عدم اعتماد به نفس در کودکان، جمله های کشنده نگید

"تو نمی توانی !" ، "هنوز کوچکی !" "هنوز خیلی زود است که این کارها را انجام بدهی !" اینها عباراتی هستند که معمولا خیلی از والدین به بچه هایشان می گویند و با این ترتیب نمی گذاریم در واقع به آنها آموزش می دهیم که موجودات ضعیفی هستند و نمی توانند کاری را به تنهایی انجام دهند. این یعنی اولین گام ها را برای از بین بردن اعتماد به نفس آنها.

هنگامی که فرزندان ما کوچک اند مشتاق به انجام کارها و دخالت در اموری هستند که شاید ما آنها را امور مربوط به بزرگسالان بدانیم و معتقد باشیم که کودکان نمی توانند از عهده اش برآیند . معمولا مانع از انجام شان می شویم و جلوی آنها را می گیریم با عباراتی نظیر اینکه "تو نمی توانی !" یا "هنوز کوچکی !" و "هنوز خیلی زود است که این کارها را انجام بدهی !" نمی گذاریم مسئولیت بسیاری از کارها را که شاید بتواند انجام دهند را برعهده بگیرند . در واقع به آنها آموزش می دهیم که موجودات ضعیفی هستند و نمی توانند کاری را به تنهایی انجام دهند و اولین گام ها را برای از بین بردن اعتماد به نفس آنها برمی داریم .

اعتماد به نفس خصیصه ای است که سنگ بنای آن در همان سال های اولیه زندگی کودک گذاشته می شود و شاید بتوان گفت که بسیاری از افرادی که در بزرگسالی عدم اعتماد به نفس را در آنها مشاهده می کنیم ریشه آن به دوران کودکی آنها برمی گردد و غالبا هم تا حد زیادی حل این مشکل در بزرگسالی سخت است . بنابراین به سالهای اولیه زندگی کودکان باید بسیار توجه نمود و بخصوص در پرورش اعتماد به نقس آنها دقت زیادی داشته باشیم .

نشانه های عدم اعتماد به نفس

اشخاصی که اعتماد به نفس پایینی دارند به تمامی مسائل با دید منفی می نگرند . به جای اینکه مراحل رشد و تکامل شخصیت را با جسارت طی کنند به دوره طلایی آسایش و امنیت زمان طفولیت برمی گردند . آنان در مواجهه با دیگران احساس ترس دارند ، بسیار حساس اند ، دیدی سطحی دارند ، بدبین هستند ، در خرده گیری و عیب جویی از سایرین افراط می کنند ، از تغییر وحشت دارند ، از قبول مسئولیت شانه خالی می کنند ، کمرو هستند ، برای پذیرفته شدن از سوی دیگران عواطف و احساسات نشان نمی دهند ، جرأت آغاز به کار را به تنهایی ندارند ، از مسخره کردن و سقوط و لغزش آنان لذت می برند و از جنب و جوش و فعالیت زیاد بیزارند. کمبود اعتماد

به نفس همچنین با علایمی چون نالایق دانستن خود ، تسلیم در برابر عقیده دیگران ، گریزان بودن از خود واقعی و ساختن شخصیت دروغین از خویش ، سعی در پوشاندن نقاط ضعف به جای قبول آنها ، مقایسه مدوام خود با دیگران ، آرزوی به جای دیگری بودن ، اصرار در اثبات ارزش خود ، داشتن نگرش منفی نسبت به زندگی و احساس اضطراب به خاطر کوچک ترین شکست و ناکامی مشخص می شود .

علائم روانی و جسمانی

با توجه به چنین نشانه هایی ، علایم اعتماد به نفس پایین به دو گروه جسمانی و روانی تقسیم شده است . آثار جسمانی اعتماد به نفس پایین عبارتند از ؛ ناراحتی های قلبی و عروقی ، سردرد های شدید ، بی خوابی و اختلالات دستگاه گوارش . از آثار روانی ؛ نگرانی ، بی ثباتی ، اضطراب ، بدبینی ، پرخاشگری ، انواع افسردگی و حتی در موارد حاد و شدید خودکشی از آثار و نتایج روانی این اختلال است .

علل چهارگانه

اعتماد به نفس پایین به علل مختلفی بروز می کند که برخی از مهم ترین آنها عبارتند از : ناکامی ها و محرومیت ها ، شکست های متوالی ، بیماری مداوم یا وجود عیب و نقص در اعضای بدن ، ایستادگی والدین در برابر خواست فرزندان ، ملامت و سرزنش کودکان در حضور دیگران ، داشتن توقعات بیش از حد از کودکان ، عدم ابراز محبت کافی به فرزندان از سوی خانواده و کمک و مساعدت بیش از حد به کودکان که مانع سعی و تلاش آنان می شود .

