کاری برای درمان این شوره‌های نوزادی انجام دهید اما می‌توانید با ماساژ ملایم سر یا شانه‌های نرم مخصوص نوزادان، پوسته‌های کف سرش را تحریک کرده تا بریزند. تا زمانی که کرادل کپ یا درماتیت سبوره نوزادتان وضعیت عادی دارد، نیازی به مراجعه به پزشک نیست اما اگر شدت پیا کرد یا دچار خونریزی شد یا در بقیه نواحی پوست کف سرش هم گسترش پیدا کرد، سریع به پزشک مراجعه کنید تا با تجویز شامپوی ضد شوره و لوسیون‌های مخصوص خارش پوست سر را آرام کرده و احساس ناراحتی نوزاد رفع شود.
درمان کولیک نوزاد
کولیک نوزاد زمانی است که نوزاد بدون هیچ دلیل واضحی مدام گریه می‌کند. به طور طبیعی، وقتی نوزاد احساس ناراحتی می‌کند، نمی‌تواند علتش را بیان کند. اما این گریه‌های بی‌دلیل معمولا تا 3 ماهگی از بین می‌رود. اگر متوجه شدید کولیک ماندگار شده، مسلما چیزی غیر از عدم تحمل شیر خشک باعث بی‌تابی و کولیک است و باید عوامل زمینه‌ای دیگر بررسی شود.
معمولا بی‌تابی بچه‌های کولیکی با نشسته شیر خوردن، صدای لوازم برقی خانگی (مثلا سشوار و جاروبرقی) یا ماشین سواری آرام می‌گیرد و حرکت خودرو می‌تواند او را آرام کند. البته پزشک هم ممکن است برایش قطره دایمتیکون تجویز کند که برای بعضی بچه‌ها مفید است.
درمان گوش درد نوزاد
معمولا نوزادان بعد از تولد تا ۶ ماهگی دچار گوش درد می شوند و به عقیده متخصصان، روند رشد نوزاد به این ترتیب است و اگر نوزاد گوش درد نداشته باشد، حتی می‌تواند نشانه مشکل شنوایی نوزاد باشد.
گوش درد نوزاد گاهی در روند رشد اتفاق می‌افتد و برای درمان گوش درد نوزاد می‌توان با کمپرس گرم و مرطوب، ریختن چند قطره روغن زیتون در گوش آرامش کنید. اما در مواردی که نوزاد علائم دیگری مثل تب، تهوع و ... داشته باشد برای درمان گوش درد نوزاد حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
درمان یبوست نوزاد
اگر نوزاد شما کمتر از 3 بار در هفته اجابت مزاج می‌کند، یعنی دچار یبوست است؛ یبوست نوزاد وضعیتی آزاردهنده است که می‌تواند نوزاد را حسابی بی‌قرار کند و خواب راحت را از شما و فرزندتان بگیرد.
برای درمان یبوست نوزاد با مجوز پزشک می‌توانید با خوراندن کمی آب کمپوت گلابی یا آب آلو یا چرب کردن معقد به رفع یبوست نوزاد کمک کنید اما ممکن است نوزاد به سادگی و فقط به خاطر کم‌آبی دچار یبوست شده باشد.
درمان سرماخوردگی نوزاد
درست است که سیستم ایمنی نوزاد هنوز تکامل نیافته، اما تغذیه با شیر مادر معمولا باعث تقویت سیستم ایمنی بدنش می‌شود و به همین خاطر سرماخوردگی نوزادان کمتر اتفاق می‌افتد اما بعد از ۶ ماهگی احتمال سرماخوردگی نوزاد افزایش می‌یابد.
در صورتی که نوزادتان کمتر از 3 ماه دارد و تبش بیش از 37.77 درجه سانتی‌گراد است یا اگر 6 ماهش است، تبش به 38.3 درجه رسیده، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا در صورت نیاز شیاف یا شربت استامینوفن تجویز کند. همچنین در صورت بروز مشکلات تنفسی یا سرفه و گریه نوزاد با صدای عجیب و گرفته، حتما به پزشک مراجعه کنید.
