کاردرمانی کودکان اوتیسم، چگونه است؟

اوتیسم را بیشتر می‌توان یک اختلال عصبی که خودش را در سال‌های اولیه کودکی (۳ سال آغازین کودکی) نمایان می‌کند، معرفی کرد. این اختلال در بیماران اوتیستیک باعث می‌شود مغز نتواند در زمینه رفتارهای اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی به درستی عمل کند. پس آموزش کودکان مبتلا به اوتیسم اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند و باید به آن توجه کرد. در روز جهانی اوتیسم که روز ۱۳ فروردین (۲ آوریل) است یکی از مواردی که خانواده‌های افراد اوتیستیک باید بدانند کاردرمانی به موقع آنهاست. در ادامه با برخی از این موارد آشنا می‌شوید.

برقراری ارتباط با کودکان مبتلا به اوتیسم
کودکان اوتیسم اغلب مشکلات عدیده‌ای در برخوردهای اجتماعی دارند که بیشتر آنها را بدیهی می‌دانیم. این کودکان تجربه بسیار متفاوتی از دنیا نسبت به افراد دیگر دارند ، بنابراین خیلی تعجب آور نیست که عمل‌ها و عکس العمل‌های دیگر افراد اغلب برای آنها به صورت یک راز خودنمایی می‌کند.
نکاتی برای برقراری ارتباط:
۱. خود را هم سطح کودک قرار دهید: بنشینید، خم شوید یا زانو بزنید. هرکاری که لازم است تا صورت شما با چشمان کودک هم سطح شود، انجام دهید.
2.ابراز توجه: علاقه مندی خود را نشان دهید. به کودک نزدیک شوید یا در میدان دید او قرار بگیرید. اگر روی برگرداند شما هم با مسیر دیداری او حرکت کنید.
۳. از اشارات و زبان بدنی معنادار استفاده کنید: حرکات بدنی آرام، مشخص و هدفمندی داشته باشید. اگر دررابطه با شی خاصی در محیط صحبت می‌کنید با انگشت به او اشاره کنید و کمی مکث کنید. اگر در رابطه با حیوان خاصی صحبت می‌کنید، شکلک و ادای شبیه آن را درآورید و کمی مکث کنید.
4. از مصداق های دیداری بهره بگیرید: مثلا اگر در رابطه با میوه مشخصی صحبت می‌کنید، تصویر آن را در دست داشته باشید.
۵. به آرامی و شفاف صحبت کنید: با ریتم آهسته و شمرده کلمات را ادا کنید ولی مطمئن باشید که تن صدایتان مناسب است. از کلمات ساده استفاده کنید.
6. "زمان انتظار" را در انتهای کلام تان منظور کنید: پس از اتمام صحبت‌ها یا طرح سوال، کمی تامل کنید تا پردازش ذهنی کودک سازگار شود. مشتاقانه منتظر باشید، به او نگاه کنید و لبخند بزنید تا تایید صحبت ها یا پاسخ سوالتان را بدهد.
توجه و تمرکز در کودکان مبتلا به اوتیسم
کودک مبتلا به اوتیسم در انتقال توجهش از یک موقعیت به موقعیت دیگر مشکل دارد و این امر در آموزش و یادگیری او شدیدا موثر است. شاید او روی چیزهای غیرمعمولی تمرکز پیدا می‌کند ، مثلا پرتویی از نور خورشید روی کف اتاق، یک سری خطوط روی یک تکه کاغذ. اگر چه شما به او کمک می‌کنید تا روی کارش متمرکز شود، اما شاید قادر به انجام این کار نباشد.
بازی و تمرین:
از آینه برای افزایش توجه و تمرکز کودک استفاده کنید.
همراه با کودک جلوی آینه بایستید و بازی را شروع کنید.
با ماژیک روی آینه حلقه‌هایی به اندازه ها و رنگ‌های مختلف بکشید. مثلا:
۱. "هرکی زودتر دایره‌های قرمز رو پیدا کرد، با این انگشت (انگشت اشاره خود را نشان دهید) اونو فشار بده"
2. "دایره‌های قرمز رو با انگشت اشاره دست راست و دایره‌های آبی رو با انگشت اشاره دست چپ فشار بدیم"
یک مسیر یا جاده روی آینه بکشید. مثلا:
1. ابتدای مسیر هویج و انتهای آن خرگوش بکشید و به کودک بگویید: "بیا با این انگشت (انگشت اشاره خود را نشان دهید) غذای خرگوش کوچولو رو بهش برسونیم"
۲. به کودک بگویید: "فکرکن تو یک ماشین هستی و میخواهی در جاده حرکت کنی ولی مراقب باش از جاده خارج نشی و تصادف نکنی"

یکپارچگی حسی در کودکان مبتلا به اوتیسم
کودکان مبتلا به اوتیسم یکپارچگی حسی ندارند؛ یعنی در برخی از آنها آستانه درد بسیار بالا و در برخی پایین است. بعضی از آنها گاهی متوجه سوختگی‌های شدید نمی‌شوند و برخی با کوچکترین لمس و ضربه، درد شدید حس می‌کنند. در مورد صدا هم همینطور است؛ گاهی یک کودک مبتلا صداهای بسیار آهسته را می‌شنود و به آن توجه دارد، در حالی که متوجه صداهای بلند مثل صدای زنگ در نمی‌شود.
بازی و تمرین:
شن بازی: یک سطل پر از شن بردارید و قطعات یک بازی مورد علاقه کودک را در میان شن‌ها پنهان کنید (کودک برای بازی با وسایل مورد علاقه‌اش انگیزه کافی برای همکاری با شما دارد).
قبل از این کار، مراحل بازی را به آرامی و شمرده برای او توضح دهید و با کمک خود کودک تک تک قطعات را بعد از نگاه کردن به آنها، در سطل شن دفن کنید؛ طوری که اصلا دیده نشوند. سپس از کودک بخواهید با هر دو دست، همه قطعات را پیدا کند و از سطل بیرون بکشد. با پیدا کردن هر قطعه، او را تشویق کنید و هورا بکشید. هیجان بازی را کنترل کنید و سعی کنید رضایت کودک را جلب کنید.
خمیر بازی: خمیر مخصوص کودکان را در رنگ‌های مختلف تهیه کنید. از تصاویر حیوانات، میوه‌ها، وسایل ساده و ... برای ایده گرفتن و الگوسازی استفاده کنید. برای شروع کار، در یک تصویر به تفاهم برسید و با نظر یکدیگر انتخاب کنید که می‌خواهید کدام شکل را با خمیر درست کنید.
هر دو دست کودک را درگیر کنید. می‌توانید از ابزار مختلف برای شکل‌دهی جزئیات اشکال استفاده کنید (مثلا چشم آدمک یا حیوان را با فشار دادن نوک مداد در خمیر درست کنید)
توپ بازی: توپ‌های بادی و سبک، در سایزهای خیلی کوچک تهیه کنید. آنها را همراه با شوخی و خنده به داخل لباس کودک بیندازید. توپ‌ها را از یقه به داخل لباس وارد کنید؛ طوریکه توپ‌ها از جلو به سمت شکم و از پشت به سمت کمر، قل بخورند. اجازه دهید خود کودک آنها را یکی یکی دربیاورد. اگر کودک از این بازی لذت برد، مجددا آن را تکرار کنید.