علت بد غذایی بچه ها، چیست؟
بدون شک یکی از نگرانی های همیشگی والدین مسائل مربوط به تغذیه کودک آنهاست.
بدون شک یکی از نگرانی های همیشگی والدین مسائل مربوط به تغذیه کودک آنهاست. پدران و مادران همیشه دغدغه رشد و تکامل مناسب کودک دلبند خود را دارند، دغدغه ای که گاه هیچ ریشه ای در واقعیت ندارد و تنها ناشی از بی اطلاعی والدین نسبت به مراحل رشد و تغییرات طبیعی اشتهای کودکان است. به این ترتیب آنها بی دلیل برای بیشتر خوردن یا مصرف مواد غذایی خاصی، به فرزندشان فشار می آورند و اوقات خوش و شادی بخش غذا خوردن را به زمانی برای جنگ و قهر تبدیل می کنند.
با وجود افزایش قابل توجه دانش مادران و پدران درباره اصول تغذیه صحیح شیرخواران و نیز تغذیه تکمیلی کودکان زیر یک سال در سال های اخیر، آگاهی خانواده ها درباره عادات تغذیه ای و نیازهای غذایی کودکان در سنین پیش از مدرسه به ویژه۲ تا ۶ سال هنوز بسیار اندک است.
در سنین پیش از مدرسه توجه به دو اصل اهمیت ویژه دارد. اول آنکه بعضی رفتارها و عادات تغذیه ای به طور طبیعی در این سن تغییر می کند و دوم آنکه بعضی رفتارها که ما به آن بدغذایی اطلاق می کنیم، در این دوره رشدی کم کم پدیدار می شوند که اگر برخورد درستی با آنها صورت نگیرد، به تدریج مساله ساز خواهد شد.
تغییرات طبیعی در اشتها و رفتار تغذیه ای کودکان پیش دبستانی
درباره تغییرات طبیعی در عادات و رفتار کودک در سنین پیش از مدرسه، مهم ترین مساله آن است که بدانیم در دو سالگی سرعت رشد کودکان به طرز قابل توجهی کندتر از قبل می شود و اگر چه هنوز نسبت به سال های بعدی زندگی نیاز به انواع مواد غذایی در آنها بالاست، اما به علت کاهش سرعت رشد، اشتهای آنها نیز به طور طبیعی کم می شود و اگر والدین از این مساله بی اطلاع باشند، این نقطه آغازی خواهد بود، برای شروع جنگ و جدالی پایان ناپذیر و بی ثمر بر سر تغذیه کودک.
به خاطر بسپارید که هرگز هیچ کودکی را نمی توان وادار به غذا خوردن کرد و مبارزه بر سر غذا خوردن همواره جدالی بی حاصل است.
پس بپذیرید که این دوره بخشی از سیر تکاملی کودک شماست و به خودی خود به رشد کودک شما ضرری نمی زند. کافی است که انواع مختلف مواد غذایی را به کودکتان عرضه کنید و برای جایگزینی غذاهایی که او تمایلی به خوردن آنها ندارد، جانشین های دیگری از همان گروه غذایی در نظر بگیرید. مثلا اگر کودک شما به شدت از خوردن شیر اجتناب می کند، به جای شیر، پنیر یا ماست به او بدهید.
در بسیاری از موارد اگر برخورد شما صحیح باشد، بعد از مدت کوتاهی کودک مجددا همان مواد غذایی را که از خوردن آنها پرهیز می کرد، خواهد خورد.علاوه بر این به یاد داشته باشید در سنین ۲ تا ۶ سالگی اشتهای فرزند شما در طول روز بسیار متغیر و حجم معده او نیز کوچک است.
پس به جای ارائه حجم زیاد غذا در یک وعده، از وعده های مکرر و کم حجم در طول روز استفاده کنید. به عبارت ساد ه تر در این سن به جز وعده های غذایی اصلی یعنی صبحانه، ناهار و شام، کودکان نیاز به میان وعده های مغذی نیز دارند، اما به شرط آنکه دقت کنید زمان عرضه این میان وعده ها به نحوی تنظیم شود که حداقل ۲ تا ۳ ساعت با وعده اصلی فاصله داشته باشد و جلوی اشتهای کودک را نگیرد.
میان وعده ها باید طوری انتخاب شوند که ارزش غذایی خوبی داشته باشند و اثر کمتری بر پوسیدگی دندان بگذارند، مثلا می توانید به جای مواد غذایی نامناسبی مثل چیپس یا بیسکویت از میوه تازه، نان و پنیر، سبزیجات خام، شیر، آب میوه های طبیعی و … استفاده کنید.
نکته جالب دیگر این است که در سنین پیش دبستانی، پذیرش غذا از سوی کودک به جز طعم به مسائل متعدد دیگر نیز ارتباط دارد.
