روش تربیت کودک مودب، چیکار کنم؟

کسی را می شناسم که سه کودک به طور حیرت برانگیزی باادب دارد. وقتی مادر از آنها می خواهد اسباب بازی های خود...

کسی را می شناسم که سه کودک به طور حیرت برانگیزی باادب دارد. وقتی مادر از آنها می خواهد اسباب بازی های خود را جمع کنند حرفش را گوش می دهند، بدون اعتراض می خوابند و حتی بدون مداخله والدین دعواهای خود را حل و فصل می کنند. من واقعاً شاهد بودم که پسر سه ساله اش به آرامی از مادرش خواست تا کامیون را از دوست زورگویش پس بگیرد. مادر قبول دارد که فرزندان او دورانی دارند "از همه مهمتر آنها کودک هستند" اما می گوید برقراری یک نظم واقعی دارای چالش های کمی است.

رمزفرزندپروری موفق شما چیست؟ من یکبار با این امید که او پرده از راز خردمندی قابل توجه خود بر می دارد، پرسیدم آنها را تهدید به تنبیه می کنی؟ محروم می کنی؟ آنها را با خوراکی هایی فریب می دهی؟ مادر شوکه شد. هیچ کدام، او به من گفت اگر من همه چیز را خوب انجام دادم به خاطر آن است که من برای کودکانم از همان سنین کودکی انتظاراتم را واضح کردم. اکنون، تنها کاری که انجام می دهم این است که به آنها خیره می شوم و آنها متوجه زمان رعایت نظم می شوند.

ممکن است اینها راهکارهای واقعی و بسیار خوبی به نظر برسند اما متخصصان می پذیرند که دوست من ایده درستی راجع به آموزش رفتار به کودکان دارد. دکتر شارون کی هال، نویسنده پرورش کودکان در قرن بیست و یک می گوید وقتی شما از همان سنین خردسالی انتظارات خود را مشخص می کنید آنها این انتظارات را درونی کرده و با انتظار داشتن همین چیزها از خود پیش می روند. به عبارتی دیگر، از آنجایی که کودکان ذاتاً مستعد خواستن با خواهش از والدین هستند آنها سعی می کنند به همان روشی رفتار کنند که شما به آنها یاد می دهید.

در واقع متخصصان ادعا می کنند کودکان ۱۸ماهه نسبت به انتظارات والدین خود همدل و مسئول هستند. حتی خبرهایی بهتر از آن: آموزش خود تأدیبی به کودکان تا آن حد که به نظر می رسد ترسناک نیست. دکتر رابرت بروکز نویسنده مشترک پرورش کودک خودتنظیم گر، می گوید: "اگر از سن ۲ سالگی بر اصول تأکید کنید، کودک شما سریعتر درک می کند، کمتر مقاومت می کند و در نهایت رفتار بهتری خواهد داشت.

در زیر چهار اصل مهم برای پرورش آن دسته از کودکانی را ذکر می کنیم که قادر به کنترل کردن رفتار خود هستند.

قواعد محکم و انتظار احترام را وضع کنید

کودکانی که باور دارند هرچیزی که دوست را دارند را می توانند انجام دهند و هر چه بخواهند را به دست می آورند مستعد کودکان برون ریز هیجانی با گریه کردن و ایجاد قشقرق هنگام برآورده نشدن درخواست می باشند. هال رانکل درمانگر خانواده و نویسنده "فرزندپروری بدون جیغ و داد" می گوید کودکانی که وجود موانع خوب تعریف شده را درک می کنند خود تنظیمی و احترام به محدودیت ها را یاد می گیرند.

دلیل را به آنها بگویید. شما نباید به کودکان خود، تبیین های جزیی برای انتظارات خود از سرزدن رفتارهای خاص را بگویید. اما، اگر کودک شما درک می کند که در پس قوانین شما دلایل سنجیده ای وجود دارد، اجبار بودن این دلایل را درک کرده و بنابراین به احتمال بیشتری آنها را رعایت می کند. برای مثال به او بگویید شما باید رأس ساعت هشت بخوابی چون بدن شما برای سلامتی و قوی شدن به میزان زیادی خواب نیاز دارد یا شما باید اسباب بازی هایت را در جای مشخصی قرار دهی تا دفعه بعد موقع بازی بتوانیم به راحتی جای آنها را پیدا کنیم.

جایزه های زیادی را پیشنهاد دهید. دکتر لاری جی کوینگ نویسنده انضباط هوشمند می گوید با هر چه باعث فراهم کردن زمینه می شود، خواه کمک کردن در چیدن میزغذا خواه اجازه دادن به خواهرش برای بازی با بلوک ها، اطمینان یابید که شما کودک را به خاطر پیروی کردن او از قواعد در کنار تمجید از موفقیت هایش تقویت می کنید. بهتر است همواره قواعد زمینه ساز تشویق را به باید داشته باشید." من خیلی به خودم می بالم وقتی شما مانند یک پسر بزرگ رفتار می کنی! یا خیلی مؤدبی که برای درخواست مداد رنگی از من، می گویی لطفاً. آفرین!"

