درمان بدرفتاری کودکان، وقتی دو ساله است

کودک دو ساله شما بدرفتاری خواهد کرد، این یکی از واقعیت‌های زندگی است. شما می‌توانید با روش هایی که در این مطلب آموزش داده می‌شود از پس بسیاری از بدرفتاری های او بر بیایید، اما زمانهایی می‌رسد که کودک دو ساله تان نیاز دارد پاسخ جدی‌تری از شما دریافت کند. بچه‌های دو ساله در مرحله‌ای از زندگی قرار دارند که می‌خواهند به شما اعلام استقلال کنند. مبارزه با قدرت شما به عنوان قانون‌گذار بخشی از اعلامیه استقلال آنهاست. یک کودک دوساله طبیعی بعضی از اوقات قوانین را زیرپا می‌گذارد که برایش بیان کرده‌اید. یک کودک دوساله طبیعی بعضی از اوقات در چشم شما نگاه می‌کند و در حالی که لبخند می‌زند قانون را زیر پا می‌گذارد، یک کودک دوساله طبیعی بعضی از اوقات قانون را زیر پا می‌گذارد و مبارزه طلبانه به شما چشم می‌‎دوزد. این بخش طبیعی از مرحله فعلی رشد اوست. اگر می‌خواهید از پس این رفتارها بربیاید موفقیت شما به عکس‌العمل‌تان بستگی دارد.
والدین در بسیاری از اوقات برای پیشگیری از بدرفتاری کودک بر سر او داد می‌زنند و او را تهدید می‌کنند، یا او را کتک می‌زنند. اما وقتی از آنها می‌پرسم که این روشها موثر است یا نه بیشترشان آهی می‌کشند و می‌گویند "گاهی، ولی معمولاً نه" . در واقع والدین بیشتر اوقات می‌گویند حتی وقتی که این روش‌ها در همان لحظه تاثیر می‌کند و از بدرفتاری فرزندشان جلوگیری می‌کند، هم کودک و هم وادشان بعد از آن احساس ناراحتی می‌کنند. برای عکس‌العمل نشان دادن در برابر بدرفتاری روشهای متفاوتی وجود دارد که هر کدام از آنها حسنها و عیبهای خاص خود را دارد.

داد زدن
پیدا کردن والدینی که هیچ وقت داد نمی‌زند کار مشکلی است، اگر فرزندتان عادت کرده است صدای شما را در سطح خاصی بشنود هر وقت صدای خود را بلند کنید یا با آهنگ خاصی صحبت کنید احتمالاً توجه بیشتری به شما خواهد کرد. اگر گهگاهی با لحن محکم و جدی به فرزندتان دستوری بدهید یا او را سرزنش کنید پیامی از لحن شما استنباط می‌کند این است که مسئله جدی است، اما اگر همزمان چهره برافروخته یا عصبانی نیز داشته باشید می‌بینید که از تاثیر روش کاسته می‌شود، بخصوص اگر به طور مرتب سر بچه‌ها داد بزنید. کودک دو ساله گاهی می‌خواهد ببیند اگر شما را عصبی کند چه اتفاقی می‌افتد و اگر کنترل صدایتان را از دست بدهید، احساس می‌کند که او کنترل رفتار شما را در دست گرفته است نه شما کنترل او را. اگر او کمتر از قبل به شما توجه کند پس از مدتی می‌بینید که بیش از پیش بر سر او داد می‌زنید بهتر است به جای اینکه از سرخشم جیغ بکشید با لحنی محکم و قاطع سخن بگویید بیشتر والدین به تجربه در می‌یابند که اگر قبل از اینکه چیزی بگویند چند نفس عمیق بکشند یا تا ده بشمرند، بهتر می‌توانند صدای خود را کنترل کنند.