کودکان در این دوران اغلب مایل نیستند غذاهای مختلف را در بشقابشان بریزید و با هم مخلوط کنید. آنها غذاهای خیلی سرد یا خیلی گرم را نمی پسندند. به علاوه خیلی از غذاها را نیز به دلیل بوی آنها و نه طعمشان رد می کنند.
از نظر طعم نیز آنها طعم های ملایم را بیشتر می پذیرند. گاهی کودک شما یک غذا را به خاطر شکل خاص آن نمی خورد؛ مثلا بیسکویتی را که گوشه آن شکسته نمی پذیرد یا ساندویچی را نمی خورد تنها به این دلیل که به نظر او شما آن را به طرز غلطی برش داده اید.
در کنار همه مسائلی که ذکر شد یک نکته اساسی دیگر نیز هرگز نباید فراموش شود و آن اینکه زمان صرف غذا باید محیط از نظر عاطفی آرام باشد و به کودک محبت و توجه مناسبی نشان داده شود و از نظر فیزیکی نیز کودک در حالت راحتی نشسته باشد، نه اینکه روی صندلی نامناسبی باشد که پاهایش به طور ناراحتی آویزان است یا دست هایش به سختی به میز برسد.
وسایل تغذیه مثل قاشق و چنگال و لیوان نیز باید از نظر شکل برای کودک جذاب و از نظر اندازه مناسب باشند و البته این بدان معنی نیست که لازم است از ظروف گران قیمت استفاده کنید. با کمی ابتکار و توجه می توانید ظروف مناسب و ارزان پیدا کنید.
پدیدار شدن عادات غذایی و بروز بدغذایی ها
تا اینجا درباره تغییرات طبیعی در رفتارهای تغذیه کودک صحبت کردیم نکته دومی که در ابتدای بحث به آن اشاره کردیم، شکل گرفتن عادات غذایی خاص و بدغذایی است.
به خاطر بسپارید که این سنین در شکل گیری رفتارهای صحیح غذایی کودک شما و آموختن نحوه انتخاب غذاهای مناسب و مغذی اهمیت ویژه دارد.
تبلیغات و تغذیه کودکان
تبلیغات و رسانه های عمومی نیز در بروز عادات و رفتارهای غذایی کودک موثرند. بسیاری از کودکان پیش دبستانی به تبلیغات بیشتر از برنامه های اصلی تلویزیون توجه می کنند و چون اکثر آگهی های تبلیغاتی با توجه به جذابیت های روانی و عاطفی طراحی می شوند و اغلب نیز محصولاتی با ارزش غذایی ناچیز مثل چیپس، بیسکویت، پفک و… را تبلیغ می کنند، در ایجاد عادات بد غذایی در کودک موثرند. تنها راه حل آن است که تا حدودی بر میزان مصرف این مواد از سوی کودک کنترل داشته باشید.
در عمل نیز شما و سایر اطرافیان کودک از مصرف این مواد اجتناب کنید. در نهایت جالب است بدانید که بدغذایی در کودکان شایع است و گاهی تا ۶۰ یا ۷۰ درصد کودکان را در دوره های خاصی درگیر می سازد، اما خوشبختانه اکثر مشکلات تغذیه ای و بد غذایی ها اگر با آنها به طرز صحیحی برخورد شود، جزئی است و بر رشد کودک اثر جدی نمی گذارد.
اگر کودک شما گوشت نمی خورد، قطعاتی کوچک از گوشت سفید یا قرمز را که آبدار و لطیف باشد، به او عرضه کنید. هم چنین می توانید گوشت را همراه غذاهای دیگر مثل ماکارونی، پیتزا و… به او بدهید یا گاهی به جای گوشت از جانشین هایی مثل حبوبات، تخم مرغ و… استفاده کنید.
اگر کودک شما به اندازه کافی شیر نمی خورد، در طبخ غذاها از پنیر استفاده کنید (مثلا ماکارونی با پنیر) و از شیر در تهیه غذاها استفاده کنید (مثلا افزودن شیر به برخی انواع سوپ.)
اگر کودک شما از خوردن میوه یا سبزی پرهیز می کند، قطعاتی از میوه را که به اشکال مختلف بریده اید به او بدهید و یا سبزی ها را بپزید (به نحوی که آبدار باشند و بیش از حد پخته نشوند) و به او اجازه دهید با دست سبزیجات را بردارد و بخورد. از سس یا ماست به همراه سبزی استفاده کنید. سبزی ها را در سوپ یا سایر غذاها بریزید و از آب میوه بیشتر استفاده کنید. به هر حال به عرضه انواع مختلف میوه و سبزی به کودک خود ادامه دهید و دلسرد نشوید.