علل به وجود آورنده احساس حقارت و اعتماد به نفس پایین را به چهار دسته علل فردی ، خانوادگی ، اجتماعی و آموزشی تقسیم کرده اند .

طبق این تقسیم بندی ، علل فردی شامل مواردی چون ؛ وقایع تلخ زندگی ، شکست های متوالی ، نقایص جسمانی و بیماری های مداوم . علل خانوادگی نیز شامل ؛ برآورده شدن نیازهای ارضا نشده خود از طریق کودکان ، محبت های بی حساب و نابجا ، خرده گیری و سرزنش کارهای ابتکاری کودکان . همچنین علل اجتماعی شامل ؛ حمایت از ظالم و سرکوب مظلوم و بی اعتنایی از سوی جامعه . طرد شدگی و تبعیض در محیط آموزشگاه ، روش تربیتی توأم با تهدید و متوسل شدن معلم به زور و فشار جزء عوامل آموزشی مؤثر در ایجاد این مشکل قرار می گیرند .

راهکارها

حالا باید بدانیم که چه کار باید کرد تا کودکان از اعتماد به نفس خوب برخوردار شوند :

-اولین شرط برای پرورش اعتماد به نفس ، محبت بی قید و شرط والدین است . کودک را بسیار نوازش کرده و مورد محبت و توجه قرار دهید .

-کودکان را به هیچ وجه با هم مقایسه نکنید ، هر فردی توانایی و استعداد خاص خود را دارد .

حضور در فعالیت های ورزشی ، هنری ، گروههای اجتماعی مناسب سن شان بسیار مفید است .

-از سرزنش کردن ، نصحیت و موعظه ، مسخره کردن هنگام شکست … پرهیز کنید .

خودتان الگو باشید بسیاری از کودکان ضعیف و ترسو دارای والدینی با همین مشخصات بوده اند .

-روش های کسب آرامش را به آنها یاد داده تا هنگام مقابله با سختی ها و یا در هنگام شکست و یا هنگامی که اضطراب دارند از آن استفاده کنند .

-سعی در شناسایی توانایی ها و استعدادهایش کرده و آنها را در همان مسیر سوق دهید ، نه آنها را دست کم بگیرید و نه انتظار بیش از حد داشته باشید .

-سطح توانایی و مهارت او را بالا ببرید تا تجربه های موفقیت آمیز بیشتری کسب کند و اطمینان بیشتری نسبت به خود داشته باشد .

-بگذارید بعضی از کارها را خودشان تجربه کنند و به جای آنها تصمیم نگیرید و انتخاب نکنید و برای آنها شرح دهید که زندگی یعنی مبارزه ، و فردی موفق است که بتواند سختی ها و مشکلات را مدیریت کرده و بر آنها پیروز شود .

-آنها را برای شکست هم آماده کنید تا با واقعیات زندگی به راحتی روبه رو شده و توانایی پذیرش شکست را داشته و به جای افسردگی و احساس غم و سرخوردگی بعد از شکست ، علل شکست را بررسی کرده و از آن به عنوان تجربه ای برای آینده استفاده کنند .

-هنگام روبه رو شدن با مشکلات ، سریع راه را به آنها نشان ندهید در کنارشان باشید و کمک کنید اما بگذارید خودشان با مشکل رو به رو شده و مقابله کنند با حرف های مثبت و تلقینات مثبت آنها را تشویق کنید . به آنها بگویید که مطمئن هستید از عهده حل این مشکل برمی آیند .

-در امور منزل به آنها مسئولیت داده شود ، توجه داشته باشید که این مسئولیت در حد توان آنها باشد نه بیشتر که نتوانند انجام دهند و احساس ناتوانی کنند و نه کمتر که مانع از رشد و شکوفایی توان و استعداد واقعی آنها می شود و در ضمن آنها را برای پذیرش مسئولیت های سنگین آماده نمی کند .

-آنها را در ابراز عقیده و احساساتشان راحت و آزاد بگذارید . حتی اگر این ابراز عقیده برخلاف میل و عقیده ما باشد . توجه داشته باشید کودکی که احساسات خود را ابراز می کند شانس بهتری برای سازگاری و کسب اعتماد به نفس در دوره های بعدی زندگی اش دارد . کودکی که می ترسد و به راحتی بیان می کند که ترسیده است از کودکی که بیان نکند و یا تنها به گریه بپردازد موفق تر است . کودکی که زود تسلیم می شود و یا پنهانکاری می کند در دوره نوجوانی و جوانی سازگارتر و موفق تر خواهد بود .