هشدار دادن
وقتی والد با لحنی قاطع به کودک یادآوری کند که اگر از بدرفتاری دست بر ندارد چه اتفاقی خواهد افتاد، بعضی از بچه‌های دو ساله کار خود را کنار می‌گذارند:«اگر دوباره مکعب را پرت کنی آن را از تو می‌گیرم» بسیاری از کودکان دو ساله به تهدید یا هشدار توجه نمی‌کنند چون دیده‌اند که والدین بعد از اینکه هشدار می‌دهد کاری نمی‌کند. اگر عادت دارید هنگامی که فرزندتان بدرفتاری می‌کند به او هشدار بدهید بار دیگری که چنین کردید، به عمل‌العمل خود دقت کنید. آیا از هشدارهای کلامی به عنوان راهکاری برای به تاخیر انداختن عمل جدی خود در بازداشتن فرزندتان از بدرفتاری استفاده می‌کنید؟ شاید متوجه شده‌اید که هر چه بیشتر به فرزندتان هشدار می‌دهید، او نیز بیشتر بدرفتاری می‌کند. انگار که می‌خواهد بگوید: «حرف زدن بس است، کاری بکن تا ببینم کنترل را در دست داری!» اگر ببینید فرزندتان رفتار خود را بعد از اولین هشدار تغییر می‌دهد احتمالاً این روش برایتان کارایی دارد، اما اگر می‌بینید که یک هشدار به ندرت کافیست، وقت آن رسیده است که روش دیگری را امتحان کنید.

سیلی و کتک زدن
آیا وقتی کودکی بدرفتاری می‌‍‌‌کند کتک زدن او کارایی دارد؟ بعضی از والدین چنین معتقدند مسلم است کودکی که از درد رنج می‌برد به احتمال قوی هنگامی که به گریه می‌افتد از کار خود دست بر می‌دارد. بعضی از بچه‌ها در برابر ضربه ملایم که به دست یا باسن آنها می‌زنند از بدرفتاری خود دست بر می‌دارند. بعضی از بچه‌ها از ضربه ملایم چشم پوشی می‌کنند، اما آنها را می توان با کتک از کار خود بازداشت. در بسیاری از اوقات والدین به این دلیل از سیلی و کتک استفاده می‌کنند که خودشان از والدینشان سیلی و کتک خورده‌اند و این رویکرد به نظرشان موثر است. بسیاری از والدین آمریکایی روش سیلی و کتک زدن کودکان را برای کنترل بدرفتاری آنان تأیید می‌کنند. البته کتک زدن کودکان مشکلاتی در بر دارد که والدین باید در نظر بگیرند. وقتی والدین کودکی را می‌زند کودک درسی جدی می‌گیرد. او می‌آموزد که والدینش از خودش بزرگتر و قویتر است و می‌تواند او را در صورت نافرمانی بزند بسیاری از بچه‌ها بعد از سیلی خوردن از والد خود به همین دلیل از بدرفتاری دست بر می‌دارند، اما کودکی که کتک خورده است ممکن است درسهای دیگری را نیز بیاموزد که قصد نداشتید به او بیاموزید: «اگر از کاری که دیگری انجام می‌دهد خوشت نمی‌آید، زدن او کار خوبی است» یا «وقتی عصبانی هستی اشکالی ندارد که به جای استفاده از کلام، دیگران را بزنی» یا «زدن کسی که کوچکتر از توست اشکالی ندارد»
کودک این درسها را در خانه می‌آموزد. احتمالاً آنچه را از والدین خود آموخته، با خود در دنیای بیرون از خانه می‌برد. بچه‌هایی که در خانه کتک می‌خورند احتمالاً بچه‌های دیگر را در مدرسه یا در زمین بازی می‌زنند. احتمال اینکه برادر یا خواهر خود را بزنند نیز بیشتر می‌شود و وقتی بزرگ شدند به احتمال بیشتری فرزندان خود را خواهند زد. وقتی والدین به من می‌گویند که از والدین خودشان کتک خورده‌اند از آنها می‌پرسم: « کی از زدن شما دست برداشتند؟» و جوابی که در بسیاری از اوقات می‌شنوم این است: وقتی من هم در پاسخ شروع به زدن آنها کردم.
اگر از سیلی و کتک به عنوان روشی برای کنترل رفتار فرزند خود استفاده می‌کنید توجه داشته باشید که از او در برابر آسیب جسمی محافظت کنید. اگر می‌زنید انگشتانتان را باز نگه دارید و هیچ وقت از مشت گره کرده استفاده نکنید. هیچ وقت به صورت و سر بچه ضربه نزنید. هیچ وقت کودک را تکان ندهید، چون ممکن است گردن آسیب ببیند. هیچ وقت بچه را با چیزی مثل دسته کلید، کمربند، ترکه و… نزنید زیرا این کار می‌تواند بیش از انتظار شما به او آسیب بزند.
اگر آثار ضربات شما روی پوست او به جای ماند، بدانید که ضربه بیش از حد محکم بوده است. اگر می‌بینید که فرزند خود را به طور مکرر یا بیش از حد محکم می‌زنید یا اگر احساس می‌کنید که هنگام عصبانیت کنترل خود را از دست می‌دهید با مشاور خانواده تماس بگیرید.