اگر کودک شما بیش از حد شیرینی می خورد، خرید و تهیه غذاهای شیرین را در خانه محدود کنید. از مواد شیرین به عنوان پاداش و جایزه استفاده نکنید و موادغذایی شیرین را به جای میان وعده به همراه وعده اصلی غذا به کار ببرید تا خطر پوسیدگی دندان کم شود.
با وجود افزایش قابل توجه دانش مادران و پدران درباره اصول تغذیه صحیح شیرخواران و نیز تغذیه تکمیلی کودکان زیر یک سال در سال های اخیر، آگاهی خانواده ها درباره عادات تغذیه ای و نیازهای غذایی کودکان در سنین پیش از مدرسه به ویژه۲ تا ۶ سال هنوز بسیار اندک است.
در سنین پیش از مدرسه توجه به دو اصل اهمیت ویژه دارد. اول آنکه بعضی رفتارها و عادات تغذیه ای به طور طبیعی در این سن تغییر می کند و دوم آنکه بعضی رفتارها که ما به آن بدغذایی اطلاق می کنیم، در این دوره رشدی کم کم پدیدار می شوند که اگر برخورد درستی با آنها صورت نگیرد، به تدریج مساله ساز خواهد شد.
تغییرات طبیعی در اشتها و رفتار تغذیه ای کودکان پیش دبستانی
درباره تغییرات طبیعی در عادات و رفتار کودک در سنین پیش از مدرسه، مهم ترین مساله آن است که بدانیم در دو سالگی سرعت رشد کودکان به طرز قابل توجهی کندتر از قبل می شود و اگر چه هنوز نسبت به سال های بعدی زندگی نیاز به انواع مواد غذایی در آنها بالاست، اما به علت کاهش سرعت رشد، اشتهای آنها نیز به طور طبیعی کم می شود و اگر والدین از این مساله بی اطلاع باشند، این نقطه آغازی خواهد بود، برای شروع جنگ و جدالی پایان ناپذیر و بی ثمر بر سر تغذیه کودک.
به خاطر بسپارید که هرگز هیچ کودکی را نمی توان وادار به غذا خوردن کرد و مبارزه بر سر غذا خوردن همواره جدالی بی حاصل است.
پس بپذیرید که این دوره بخشی از سیر تکاملی کودک شماست و به خودی خود به رشد کودک شما ضرری نمی زند. کافی است که انواع مختلف مواد غذایی را به کودکتان عرضه کنید و برای جایگزینی غذاهایی که او تمایلی به خوردن آنها ندارد، جانشین های دیگری از همان گروه غذایی در نظر بگیرید. مثلا اگر کودک شما به شدت از خوردن شیر اجتناب می کند، به جای شیر، پنیر یا ماست به او بدهید.
در بسیاری از موارد اگر برخورد شما صحیح باشد، بعد از مدت کوتاهی کودک مجددا همان مواد غذایی را که از خوردن آنها پرهیز می کرد، خواهد خورد.علاوه بر این به یاد داشته باشید در سنین ۲ تا ۶ سالگی اشتهای فرزند شما در طول روز بسیار متغیر و حجم معده او نیز کوچک است.
پس به جای ارائه حجم زیاد غذا در یک وعده، از وعده های مکرر و کم حجم در طول روز استفاده کنید. به عبارت ساد ه تر در این سن به جز وعده های غذایی اصلی یعنی صبحانه، ناهار و شام، کودکان نیاز به میان وعده های مغذی نیز دارند، اما به شرط آنکه دقت کنید زمان عرضه این میان وعده ها به نحوی تنظیم شود که حداقل ۲ تا ۳ ساعت با وعده اصلی فاصله داشته باشد و جلوی اشتهای کودک را نگیرد.
میان وعده ها باید طوری انتخاب شوند که ارزش غذایی خوبی داشته باشند و اثر کمتری بر پوسیدگی دندان بگذارند، مثلا می توانید به جای مواد غذایی نامناسبی مثل چیپس یا بیسکویت از میوه تازه، نان و پنیر، سبزیجات خام، شیر، آب میوه های طبیعی و … استفاده کنید.
نکته جالب دیگر این است که در سنین پیش دبستانی، پذیرش غذا از سوی کودک به جز طعم به مسائل متعدد دیگر نیز ارتباط دارد.
کودکان در این دوران اغلب مایل نیستند غذاهای مختلف را در بشقابشان بریزید و با هم مخلوط کنید. آنها غذاهای خیلی سرد یا خیلی گرم را نمی پسندند. به علاوه خیلی از غذاها را نیز به دلیل بوی آنها و نه طعمشان رد می کنند.
