علائم حساسیت در کودکان، چیست؟

آلرژی های غذایی، نخستین گروه مواد حساسیت زای طبیعی است که با بدن طی بیست سال اخیر شمار مبتلایان به حساسیت، دو برابر شده است. دادن زودهنگام غذاهای متنوع و مختلف به نوزادان، یکی از علل بسیار مهم بروز حساسیت های غذایی است؛ چرا که در این سن، هنوز مخاط روده ای تکامل لازم را پیدا نکرده و نقش «فیلتر بودن» را به خوبی نمی توانند اجرا کنند و با انواع مواد غذایی مختلف در تقابل قرار می گیرند. حساسیت غذایی نوزاد حتی ممکن است از دوران جنینی نیز وجود داشته باشد. خانم های بارداری که زمینه ابتلا به آلرژی را دارند، می بایست مصرف تخم مرغ و بادام زمینی را در برنامه غذایی خود کم کنند و حدالامکان میوه های غیربومی را میل نکنند.

بچه ها و بزرگسالان در مورد حساسیت های غذایی با هم تفاوت دارند. گرچه تنها ۳.۵ درصد بزرگسالان دچار حساسیت غذایی هستند، اما این مشکل گریبانگیر ۱۰درصد کودکان است.

دستگاه گوارش در سطح مخاطی، سیستم ایمنی قوی دارد. این سیستم از بدن در برابر آنتی ژن های ویروسی، باکتریایی و انگلی محافظت می کند و با واکنش ایمنی مؤثر، بدن را وادار به حذف آن ها می کند. سیستم ایمنی همچنین باید پروتئین های موجود در مواد غذایی را نیز شناسایی کند تا این مواد از طریق مخاط ها، وارد دستگاه گوارش شوند. هر ماده غذایی دارای تعداد بی شماری پروتئین مختلف است که از بین آنها، بسیاری حساسیت زا هستند. یک ماده غذایی ممکن است حتی حدود ۴۰ ماده حساسیت زا داشته باشد.

آمادگی ابتلا به حساسیت
سازگاری طبیعی با پروتئین های غذایی ناآشنا، یک ویژگی بیولوژیک کاملا اصلی است. بعضی از بچه ها سابقه ارثی ابتلا به حساسیت دارند که به آن «آتوپیک» اطلاق می شود. «آتوپیک» زمینه ارثی ترشح پادتن هایی ضدمواد حساسیت زای طبیعی (پروتئین های محیط) است که از مجرا های طبیعی؛ پوست و مخاط تنفسی و گوارشی، با بدن ارتباط برقرار می کند.

شیرمادر و التهاب
آلرژن های غذایی، نخستین گروه مواد حساسیت زای طبیعی است که با بدن ارتباط برقرار می کند. در واقع مواد حساسیت زای غذایی از طریق شیرمادر به نوزاد منتقل می شود. این مقدار بسیار پایین پروتئین های غذایی، بدون شک به سیستم ایمنی نوزاد کمک می کند تا قدرت ایمنی افزایش یابد. در موارد حساسیت های ارثی، احتمالا یک اختلال در فرآیندها و ایجاد حساسیت وجود دارد. همچنین ممکن است حساسیت غذایی به علت وجود التهاب مخاط روده ای باشد. التهاب به علل مختلفی از جمله عفونت ویروسی، از بین رفتن فلور روده ای (باکتری هایی که به طور طبیعی درون مجرای روده ای وجود دارند)، التهاب مخاط گوارشی، وجود ویروس یا قارچ روده ای و هر عامل افزایش دهنده نفوذپذیری روده به پروتئین های غذایی، پیش می آید.

علائم حساسیت
حساسیت نوزادان به مواد غذایی خیلی زود و حتی در دوران جنینی وجود دارد. حساسیت غذایی نوزادان معمولا با اسهال، استفراغ و دل درد بروز می کند. آلرژی ممکن است باعث از بین رفتن پرزها و اسهال مداوم باشد، همان طور که در موارد حساسیت به گلوتن (پروتئین گندم و سایر غلات) دیده می شود. در بچه های بزرگتر، علائم حساسیت به حالات گوناگون مانند شوک آنافیلاکتیک (بیش حساسیتی)، کهیر، ورم لب ها و زبان، درماتیت آتوپیک (بثورات خارش دار مزمن)، اسهال، استفراغ، اگزما، آسم، عفونت های مکرر گوش، حلق و بینی و… بروز می کند.

۳ تا ۱۵ درصد حساسیت های غذایی به صورت شوک آنافیلاکتیک، ۸ درصد به شکل آسم و ۳۰ تا ۵۰ درصد موارد به شکل حساسیت های پوستی (اگزما) دیده می شود. هر چه حساسیت های پوستی شدیدتر باشد، این احتمال که حساسیت غذایی علت آن باشد، بیشتر است.