قطع فعالیت
هر چقدر شخص فهمیده‌ای باشید و خود را از پیش آماده کنید یا با روانشناسی کودک آشنایی داشته باشید، باز هم زمانهای فرا می‌رسد که باید با تحکم و قاطعیت مانع از بدرفتاری فرزندتان شوید. روش های دیگری مانند برنامه ریزی قبلی برای کمک به کودک در رعایت قانون، فراهم کردن محیطی امن و متناسب با کودک و حساس بودن نسبت به نیاز کودک برای تایید و توجه هنگام خوش رفتاری جایگاه خود را دارند و نمی‌توان قطع فعالیت را جایگزین این روش‌ها کرد. روش قطع فعالیت را زمانی به روش‌های دیگری می‌افزاییم که آن روشها موثر واقع نشده باشند. زمانی که کودک یکی از قوانین مهم خانواده را زیر پا می‌گذارد از قطع فعالیت استفاده می‌کنیم، اگر به اطرافیان خود آسیب بزند، اگر کار خطرناکی انجام دهد، یا عمداً کار ناراحت کننده انجام دهد. هنگامی از قطع فعالیت استفاده کنید که می‌دانید فرزندتان قانون را آموخته است، اما باز هم آن را زیر پا می‌گذارد.
قطع فعالیت تنها یک تنبیه نیست، قطع فعالیت این امکان را به والدین می‌دهد که برای قطع بدرفتاری فرزند خود بدون اینکه به او آسیب بزنند از چیزی غیر از کلام خود نیز استفاده کنند. قطع فعالیت‌ ابزار موثری است که می‌توان تقریباً در هر موقعیتی ازآن استفاده کرد. اگر فرزند دو ساله‌تان ببیند که می‌تواند با بدرفتاری خود کاری کند که ناراحت شوید ممکن است به این کار ادامه دهد تا کنترل خود را بر احساسات شما محک بزند. اگر آرامش خود را حفظ کنید فرزندتان خواهد دید که شمایید که کنترل اوضاع را در دست دارید.

قطع فعالیت چگونه تاثیر می‌گذارد؟
وقتی بچه قانونی را می‌شکند والد به آرامی قانون را به او گوشزد می‌کند سپس بدون این که چیز دیگری بگوید کودک را به محل قطع فعالیت می‌برد. این محل می‌تواند یک صندلی در گوشه اتاق، روی پله، یک گوشه مبل یا اتاق خود کودک باشد. اگر خانواده خارج از خانه باشد والدین می‌توانند نیمکت پارک، صندلی عقب ماشین یا یک صندلی را در جای دیگری از اتاق یا خانه‌ای که در آن به مهمانی رفته‌اند، جایگزین کنند. باید برای مدت بسیار کوتاهی در این محل بماند. برای بیشتر دو ساله‌ها دو دقیقه کافی است. والدین باید برای نگه داشتن کودک در محل، کنار او بمانند و شاید هم لازم باشد که او را نگه دارند. کودک می‌تواند در پایان قطع فعالیت به بازی خود برگردد. اگر کودک مجدد قانون را زیر پا گذاشت، والدین نیز باید قطع فعالیت را تکرار کند. یک بچه مصمم ممکن است به بدرفتاری خود را ادامه دهد و سعی بر خشمگین کردن والدین خود کند. اگر والد آرامش خود را حفظ کند و رفتارهای هماهنگ از خود نشان دهد با قطع مکرر بدرفتاری حوصله‌ی بچه نیز بالاخره سر می‌رود.