از نظر طعم نیز آنها طعم های ملایم را بیشتر می پذیرند. گاهی کودک شما یک غذا را به خاطر شکل خاص آن نمی خورد؛ مثلا بیسکویتی را که گوشه آن شکسته نمی پذیرد یا ساندویچی را نمی خورد تنها به این دلیل که به نظر او شما آن را به طرز غلطی برش داده اید.
در کنار همه مسائلی که ذکر شد یک نکته اساسی دیگر نیز هرگز نباید فراموش شود و آن اینکه زمان صرف غذا باید محیط از نظر عاطفی آرام باشد و به کودک محبت و توجه مناسبی نشان داده شود و از نظر فیزیکی نیز کودک در حالت راحتی نشسته باشد، نه اینکه روی صندلی نامناسبی باشد که پاهایش به طور ناراحتی آویزان است یا دست هایش به سختی به میز برسد.
وسایل تغذیه مثل قاشق و چنگال و لیوان نیز باید از نظر شکل برای کودک جذاب و از نظر اندازه مناسب باشند و البته این بدان معنی نیست که لازم است از ظروف گران قیمت استفاده کنید. با کمی ابتکار و توجه می توانید ظروف مناسب و ارزان پیدا کنید.
پدیدار شدن عادات غذایی و بروز بدغذایی ها
تا اینجا درباره تغییرات طبیعی در رفتارهای تغذیه کودک صحبت کردیم نکته دومی که در ابتدای بحث به آن اشاره کردیم، شکل گرفتن عادات غذایی خاص و بدغذایی است.
به خاطر بسپارید که این سنین در شکل گیری رفتارهای صحیح غذایی کودک شما و آموختن نحوه انتخاب غذاهای مناسب و مغذی اهمیت ویژه دارد.
تبلیغات و تغذیه کودکان
تبلیغات و رسانه های عمومی نیز در بروز عادات و رفتارهای غذایی کودک موثرند. بسیاری از کودکان پیش دبستانی به تبلیغات بیشتر از برنامه های اصلی تلویزیون توجه می کنند و چون اکثر آگهی های تبلیغاتی با توجه به جذابیت های روانی و عاطفی طراحی می شوند و اغلب نیز محصولاتی با ارزش غذایی ناچیز مثل چیپس، بیسکویت، پفک و… را تبلیغ می کنند، در ایجاد عادات بد غذایی در کودک موثرند. تنها راه حل آن است که تا حدودی بر میزان مصرف این مواد از سوی کودک کنترل داشته باشید.
در عمل نیز شما و سایر اطرافیان کودک از مصرف این مواد اجتناب کنید. در نهایت جالب است بدانید که بدغذایی در کودکان شایع است و گاهی تا ۶۰ یا ۷۰ درصد کودکان را در دوره های خاصی درگیر می سازد، اما خوشبختانه اکثر مشکلات تغذیه ای و بد غذایی ها اگر با آنها به طرز صحیحی برخورد شود، جزئی است و بر رشد کودک اثر جدی نمی گذارد.
اگر کودک شما گوشت نمی خورد، قطعاتی کوچک از گوشت سفید یا قرمز را که آبدار و لطیف باشد، به او عرضه کنید. هم چنین می توانید گوشت را همراه غذاهای دیگر مثل ماکارونی، پیتزا و… به او بدهید یا گاهی به جای گوشت از جانشین هایی مثل حبوبات، تخم مرغ و… استفاده کنید.
اگر کودک شما به اندازه کافی شیر نمی خورد، در طبخ غذاها از پنیر استفاده کنید (مثلا ماکارونی با پنیر) و از شیر در تهیه غذاها استفاده کنید (مثلا افزودن شیر به برخی انواع سوپ.)
اگر کودک شما از خوردن میوه یا سبزی پرهیز می کند، قطعاتی از میوه را که به اشکال مختلف بریده اید به او بدهید و یا سبزی ها را بپزید (به نحوی که آبدار باشند و بیش از حد پخته نشوند) و به او اجازه دهید با دست سبزیجات را بردارد و بخورد. از سس یا ماست به همراه سبزی استفاده کنید. سبزی ها را در سوپ یا سایر غذاها بریزید و از آب میوه بیشتر استفاده کنید. به هر حال به عرضه انواع مختلف میوه و سبزی به کودک خود ادامه دهید و دلسرد نشوید.
اگر کودک شما بیش از حد شیرینی می خورد، خرید و تهیه غذاهای شیرین را در خانه محدود کنید. از مواد شیرین به عنوان پاداش و جایزه استفاده نکنید و موادغذایی شیرین را به جای میان وعده به همراه وعده اصلی غذا به کار ببرید تا خطر پوسیدگی دندان کم شود.
منبع:
هفته نامه سلامت
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