ترویج کتابخوانی در کودکان، روش‌های کارآمد
تلویزیون میتواند دانش کودکان را افزایش دهد. کودکی سه ساله با دیدن برنامه های آموزشی تلویزیون، الفبا و اشکال هندسی را یاد میگیرد و به شکل عینی مجسم میکند.
پایگاه رسمی انتشارات سوره مهر: تلویزیون، حال و هوای دوران کودکی را دگرگون کرده است. کودکان امروز پیش از رفتن به دبستان، قادر به خواندن، نوشتن و حساب کردنند و نسبت به بچه های دیروز، معلوماتی گسترده تر دارند.
تلویزیون میتواند دانش کودکان را افزایش دهد. کودکی سه ساله با دیدن برنامه های آموزشی تلویزیون، الفبا و اشکال هندسی را یاد میگیرد و به شکل عینی مجسم میکند.
میلیونها کودک در دنیا. از تلویزیون درباره زندگی و کشور زادگاه خود و کشورهای دیگر نکته ها می آموزند. «چارلز سیلبرمن» مؤلف کتاب «بحران در کلاس درس» میگوید: «دانش آموزان از تلویزیون بیشتر میآموزند تا از کلاس درس».
«مارشال مک لوهانِ» معروف، معتقد بود کودک زمانی که وارد مدرسه میشود به اندازهٔ پنج سال از تلویزیون آموزش دیده است. اگر به ساعاتی که کودکان در طول روز به تماشای تلویزیون میپردازند، نظری بیفکنیم متعجب خواهیم شد.
کودکان ایرانی به طور متوسط ۴ تا ۶/۵ ساعت در طول روز و به عبارتی ۲۸ تا ۲ /۳۹ ساعت در هفته به تماشای تلویزیون مشغولند؛ در حالی که کودکان بزرگتر از ۶ سال، معمولاً در حدود ۳۰ ساعت در هفته به مدرسه میروند.
و بنابراین بعضی از ایشان تقریباً همان قدر زمان صرف تماشای تلویزیون میکنند که در مدرسه حاضرند. کودکان امروز در مقایسه با کودکان چند دههٔ پیش، از طریق تماشای کارتون، فیلم یا برنامهٔ مستند دربارهٔ علوم فضائی اطلاعات زیادی دارند.
نسل نو دربارهٔ تبعیض نژادی، جنگها، برخوردها و … از طریق تلویزیون کسب آگاهی میکنند؛ آنچه برای نسل گذشته متصور نبود. میلیون ساعت از وقت کودکان در برابر تلویزیون میگذرد فقط به این دلیل که کار دیگری ندارند.
فقط در اوقاتی که مادری برای بچه هایش کتاب میخواند یا پدری در درست کردن اسباب بازی کودک به او کمک میکند یا وقتی افراد خانواده به گردش میروند؛ تلویزیون خاموش میماند.
کودک، در برابر تلویزیون منفعل است و فقط شاهد فعالیت دیگران است. آیا تلویزیون میتواند انگیزه ای ایجاد کند تا کودکان فعالیتی مفید انجام دهند؟ آیا تلویزیون میتواند کودکان را به مطالعهٔ کتاب علاقه مند کند.
وقتی با کودک مشغول تماشای تلویزیون هستید، او دربارهٔ چیزهائی که نمی داند سؤالاتی خواهد کرد.این بهترین موقعیت است تا بگوئید: برویم برای پاسخ دادن به این سوال، کتابی را ورق بزنیم.
معدودند خانواده هائی که مجموعه ای از کتابهای مرجع (فرهنگنامه ها) را در خانه دارند؛ کتابهائی که بهترین جایشان میتواند نزدیک تلویزیون باشد. به این شکل، کودک خیلی زود درمیابد که کتاب حاوی اطلاعات زیادی است و او میتواند برای یافتن پاسخ بسیاری از سوالاتش آن را بخواند.
مطالب آن هم عمیق تر و وسیعتر است. بسیاری از برنامه های تلویزیونی با الهام یا بر اساس کتابهائی خاص تهیه و تنظیم شده اند و بدین گونه میتوان توجه کودکان را به کتاب مرجع برنامه معطوف ساخت.
به عنوان نمونه میشود مثال زیر را مطرح کرد:
تا سال ۱۹۵۵ میلادی در آمریکا «دیوی کداکت» قهرمان فراموش شده ای بود. با پخش فیلمهای تلویزیونی شرکت «والت دیسنی»، این قهرمان فراموش شده زنده شد و طی چند روز همه کتابهائی که درباره او نوشته شده بود از کتابخانه ها به امانت گرفته شد و همهٔ کتابهای مهجور درباره او یکسره به فروش رفت.
کار به جائی رسید که فهرست پیشخرید برای خریداران این کتابها تنظیم شد و کتابهای جدید زیادی وارد بازار شد. این کارتونها باعث شده بود کودکان با ولع به سراغ کتابهائی درباره آن شخصیت بروند.
این وضعیت در کشور ما نیز در مجموعه کارتونی «بابا لنگ دراز» یا مجموعهٔ «قصه های مجید» عینیت یافت و در زمان پخش این برنامه ها، کتاب «بابا لنگ دراز» نوشتهٔ «جین وبستر» و نیز مجموعهٔ «قصه های مجید» نوشتهٔ «هوشنگ مرادی کرمانی» چندین بار تجدید چاپ شد.
در این برنامه های تلویزیونی، اشاره ای به کتاب و سفارشی به مطالعهٔ آن نشده بود؛ حتا معلمان یا کتابداران یا کتابفروشان از پخش این برنامه اطلاع نداشتند.
کودکان خود به این کتابها روی آورده بودند، بدون این که کسی در این باره با آنها صحبت کرده باشد. در نظر بگیرید اگر اطلاع رسانی و دعوت و تبلیغ برای مطالعهٔ کتابهائی انجام میگرفت که این برنامه ها بر اساس آنها ساخته شده بود، زمان مطالعهٔ کتاب چه قدر افزایش می یافت.
متأسفانه این موارد هیچگاه سبب نشد تهیه کنندگان تلویزیون به فکر استفاده از موقعیت برنامهٔ خود برای معرفی کتاب یا ترویج کتابخوانی افتند.
چه بسا مسئولان پخش کنندهٔ این برنامه ها نیز هیچ اطلاعی از کتاب مرجع آن برنامه ها نداشته باشند. اکنون که فرهنگ تصویری در صدد طرد و به حاشیه راندن فرهنگ مکتوب برآمده، بیش از پیش نقش برنامه سازان کودک و نوجوان حائز اهمیت است. آیا این برنامه سازان اساساً دغدغه ای در این زمینه دارند؟
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