مهم ترین مواد غذایی آلرژی زا
گرچه طبق تئوری ها، تمام مواد غذایی ممکن است آلرژی زا باشند، اما بعضی از آنها شدت بیشتری در ایجاد حساسیت دارند. تخم مرغ، ماهی های دریایی، میوه هایی نظیر فندق، بادام، گردو، زردآلو، گیلاس، به، هلو، سیب، گلابی، آلو، زیتون، شیرگاو، چغندر، گیاهان چتری مانند رازیانه، هویج، زیره، جعفری، فلفل سبز و جانوران سخت پوست دریایی مانند میگو، عامل بروز ۹۰ درصد حساسیت ها هستند. از دیگر مواد غذایی که ۱۰ درصد آلرژی ها را موجب می شوند، می توان به میوه های غیربومی (آناناس، موز، کیوی، خرمالو، انبه، نارگیل)، سبزیجاتی مانند لوبیا، باقلا، نخود، نخود فرنگی و سویا، آرد گندم، صدف، گوشت گاو، سیب زمینی، گوشت مرغ و خردل اشاره کرد.

سیر، گوشت بره، مارچوبه، قهوه، شاه بلوط، شکلات، کلم قرمز، انگور، تربچه، پیاز، پرتقال، ادویه، پسته، توت فرنگی، مخمرنان، قلوه، گوجه فرنگی و کنجد دیگر خوراکی هایی هستند که به ندرت ممکن است باعث حساسیت شوند.

تا قبل از یک سالگی، تخم مرغ، بادام زمینی و شیرگاو مهم ترین مواد غذایی حساسیت زا هستند. تخم مرغ (۳۱ درصد)، بادام زمینی (۱۸ درصد)، شیر (۱۲.۵ درصد)، ماهی (۱۲.۵ درصد)، روغن بادام زمینی و خردل خوراکی هایی هستند که عامل حساسیت در کودکان یک تا سه ساله هستند.

خردل خوراکی هایی هستند که عامل حساسیت در کودکان یک تا سه ساله هستند.

با بزرگ شدن بچه ها، با خوردن خوراکی های مانند میگو، ماهی یا میوه هایی مانند فندق، گردو و نظایر آن، حساسیت حادتر و به شکل کهیر بروز می کند. در موارد شدید، حساسیت بسیار خطرناک شده و موجب شوک آنافیلاکتیک همراه با دست دادن هوشیاری و افت شدید فشار خون می شود. زیرا بدن در برابر یک ماده آلرژی زا به عبارتی در مقابله با بعضی از مواد مصرف شده، از خود دفاع می کند. در واقع یک واکنش شدید سیستم ایمنی است که پادتن هایی را علیه ماده غذایی «مخالف» تولید می کند. ماده حساسیت زا با ورود به سیستم گردش خون باعث آزادسازی موادی می شود که رگهای خونی را گشادتر کرده و افت فشار خون را باعث می شود.

تأثیر برخی فاکتورهای دیگر نیز در بروز حساسیت به خوبی روشن شده است که از جمله تنوع زیاد غذاها و استفاده زیاد و فراگیر از پروتئین های افزودنی به مواد غذایی صنعتی به دلیل خواص آنها و… را می توان نام برد. کارخانجات مواد غذایی در واقع مرتباً ترکیبات جدیدی را به محصولات خود اضافه می کنند.

تشخیص حساسیت غذایی
تشخیص حساسیت غذایی کار مشکلی است. برای این منظور حتماً باید به پزشک متخصص آلرژی و ایمنی شناسی مراجعه کرد تا اقدامات لازم انجام گیرد.

به عنوان مثال، کهیر پس از غذا ممکن است یکی از علل این مشکل باشد. اگر هیچ یک ازوالدین دچار حساسیت غذایی نباشند، این احتمال در فرزند آنها ۲۰ درصد است. اما در صورتی که یکی از والدین مبتلا به این مشکل باشند، احتمال به ۴۰ درصد و اگر هر دوی آنها آلرژی داشته باشند، به ۶۰ درصد می رسد.

اهمیت مشکل مواد آلرژی زای «پنهان» را نیز باید مد نظر داشت. لیزوزوم موجود در سفیده تخم مرغ که در تهیه بعضی پنیرها به کار می رود مثالی از این حالت است. روغن بادام زمینی که در تولید برخی شیرهای رژیمی به کار می رفت نیز عامل حساسیت های پوستی بود که امروزه در ترکیب این شیرها به کار نمی رود. مطالعه بر روی کودکانی که در دوران جنینی دچار حساسیت های غذایی هستند، نشان می دهد که مادران این نوزادان در دوران بارداری، مقدار زیادی شکلات در حین تماشای تلویزیون میل می کرده اند.ارتباط برقرار می کند. در واقع مواد حساسیت زای غذایی از طریق شیرمادر به نوزاد منتقل می شود. این مقدار بسیار پایین پروتئین های غذایی، بدون شک به سیستم ایمنی نوزاد کمک می کند تا قدرت ایمنی افزایش یابد.