مشکلات روش قطع فعالیت
بعضی از بچه‌ها در طول مدت قطع فعالیت آرام می‌نشینند، اما بعضی گریه و شکایت می‌کنند. بعضی از بچه‌ها داد می‌زنند و جیغ می‌کشند و قشقرق به پا می‌کنند. توجه کنید! هر عکس‌العملی که فرزندتان به قطع فعالیت نشان داد آرامش خود را حفظ کنید، حتی اگر بعد از گذشت دو دقیقه کودک هنوز گریه‌ و شکایت می‌کند. قطع فعالیت‌ را پایان دهید به یاد داشته باشید که هدف شما این است که به فرزندتان بیاموزید که رفتار اولیه‌اش غیرقابل قبول بوده، اما اگر حوزه درگیری را گسترش دهید تا واکنش‌های قطع فعالیت را نیز در بر گیرد و اگر او را به خاطر گریه کردن و قشقرق به پا کردنش تنبیه کنید فراموش خواهد کرد که از ابتدا به چه دلیل فعالیت او را قطع کردید.
اگر فرزندتان از محل قطع فعالیت فرار کرد، با آرامش او را برگردانید ممکن است مجبور شوید چند بار این کار را تکرار کنید. ممکن است مجبور شوید او را نگه دارید، این روش گرچه ساده است اما ممکن است اجرای آن مشکل باشد. به یاد داشته باشید می‌خواهید به فرزندتان بیاموزید که آرامش شما را تقلید کند نه اینکه احساس کند می‌تواند کاری کند که شما نیز به تقلید از او قشقرق به پا کنید. بعضی از والدین از شدت واکنشی که فرزندشان نسبت به این روش نشان می‌دهد متحیر می‌شوند آنها گاهی احساس می‌کنند که واکنش شدید کودک نسبت به قطع فعالیت با رفتاری که سبب قطع فعالیت کودک شد، تناسبی ندارد. این والدین گمان می‌کنند که روش‌های دیگر مانند کتک زدن و داد زدن نسبت به قطع فعالیت وقت کمتری می‌برد، اما والدینی که از روش قطع فعالیت استفاده می‌کنند گزارش می‌دهند حتی کودکانی که در ابتدا به شدت مبارزه می‌کنند هم بالاخره آرام می‌شوند و از تکرار بدرفتاری اولیه خود دست بر‌می‌دارند. مهم‌تر از آن اینکه وقتی والدین برای تنبیه فرزند خود از این روش استفاده می‌کنند بچه‌ها می‌بینند که والدینشان برای تثبیت اقتدار به فریاد زدن، خشمگین شدن یا اعمال خشونت نیازی ندارند.

بعد از قطع فعالیت
بعد از اتمام زمان قطع فعالیت، کودک خود را برای یک لحظه در آغوش بفشارید و به فعالیت جدیدی بپردازید. شاید بد نباشد برای پرت کردن حواس کودک از بدرفتاری او را به اتاق دیگری ببرید یا اسباب بازی دیگری در اختیارش قرار دهید. بعضی از بچه‌ها بعد از قطع فعالیت به سرعت به حالت اول خود برمی‌گردند، اما بعضی از کودکان بعد از مدتی ناراحت و ستیزه جو به نظر می‌رسند. وقتی قانون را اجرا می‌کنید که در گذشته از آن چشم پوشی کرده بودید فرزندتان احتمالاً بعد از چند ثانیه یا چند دقیقه شما را امتحان خواهد کرد. ممکن است لازم باشد از اول شروع کنید! نشستن کنار یک پدر یا مادر آرام بعد از بدرفتاری کسل کننده است و بیشتر بچه‌ها بلاخره متوجه می‌شوند که کار جالبی نیست. کارایی روش قطع فعالیت به همین دلیل است که ممکن است صبر و تحمل زیادی نیاز داشته باشید اما اگر بتوانید بیشتر از فرزندتان دوام بیاورید در نهایت با شما همکاری خواهد کرد تا این که روش جدیدی برای به چالش کشیدن شما به ذهنش برسد!