برچسب زدن به کودکان، چه مضراتی دارد؟

در این مقاله به بررسی موضوع نسبت دادن صفات منفی به کودک می پردازیم.

انسان ها علاقه خاصی به طبقه بندی کردن افراد و اشیاء در اطراف خود دارند . این نسبت دادن ها به بخش خاصی مربوط نمی شود و همه چیز را در بر می گیرد.
به چند نمونه توجه کنید :
- پروفسورهای خُل و چل
- جادوگران بدجنس
- دانشمندان دیوانه
نکته منفی در نسبت دادن برخی صفات به افراد این است که در حقیقت این روش یک راه برای کتمان کردن بخشی از حقیقت آن موضوع است . برچسب زدن به افراد باعث می شود موجودیت یک فرد موضوع را نادرست نشان بدهیم. این موضوع در اتفاقات روزمره هم مشاهده می شود ، یکی از دم دست ترین مثال ها برای این موضوع بحث رانندگی کردن است.
اگر یک خانم در ایران تصادف کند اولین جمله این است که هیچ کدام از خانم ها رانندگی کردن بلد نیستند ، اما اگر برای یک مرد تاجر چهل ساله این اتفاق بیفتد، معمولاً آن را به حساب بدشانسی مردان می گذارند.

نسبت دادن صفات کار درستی نیست
استفاده از برچسب ها برای افراد در برخی از موارد به معنای شوخی کردن است ، در برخی از موارد افراد قصد توهین کردن دارند. در مورد نسبت دادن صفات به کودکان والدین کودک و پرستار کودک باید احتیاط بیشتری کنند. از آنجا که کودکان در زندگی تجربه زیادی ندارند استفاده از برچسب هایی که جنبه شوخی دارند را درک نمی کنند. زدن برچسب های منفی به کودکان امکان دارد باعث شود کودک آن را قبول کنندو طبق آن رفتار کنند.کودک به والدین خود و پرستار خود اطمینان دارد و حرف های آنان را بی چون و چرا می پذیرند. به کودک برچسب هایی می زنیم که از تؤثیر آنها در رفتار و آینده کودک بی اطلاعیم.

برای والدین ترسو بودن کودک یک امر نامطلوب است ، اینکه کودک مدام نسبت به محیط اطرافش نگران باشد. ممکن است کودک باهوش باشد اما کمی سر به هوایی داشته باشد. دخترتان کمی نا آرام باشد و بی قراری کند. ممکن است کوچکترین فرزندتان احتیاط بیشتری داشته باشد. نسبت دادن این صفات حواس پرت بودن به کودکان ، ترسو بودن و یا … به کودکان فقط برای کودک ضرر دارد.

نکته:
نسبت دادن صفات چه خوب باشند و چه بد قسمتی از تفکر کودک نسبت به خودش خواهد شد. نباید با دیدن کوچکترین حرکات در کودک به او نسبت هایی را بدهیم که در ذهن کودک ثبت بشود و کودک را نسبت به خودش بدبین بکند.
کودکی که مدام به او گفته شده دست و پا چلفتی است موقع انجام دادن هرکاری نگران است که از پس انجام دادن آن بر نیاید. وقتی وسیله ای شکننده را از زمین بر می دارد می ترسد که بیفتد.

زدن برچسب های مثبت و منفی به کودک
پدر و مادر کودک ممکن است به طور نا خواسته به مقایسه کودکان با یکدیگر بپردازند. این مقایسه در مورد نکات منفی مثبتشان است و شباهت ها و تفاوت هایی که کودکان با یگدیگر دارند.
برخی ویژگی ها در کودکان مشابه است:
فرزندان اول هر خانواده عموماً مضطرب و خجالتی اند.فرزندان کوچکتر خانواده در بیشتر موارد برون گرا و خوش برخورد می باشند.البته همه صفاتی که به کودک نسبت داده شده بد نیست مانند عروسک بابا ، پادشاه مامان.این برچسب ها گاهاً برای ایجاد تعادل بین دو جنس مختلف توسط والدین استفاده می شود.گاهی پدران و مادران و یا پرستار کودک با نسبت دادن برخی صفات به کودک او را به فردی از خانواده وصل می کنند. در نسبت دادن این موارد هم دقت داشته باشید که نکات منفی نداشه باشند.