درمان نفخ نوزاد
تجمع گاز معده احساس بسیار ناخوشایندی است که نه تنها بزرگسالان که نوزادان هم آن را تجربه می‌کنند. نفخ نوزادان معمولا به خاطر عجله‌شان در شیر خوردن یا بر عکس آهسته شیر خوردن‌شان باشد.
معمولا با گرفتن باد گلوی نوزاد مابین شیر خوردن یا در حالت نشسته به او شیر دادن، از جمله روش‌های درمان نفخ نوزاد است. اما در صورت بی‌قراری بیش از حد او بهتر است با پزشک مشورت کنید تا در صورت نیاز، دارو یا اقدامات لازم تجویز شود.
درمان آنفلوانزای نوزاد
ویروس باعث شیوع آنفلوانزاست و نوزادان هم از این بیماری در امان نیستند؛ به خصوص اگر فرد بیماری او را ببوسد یا حتی نوازش کند. بنابراین اگر نوزادتان ناگهان شروع به نق زدن و داد و بیداد کرد، ممکن است دچار آنفلوانزای نوزاد شده باشد.
استراحت و خوراندن مایعات از جمله درمان‌های مفید آنفلوانزای نوزادان است اما در صورت تب و بی‌اشتهایی نوزاد، حتما به پزشک مراجعه کنید.
درمان آبله مرغان نوزاد
آبله مرغان نه فقط در سن بعد از بلوغ که قبل از 3 ماهگی هم بسیار خطرناک است و ممکن است به خاطر تماس فرد آلوده با نوزاد (تماس مستقیم: لمس نوزاد یا غیرمستقیم: لمس لوازم نوزاد) دچار آبله مرغان نوزادی شود.
برای درمان آبله مرغان نیاز به کار خاصی در خانه نیست؛ استراحت، مصرف زیاد مایعات، حمام با آب خنک و اسفنج و کوتاه نگه داشتن ناخن‌های نوزاد می‌تواند به بهبود سریع‌تر نوزاد کمک کند اما در همان ابتدای ظهور دانه‌ها، باید به پزشک مراجعه کنید تا با معاینه بالینی و آزمایش خون، آبله مرغان نوزاد را تایید کرده و در صورت نیاز برایش دارو تجویز کند.
درمان اسهال نوزاد
اگر نوزاد ۵ مدفوع مایع آبکی در روز داشته باشد، یعنی دچار اسهال خفیف شده اما اگر این تعداد به ۶ تا ۹ بار برسد، اسهال متوسط است و در صورت ادامه این روند و ۱۰ بار یا بیشتر دفع آبکی در روز، یعنی اسهال نوزاد شدید است.
از آنجا که اسهال نوزاد خیلی سریع باعث از دست رفتن آب بدن نوزاد می‌شود، باید او را سریع به پزشک برسانید. به خصوص اگر علائم کم آبی بدن را داشته باشد. در خانه تنها کاری که از دست‌تان بر می‌آید خوراندن مایعات به نوزاد است اما در صورت نیاز به مصرف دارو و آنتی‌بیوتیک حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
درمان استفراغ نوزاد
اختلال مری، اصلی‌ترین علت استفراغ نوزاد است که کاملا طبیعی است و به آن «رفلاکس فیزیولوژیک» می‌گویند. استفراغ نوزاد در 4 ماهگی به اوج خود می‌رسد اما معمولا تا یک سالگی رفع می‌شود و نیازی به درمان استفراغ نوزاد نیست.
اما در صورتیکه استفراغ نوزاد بیش از ۲۴ ماهگی او ادامه پیدا کند، برای درمان استفراغ نوزاد و پیگیری علتش باید به پزشک مراجعه کنید. اما می‌توان با تغذیه تدریجی نوزاد و جلوگیری از پرخوری او، استفراغ نوزاد را کنترل کرد.
درمان تب نوزاد
دمای طبیعی بدن نوزاد بین ۳۶ تا ۳۸ درجه است اما اگر درجه تب مقعدی ۳۸ باشد، باید به پزشک مراجعه کنید. به خصوص اگر فرزندتان کمتر از ۳ ماه سن دارد.