ابتدا خود شما از قوانین تبعیت کنید. جودی آرنال نویسنده نظم بدون آشفتگی می گوید هنگام رسیدن به خانه کت خود را روی روی چوب لباسی آویزان کنید ظرف های کثیف را درون سینک ظرفشویی بگذارید، هنگام ناامیدی داد نزنید، انجام دادن این کارها توسط کودک به منزله آن است که درست به همان میزان که آنها از قوانین تبعیت می کنند شما هم باید اینگونه عمل کنید. وقتی کودکان رفتار خوبی را می بینند آنها هم می خواهند همان کار را انجام دهند.

وجدان اخلاقی را آموزش دهید. اگر کودک شما با رعایت نکردن قوانین حس خوبی ندارد سعی کنید فوراً این ناآرامی را کاهش دهید. کمی احساس گناه کردن بخش مهم یادگیری تشخیص درست از نادرست است.دکتر هال پیشنهاد می کند بگویید می دانم احساس بدی داری همه ما اشتباه می کنیم اما سعی می کنیم یادبگیریم چطور دفعه بعد رفتار کنیم.

مهارت های حل مسئله را ایجاد کنید

یکی از دلایل مهمی که کودکان بدرفتاری می کنند، ایجاد حس ناکامی و ناتوانی آنها است. دکتر بروکز می گوید وقتی که شما به کودکان خود ابزارهای موردنیاز برای کشف چیزها را می دهید آنها بهتر رفتار خواهند کرد زیرا آنها به ابزار مراقبت از خود مجهزتر شده و هنگام مواجهه شدن با چالش نیز بر سر شما داد نمی زنند یا از خود برون ریزی هیجانی نشان نمی دهند.

بگذارید کودکان تصمیم گیری کنند. به کودکان خود به محض رسیدن به سن درک فرصت انتخاب کردن بدهید. بپرسید" می خواهی ژاکت را بپوشی یا لباس شب را؟" کدام خوراکی را دوست داری به مدرسه ببری؛ سیب یا نون و پنیر؟ پس از آنکه کودک شما توانست این تصمیمات کوچک را مدیریت کند با چوب خط زدن به این کار از فرصت استفاده کنید مثلا اگر کودک شما با خواهرش دعوا می کند به جای داد زدن "این کارو نکن" یا محروم کردن او، دکتر بروکز پیشنهاد می دهد بپرسد به چه شکل های دیگری غیر از الان می توانی با این موقعیت کنار بیایی؟ شما ممکن است از مطرح کردن راه حل ها توسط آنها تعجب زده شوید.

نگرش "تلاش و دوباره تلاش" را ترغیب کنید. دکتر دونا ام و دکتر جینیت نویسنده "کمک به کودکان برای درست انجام دادن در منزل و مدرسه!" می گوید یقیناً شما عجله زیادی برای انجام دادن همه کارها توسط آنها به خرج می دهید، اما مهم است برای کودکان پیش دبستانی تمرین و موفقیت بدون مداخله خود شما را ممکن کنید، خواه در حال تلاش برای پوشیدن کفش های خود است؛ جمع کردن اسباب بازی هایش یا گذاشتن جوراب هایش درون رختشویی باشد.

آنها را وادار به تفکر در امور کنید. مهارت های شناختی کودک خود را با به چالش انداختن آنها برای یافتن جواب هایی برای خود تقویت کنید. مثلا وقتی کودک شما در مورد نحوه انجام دادن چیزی سؤال می پرسد با سؤالی آن را جواب دهید"به نظرت چطور باید آن را انجام دهی؟" در نهایت چنین واکنش هایی به او اعتماد به توانایی های خود برای کشف چیزها را می دهد.

به کودکان خود برای تمرین بردباری کمک کنید

هیچکسی انتظار را دوست ندارد به ویژه کودکان. دکتر میشل اوسیت نویسنده کار آفرینی: پرورش کودکان خوب سازگاریافته در سن فوری بودن همه چیز، می گوید انتظار هم از نظر رشدی و هم عصب شناختی مشکل است زیرا کودکان با آگاهی از بستر فاش شدن فوری نیازهای خود، زنده هستند. به این دلیل به ویژه برای والدین مهم است در سال های خردسالی شروع به آموزش صبر کنند. شما می خواهید کودک شما بردباری در هنگام احساس بی طاقتی را در خود بپروراند که اغلب با نارضایتی توأمان است، چنانچه در آینده هنگام مواجهه با این احساس از خود رفتار بد یا حالتی تکانشی نشان ندهند.

انتظارکشیدن را در آنها پرورش دهید. همواره به محض آنکه کودک شما چیزی خواست بلافاصله همه چیز را محیا نکنید. دکتر اوسیت می گوید بگذارید کودک شما احساس ناخوشایندی در انتظار را حس کند زیرا آن عامل تغییر خوبی است. مثلا با فوراً به آنها آب میوه ندادن در واقع در راستای صبور بودن او برای مدیریت کم طاقتی اش قدم برمی دارید.

