مشکل تنفسی در نوزادان، تاکی پنه چیست؟
نوزادان دارای ریه در حال رشد ممکن است پس از تولد دچار تاکی‌پنه شوند.
تاکی‌پینیا [تاکی‌پنه] یک اصطلاح پزشکی است که به تنفس سریع و سطحی اشاره دارد. کمبود اکسیژن یا وجود مقدار زیاد دی‌اکسید کربن در بدن یک علت شایع بروز تاکی‌پنه است. تاکی‌پنه در عین حال ممکن است بر اثر برخی مشکلات سلامت ایجاد شود. تاکی‌پنه بیماری نیست، اما یک علامت آن است که بدن در حال رفع مشکلی دیگر بسر می‌برد.
نوزادان دارای ریه در حال رشد ممکن است پس از تولد دچار تاکی‌پنه شوند. کودکان ممکن است در هنگام دچار شدن به یک عفونت ویروسی سیستم تنفسی مسبب تب یا خس خس سینه به تاکی‌پنه مبتلاء گردند. برونشیت و آسم نیز می‌توانند کودکان را به تاکی‌پنه دچار کنند.
به طور کلی اختلالات متعددی شامل پنومونی در مراحل اولیه آن می‌توانند تاکی‌پنه ایجاد کنند.
علایم اصلی در تاکی‌پنه عبارتند از:
- احساس تنگی نفس
- بروز ته‌رنگ آبی روی انگشتان و لب‌ها
- به داخل کشیده شدن یا تورفتن قفسه سینه در هنگام نفس کشیدن
بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات مسبب تاکی‌پنه درمان‌پذیرند. در زیر فهرستی از شایع‌ترین علل تاکی‌پنه آمده است.
کمبود اکسیژن
یک دلیل ایجاد تنفس سریع‌تر از نرمال فرو بردن میزان زیاد اکسیژن است. سطح اکسیژن در بدن ممکن است بسیار پایین بوده یا سطح دی‌اکسید کربن بسیار بالا باشد. بدن تلاش می‌کند تا این اختلاف سطوح را از طریق تنفس سریع‌تر جبران کند.
برخی بیماری‌های آسیب‌زننده به ریه‌ها می‌توانند میزان اکسیژن خون را کاهش داده یا سطح دی‌اکسید کربن را افزایش دهند و سبب تاکی‌پنه شوند.
این بیماری‌ها و اختلالات شامل موارد زیرند:
- آسم
- پنومونی
- بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)
- پنوموتوراکس
- آمبولی ریوی
- فیبروز ریوی
- فیبروز کیستیک
- سرطان ریه
مشکلات تنفسی در نوزادان
وقتی نوزادی دچار تاکی‌پنه باشد پزشکان به طور معمول این وضعیت را تاکی‌پنه گذرای نوزاد (TTN) می‌نامند. این وضعیت گرایشی به بروز در طول ۲۴ ساعت اول پس از تولد از خود نشان می‌دهد.
علت ایجاد TTN آن است که ریه‌های نوزاد در تلاشند تا اکسیژن بیشتری به دست بیاورند.
در طول رشد دوران جنینی ریه‌ها حاوی مایع هستند. وقتی بچه به فول ترم می‌رسد، بدن وی شروع به جذب مایع مزبور می‌کند به طوری که ریه‌ها بتوانند برای تنفس از هوا پس از تولد آماده شوند.
در برخی نوزادان مایع مزبور به طور کامل جذب بدن نمی‌شود که نتیجه آن تنفس سریع است.
TTN در نوزادان همچنین می‌تواند باعث موارد زیر شود:
- آبی رنگ شدن صورت به ویژه در قسمت‌های لب و بینی
- تنفس پر صدا، شامل صداهای خر خر یا مویه مانند
- تو رفتن قفسه سینه در هنگام تنفس
- حرکت آونگ مانند سر به طرف بالا و پایین
- برافروختگی سوراخ بینی
پزشکان می‌توانند این اختلال را در بیمارستان با استفاده از اکسیژن اضافی درمان کنند و نیاز است تا بچه در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان تحت مراقبت قرار گیرد.
در صورت درمان پزشکی درست TTN معمولاً به سرعت برطرف می‌شود. نوزادان نارس ممکن است نیاز داشته باشند تا مدت طولانی‌تری در بیمارستان بستری شوند زیرا ریه‌های آنها به رشد خود ادامه می‌دهند.