در برخی مواقع پدر و مادر و یا پرستار کودک صفتی را از سر علاقه و عشق به کودک نسبت می دهند اما نباید این برپسب حامل نکته منفی باشد. برچسب هایی مانند : پسر شیطون مامان و یا دختر ناز وسواسی بابا در کنار احساس مثبتی که در کودک ممکن است ایجاد کند ، تأثیر پنهان و قوی تر دیگری را که مثبت نیز نمی باشد در خودش دارد که کودک دریافت می کند.
ممکن است به خیلی از شما والدین محترم در دوران کودکی برچسب مسئولیت پذیر بودن خورده باشد و باعث شده باشد که تلاش کنید همیشه رفتار خوبی داشته باشید اما آیا این کار برایتان آسان بود ؟!! نسبت دادن همیشگی برخی صفات مثبت به کودک نیز ممکن است باعث ایجاد تأثیرات منفی شود!
کودک همواره نگران است که اگر رفتاری متضاد نسبت داده شده از خودش نشان دهد والدین یا پرستارش نسبت به او چه فکری می کنند. کودک هرگز خود واقعی اش نخواهد بود همه ما می دانیم افراد در شرایطی ممکن است با تمام جنبه های مثبت گاهی حتی بی خیال باشند.کودک احساس عدم کفایت می کند و فکر می کند والدین یا پرستار کودک تنها بخش مسئولیت پذیر بودن کودک را دوست دارند . و اگر در برخی مواقع خود واقعی اش باشد از طرف اطرافیان طرد می شود.

نسبت دادن صفات گنگ به کودک
قبل از نسبت دادن صفتی به کودک با خودتان بررسی کنید که چرا به کودک برچسب می زنید ؟
انگیزه شما از این کار چیست و چه نیازی به آن دارید؟
آیا شما از داشتن یک صفت منفی در کودک احساس رضایت دارید ؟
به این مثال دقت کنید. پدر و مادر کودک ممکن است به کودک برچسب زلزله بودن بزنند ، آیا والدین کودک از وجود این میزان انرژی در کودک خشنود هستند؟
والدین احساس اینکه کسی به آنها نیاز دارد را دوست دارند و ممکن است به این دلیل به کودک خود برچسب ترسو بودن می زنند.بهتر است پدران و مادران قبل از اینکه به کودک برچسبی بزنند ابتدا احساسات خود را بررسی کنند.والدین نباید به دلیل اینکه وجود برخی ویژگی ها در کودک احساسات آنان را ارضا می کنند برای از بین بردن آن صفات در کودکان تلاشی نکنند. بهتر است به تدریج و آرام وابستگی کودک ترسوی خود را نسبت به خودتان کم کنید و به او کمک کنید که روی پاهای خودش بایستد. شاید بتوانید به کودک قانون شکن خود آموزش دهید که رفتارهای مخاطره آمیز همیشه به نفع کودک نمی باشد.

کودک اگر تنبل باشد هم می تواند تبدیل به کودکی فعال و کمک کننده بشود.کودک بی آرام و قرار قادر است به مرور زمان تمرکز پیدا کند و در انجام امورش ثبات قدم داشته باشد.

به تغییر کودک ایمان داشته باشد
با توجه به مطالب گفته شده در بالا از نسبت دادن صفت هایی مانند تنبل، پر سر و صدا و خشن به کودک پرهیز کنید.این موضوع باید در رفتارتان هم نمود داشته باشد.زمانی که کودک رفتاری بر خلاف اصول تربیتی شما انجام می دهد و در واقع این رفتار متناسب با برچسب و یا صفت نسبتی است به کودک بگویید چه احساسی به او دارید و رفتارش برخلاف انتظار شما است. وقتی رفتار فرزندتان متناسب با برچسبی است که خورده است، احساس خود را نسبت به این موضوع به زبان بیاورید و به او بگویید که از او چه رفتاری را انتظار دارید.
خود کودک را زیر سوال نبرید نگویید که بی مسئولیت هستی ولی در عین قاطعیت برخوردی جدی داشته باشید به کودک بگویید رفتار مناسب از نظر شما چه می باشد.
به این مثال توجه کنید:
به کودک نگویید
چرا انقدر تنبل هستی ، چقدر باید تکرا کنم تا وسایلت را جمع کنی
در عوض به کودک بگویید:
من از تو انتظار دارم کاری را که ازت می خواهم انجام بدهی.
برای اینکه از کودک در کارهای منزل کمک بگیرید به روش زیر عمل کنید:
- بگویید وقتی ظرف ها را شستی می توانی تلویزیون تماشا کنی.
- در تعطیلات پایان هفته چه موقع وقت داری به من در انجام کارهای باغچه کمک کنی.
- کودک اگر صبح ها به راحتی از خواب بیدار نمی شود، او را فقط یک بار صدا کنید. اگر بی توجهی کرد و دیر به مدرسه رسید، اجازه بدهید خودش با پیامدهای کارش رو به رو شود.
این مسئله را بعداً با یکدیگر بررسی کنید.
یکی دیگر از روش های خنثی سازی برچسب ها این است که اگر برچسبی در کودک صدق می کند ولی شما قصد دارید تأثیر آن را خنثی کنید از مواردی مثال بزنید که کودک به خودش ایمان بیاورد.
اگر یکی از کودکانتان گفت: برادرم بلد نیست صبح ها زود از خواب بیدار شود، یادآوری کنید که فلان روز که به مسافرت رفته بودید چقدر راحت و بی دردسر از خواب بیدار شد.