هر احساسی را که دارند به آنها بگویید. خردسالان نمی توانند ناکامی خود در انتظار کشیدن برای چیزها را بر زبان بیاورند اما شما می توانید با برچسب گذاری هیجان ها به آنها کمک کنید و در مواقع نشان دادن صبر به آنها جایزه دهید. اگر کودک پیش دبستانی شما باید منتظر برگشت گردونه اش باشد شما ممکن است بگویید "می دانم سخت است آنجا بی درنگ بایستی". اما داری یک کار فوق العاده را انجام می دهی. داری صبور شدن را یاد می گیری و عالیه!" دکتر بروکز می گوید با معتبرشمردن درگیری کودک خود با چیزی، آنها به احتمال بیشتری سخت تر تلاش کنند.

در فعالیت های افزایش دهنده صبر مشارکت کنید. کودک خود را به انجام چیزهایی که نتیجه فوری در پی نداشته باشد از جمله بلوک سازی و حل معما یا کاشتن بذر گیاه و تماشا کردن رشد آن با گذشت زمان تشویق کنید. دکتر اوسیت می گوید اطمینان یابید که آنها علاوه بر بازی با فناوری های سطح بالا ،نتایج اعمال دست خود بر روی یک وسیله را هم می بینند.

تأکید بر همدلی را تحمیل کنید

شما در چند اختلاف مداخله کرده اید، به خاطر اینکه کودک پیش دبستانی شما اسباب بازی دوستش را برداشته یا به علت عدم تمایل او به بازی با خواهرش ؟ دکتر استیون ای کوریتس نویسنده "رفتار معماگونه کودک خود را درک کنید"، می گوید: کودکان با این باور متولد می شوند که دنیای پیرامون آنها در گردش است. بنابراین با کمک کردن سریعتر به آنها در درک کردن احساسات و هیجان های همه، آنها به احتمال کمتری به روش های آزاردهنده یا آسیب زا در دیگران دست می زند.

اقدام محبت آمیز کودک خود را تحسین کنید. لیسا آرون روانپزشک کودک خدمات جامعه یهودی شهر ویستچیستر نیویورک می گوید به طور کلی، بهتر است فرصت های طبیعی برای آموزش همدلی را یافت. هر موقع کودک شما به افراد دیگر توجه نشان می دهد شما باید این طبع او را با یک قصه ساده تقویت کنید. مثلاً اگر می بینید که کودک شما روی عروسکش پتو می کشد بگویید این کار تو خیلی محبت آمیز بود، حتما می خواهی مطمئن شوی عروسکت جای گرم و نرمی دارد. شاید او خیلی سردش بوده است.

بپرسید، نگویید. شما ممکن است همدلی به یک خردسال را تبیین کنید اما می توانید از وادارکردن او به اندیشیدن در مورد احساسات دیگران شروع کنید. دکتر کورتیس می گوید کودکان در این سن ادبیات را درک نمی کنند اما اگر شما آنها را سؤال پیچ کنید در واقع می توانید سطح آگاهی آنها را ارتقا دهید. برای مثال، اگر کودک شما به دوستش اجازه بازی با حیوانات پارچه ای را نمی دهد بپرسید وقتی نمی خواهی با این ها بازی کنی چه تصوری ازاحساساتش داری؟

به آنها کمک کنید تا به توانایی خواندن زبان بدن برسند. توانایی تفسیر حرکات و بیانات چهره ای یکی از روش های اساسی برای ایجاد همدلی در همه ما است. به کودکان خود در درک چیزها سرنخ بدهید:" ببین عمه مهناز چطور نگاه کرد وقتی به او خوراکی ات را تعارف کردی". متوجه لبخند روی لب او شدی؟ تو حال او را خیلی خوب کردی." کودک شما ممکن است ابتدا کاملاً درک نکند اما وقتی او متوجه شد دقت زیادی به واکنش های دیگران خواهد کرد و بهتر متوجه تأثیر رفتارش بر دیگران می شود".

در نهایت، صحبت های آگاهی دهنده : یقیناً شما قصد ندارید کودک شما در عرض یک شب همه فوت و فن خود انضباطی را یاد بگیرد. بدون شک زمان هایی وجود دارد که آنها بدرفتاری می کنند، مهم نیست شما برای جلوگیری از این رفتار چقدر تلاش می کنید. همانطور که دوستم گفت"از همه مهمتر، آنها کودک هستند". اما اگر شما پیوسته مطابق این پیغام ها عمل کنید به زودی یا بعداً اهمیت این الگوها را درک می کنید. همزمان با تأثیر آنها در زندگی شما، کودک باادب شما نیزبه میزان کمتر و کمتری نیاز به مداخله شما خواهد داشت.

منبع: کودک و نوجوان