ویروس‌ها در نوزادان
در کودکان بیماریهایی مثل آنفولانزا، برونشیت، یا ویروس سینسیشال تنفسی می‌توانند باعث ایجاد تاکی‌پنه شوند.
بر مبنای تحقیق انجام شده در سال 2009، کودکانی که در سنین بسیار پایین وارد مهد کودک می‌شوند گرایشی به ابتلاء بیشتر به این بیماری‌ها پیش از 4 سالگی نشان می‌دهند. به هر جهت در مقایسه با سایر کودکان این گروه ممکن است در سنین بالاتر موارد کمتری از علایم مرتبط به مشکلات راه هوایی داشته باشند.
اگر مراقبان بچه متوجه تنفس سریع، ته‌رنگ آبی پوست یا تو رفتن قفسه سینه بچه شوند به فوریت باید امکان مراقبت پزشکی از کودک را فراهم کنند. بچه ممکن است برای باز کردن راه‌های هوایی یا دیگر راه‌های افزایش میزان اکسیژن نیاز به درمان داشته باشد.
پزشک ممکن است سطح اکسیژن بچه را اندازه‌گیری کرده یا عکسبرداری اشعه X قفسه سینه را برای بررسی پنومونی در دستور کار قرار دهد. پزشک در عین حال هر علامت دیگری را در زمان تعیین علت بروز تنفس سریع لحاظ خواهد کرد. بچه ممکن است نیاز به دریافت اکسیژن اضافی در محیط بیمارستانی داشته باشد.
گرمازدگی
تاکی‌پنه می‌تواند یک راه بدن برای خنک کردن خود پس از گرم شدن بر اثر تب یا قرار گرفتن در محیط گرم باشد.
اگر کسی بر اثر عوامل زیست‌محیطی دچار گرمازدگی شود پزشکان این وضعیت را گرمازدگی اورژانسی می‌نامند.
تاکی‌پنه صرفاً یکی از علایم گرمازدگی است و دیگر علایم عبارتند از:
- گرفتگی عضلات
- سرگیجه
- گیجی
- تشنگی شدید
- سردرد
- تعریق
- غش کردن یا ناهشیاری
- تهوع یا استفراغ
- بالا رفتن دمای بدن
- تشنج
- فقدان تعریق، حتی با وجود دچار شدن به گرمای شدید
برخی از این علایم عنوانگر احتمال بروز استروک گرمایی هستند، که یک اورژانس پزشکی محسوب می‌شود. هر کسی که ظن ابتلاء به این نوع استروک در مورد وی مطرح باشد به کمک اورژانسی پزشکی نیاز دارد.
تب همراه تاکی‌پنه همیشه علتی برای نگرانی نیست، زیرا این علایم ممکن است بر اثر بیماری‌های خفیف بروز کنند. به هر جهت، مراقبان کودکان خردسال همواره وقتی کودک دچار تب یا تاکی‌پنه می‌شود باید با یک متخصص بیماری‌های کودکان مشورت کنند. این کار باید برای از تشخیص خارج کردن مشکلات جدی انجام شود.
اگر کودک دچار خس خس سینه، تو رفتن قفسه سینه بوده یا لب‌ها و انگشتان وی کبود شده باشد، باید بلافاصله تحت نظر پزشک قرار گیرد.
سپسیس
سپسیس پاسخ شدید سیستم ایمنی به یک بیماری یا عفونت است.
وقتی سیستم ایمنی وجود عفونت را احساس می‌کند، مواد شیمیایی به درون خون می‌فرستد. این موارد سبب ایجاد التهاب در سراسر بدن شده و می‌توانند در رسیدن خون به ارگانهای حیاتی بدن اختلال ایجاد کنند.
در صورتی که فرد دچار موارد زیر باشد سپسیس می‌تواند باعث ایجاد تاکی‌پنه شود:
- اخیراً دچار یک بیماری یا عفونت مثل پنومونی یا عفونت دستگاه ادراری شده باشد
- تب بالای ۳۸ درجه
- بالا بودن ضربان قلب
- لرز
- گیجی
گروههای در معرض ریسک بالاتر برای دچار شدن به سپسیس شامل موارد زیرند:
- کودکان خردسال
- مردم دچار اختلالات پزشکی دیگر
- مردم مبتلاء به ضعف سیستم ایمنی
- سن بالای ۶۵ سال
فرد دچار علایم سپسیس باید مورد مراقبت پزشکی اورژانسی قرار گیرد زیرا سپسیس می‌تواند کشنده باشد.