ابتدا باید علت تب مشخص شود تا بتوان درمان تب نوزاد به درستی انجام شود. اگر نوزاد کمتر از 3 ماه سن دارد، او را به مطب پزشک ببرید تا درمان مناسب برایش تجویز شود. اما اگر بی‌حال نیست، مایعات می‌نوشد و درجه حرارت بدنش با مصرف دوز مناسب استامینوفن یا ایبوپروفن زیر 38.9 می‌شود، 24 ساعت صبر کنید تا علائم بیماری ظهور کند تا پزشک راحت‌تر علت بیماری را تشخیص بدهد.
درمان رفلاکس معده نوزاد
رفلاکس معده نوزادان باعث بی‌تابی و گرسنگی بیش از حد نوزاد می‌شود و معمولا سکسکه‌های طولانی همراه با حس بد و ناراحتی بعد از شیر خوردن یا موقع شیر خوردن و گاهی استفراغ شیر همراه است. رفلاکس معده نوزاد با کولیک نوزاد متفاوت است و به راحتی قابل کنترل نیست.
به همین خاطر برای درمان رفلاکس معده نوزادان حتما باید به پزشک مراجعه کنند تا در اولین فرصت رفلاکس معده نوزاد درمان شود؛ در صورت عدم درمان رفلاکس معده نوزاد و تشخیص دیرهنگام، باید منتظر گرفتگی بینی، خس خس سینه، سرفه‌های مکرر و ... باشید.
درمان کم خونی نوزاد
کم خونی فقر آهن که شایع‌ترین نوع کم خونی است، ممکن است حتی در نوزادی و شیرخوارگی رخ دهد و بیشتر نوزادان در سنین ۹ تا ۲۴ ماهگی دچار کم خونی نوزادی می‌شوند.
همه بچه‌ها باید تا 2 سالگی روزانه قطره آهن مصرف کنند اما برای درمان کم خونی نوزاد مقدار آهن مصرفی نوزاد با نظر پزشک افزایش می‌یابد. همچنین تغذیه نوزاد با شیر مادر و نیز مصرف گوشت قرمز و منابع آهن توسط مادر می‌تواند به درمان کم خونی نوزاد کمک کند.
درمان آپنه یا وقفه تنفسی نوزاد در خواب
همه نوزادان ممکن است دچار وقفه تنفسی در خواب یا آپنه نوزاد شوند اما این عارضه در نوزادان زودرس شایع‌تر است. همچنین نوزادان مبتلا به سندرم داون و دیگر بیماری‌های مادرزادی هم در معرض ریسک بالاتری از آپنه خواب قرار دارند.
بعد از تشخیص دقیق وقفه تنفسی نوزاد در خواب توسط پزشک، ممکن است پزشک برای درمان وقفه تنفسی نوزاد در خواب یک مانیتور آپنه خانگی یا دارو تجویز کند.
انواع درمان‌های بیماری‌های نوزادان
همیشه برای درمان تمام مشکلاتی که برای نوزادان پیش می‌آید، نیاز به مداخله پزشکی نیست. گاهی شما با یک ماساژ ساده می‌توانید مشکل بچه را رفع کنید. اما گاهی هم باید حتما به پزشک مراجعه کنید و در بعضی موارد هم می‌توانید از طب مکمل کمک بگیرید.
بنابراین درمان بیماری‌ها و مشکلات نوزادان را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:
-درمان خانگی بیماری‌های نوزاد
-درمان طب مکمل بیماری‌های نوزاد
-درمان پزشکی بیماری‌های نوزاد
-پیشگیری از بیماری‌های نوزاد
غیر از رعایت مسائل بهداشتی و جلوگیری از تماس نوزاد با افراد بیمار، واکسن یکی از مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از بروز بیماری‌های نوزادان است، مثل: واکسن سل، واکسن سه‌گانه، واکسن پنجگانه، MMR، واکسن آنفلوانزا و ...
البته بسیاری از این واکسن‌ها در بدو تولد در بیمارستان به نوزاد تزریق می‌شود اما برای تاثیرگذاری کامل، باید دوره‌های یادآور را سر وقت تکرار کنید.