میزان بالای اسید در خون
بدن تعادلی اسیدی در خون ایجاد می‌کند، و اگر سطح اسید بیش از حد بالا باشد، شخص ممکن است دچار تنفس سریع شود. این راهی است تا بدن بتواند خود را از دست دی‌اکسید کربن که می‌تواند باعث بالا رفتن سطح اسید شود خلاص کند.
اختلالات سلامت که می‌توانند سطح اسید خون را افزایش دهند شامل موارد زیرند:
- کتواسیدوز دیابتی، که اغلب در مردم مبتلاء به دیابت نوع ۱ بروز می‌کند.
- اسیدوز لاکتیک، که ممکن است بر اثر یک بیماری دیگر مثل سپسیس، سرطان یا بیماری قلبی ایجاد شود.
- انسفالوپاتی هپاتیک، که ممکن است بر اثر بیماری ریوی پیشرفته ایجاد گردد.
اگر کسی دچار یک بیماری مثل دیابت، بیماری قلبی، بیماری کبدی یا سرطان بوده، و دچار تنفس سریع شود باید به اورژانس مراجعه کند.
اضطراب یا اختلالات پانیک
شخص دچار اختلال پانیک، اختلال اضطراب منتشر، یا اختلالات مرتبط به فوبیا ممکن است در طول حملات پانیک دچار تاکی‌پنه شود. این وضعیت ممکن است بدون هشدار بروز کند و باعث بروز موارد زیر شود:
- ترس شدید
- لرزش
- تند شدن ضربان قلب
- سرگیجه یا سبکی سر
- تهوع
- لرز یا تعریق
- سفتی قفسه سینه
تاکی‌پنه معمولاً پس از رفع حمله پانیک برطرف می‌شود.
هر کسی، شامل افراد بدون تشخیص ابتلاء به یک اختلال روانی، ممکن است دچار حمله پانیک شود.
دانستن شیوه مواجهه با حمله پانیک و جستجو برای درمان می‌تواند به شخص در مقابله با علایم و بهبود کیفیت زندگی وی کمک کند.
"انستیتو ملی سلامت روانی" می‌گوید که در صورت عدم درمان اختلالات پانیک می‌توانند به دیگر اختلالات سلامت روان منجر شوند.
درمان تاکی‌پنه
گزینه‌های درمانی تاکی‌پنه بسیار متنوعند.
اگر دکتر از علت زیربنایی تاکی‌پنه مطلع نباشد برای رسیدن به علت تست‌هایی انجام داده، شرح حال پزشکی فرد را می‌گیرد و دیگر علایم را مورد ملاحظه قرار می‌دهد.
برخی موارد بررسی عبارتند از:
- گوش دادن به صدای ریه با استتوسکپ
- اندازه‌گیری سطح اکسیژن با پالس اکسی‌متری
- آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح اسید خون
- CT اسکن قفسه سینه
- عکسبرداری اشعه X قفسه سینه
وقتی دکتر بتواند علت احتمالی را بیابد، آنگاه خواهد توانست تا درمان را آغاز کند.
پیام همراه
تاکی‌پنه ممکن است ترسناک باشد اما همیشه نشانه‌ای از وجود یک مشکل جدی نیست.
مردم نباید سعی کنند تا تاکی‌پنه را در محیط خانه درمان نمایند. علل تاکی‌پنه متعددند و برخی از آنها نیاز به مراقبت پزشکی دارند.
بهترین عکس‌العمل در صورت دچار شدن به تاکی‌پنه مراجعه فوری به پزشک برای تعیین علت و استفاده از درمان صحیح است.
نظر کاربران
خیلی عالی توضیح دادیدپسرمن این مشکل روداشت وخداروشکربعدچهارروزمرخص شد
پاسخ ها
سلام، ممنون از توجه و لطف شما
سلام ، پسر بنده هم همین مشکل رو داره شما سزارین بوده ؟ چند هفته به دنیا اومد؟