سه ماهه سوم بارداری _ شروع از چه هفته‌ای؟ مراقبت‌ها + ۶ علائم

سه ماهه سوم بارداری از کی شروع می‌شود؟

یکی از سوالات رایج مادران این است که سه ماه سوم بارداری از کی شروع میشه؟ در پاسخ باید گفت: سه ‌ماهه سوم از هفته بیست و هشتم بارداری شروع شده و تا زمان زایمان ادامه دارد که به طور متوسط در هفته‌های ۳۹ یا ۴۰ بارداری رخ می‌دهد.

علائم سه ماهه سوم بارداری چیست؟

مادران، علائم بارداری را به شکل متفاوتی تجربه می‌کنند اما سه‌ ماهه سوم، زمانی است که بیشتر افراد درد و ناراحتی‌های بیشتری دارند. در سه‌ ماهه سوم بارداری، ممکن است همه یا برخی از علائم زیر را تجربه کنید:

1. انقباضات براکستون هیکس: برخلاف انقباضات واقعی زایمان که به مرور قوی‌تر، شدیدتر و دردناک‌تر می‌شوند، انقباض براکستون هیکس خفیف، نامنظم و بدون پیشرفت هستند و شبیه به گرفتگی قاعدگی احساس می‌شوند. تغییر وضعیت بدن یا راه رفتن می‌تواند این انقباضات را تسکین دهد. همچنین حتماً آب زیاد بنوشید.
2. تنگی نفس: نفس عمیق کشیدن در سه ‌ماهه سوم ممکن است سخت شود! زیرا ریه‌های شما فضای کمتری برای گسترش دارند. این مشکل گاهی پس از پایین آمدن جنین به داخل لگن در آماده‌سازی برای زایمان (که به آن سبک شدن می‌گویند) بهبود می‌یابد.
3. تکرر ادرار: وقتی جنین بیشتر به سمت لگن شما حرکت می‌کند، می‌تواند به مثانه فشار بیاورد. این می‌تواند باعث ادرار مکرر یا نشت ادرار هنگام عطسه، سرفه یا خنده شود. اگر فکر می‌کنید مایع آمنیوتیک نشت می‌کند، حتماً با پزشک خود تماس بگیرید.
4. سوزش سر دل: رحم در حال رشد شما می‌تواند به معده فشار بیاورد و اسید معده را به بالا بفرستد که باعث علائمی مثل سوزش سر دل و سوءهاضمه می‌شود.
5. تورم (ادم): احتباس مایعات و افزایش وزن می‌تواند باعث تورم مچ پا و پاها شود. بالا بردن پاها می‌تواند به کاهش تورم کمک کند.
6. واریس و هموروئید: افزایش حجم خون می‌تواند باعث متورم شدن رگ‌ها شود. این می‌تواند باعث رگ‌های عنکبوتی روی بازوها یا صورت یا واریس روی ران‌ها شود. رگ‌های متورم در رکتوم می‌توانند باعث ایجاد هموروئید شوند.
7. بی‌خوابی: در سه ماهه سوم بارداری به دلیل بزرگ شدن شکم و بیشتر شدن علائم، ممکن است نتوانید به راحتی بخوابید.

علائم خطرناک در سه ماهه سوم بارداری کدام‌اند؟

در سه ‌ماهه سوم ممکن است عوارضی ایجاد شود. برخی از شایع‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• پره‌اکلامپسی: وضعیتی که باعث فشار خون بالا می‌شود.

• دیابت بارداری: وضعیتی که باعث افزایش قند خون می‌شود.

• وضعیت بریچ: اگر پاها یا باسن جنین قبل از سرش برای خروج از واژن قرار گرفته باشد.

• محدودیت رشد داخل رحمی

• پارگی زودرس کیسه آب

• کاهش یا توقف حرکات جنین

• خونریزی یا لکه‌بینی واژینال

• تب بالاتر از 38 درجه و لرز

•   گرفتگی شدید شکم

•   تهوع و استفراغ

• سرگیجه و سردرد شدید

در ماه‌های آخر بارداری، پزشک شما معاینات و ویزیت‌های بیشتری انجام می‌دهد تا از خطرات سه ماهه سوم بارداری جلوگیری شود.

حالت تهوع در سه ماهه سوم بارداری

معمولاً شدت تهوع در سه ‌ماهه سوم کاهش می‌یابد اما در برخی افراد ممکن است تا زمان زایمان ادامه داشته باشد. به‌ویژه مادرانی که چندقلو باردار هستند، به احتمال زیاد تهوع را تا لحظه زایمان تجربه خواهند کرد.

مراقبت‌های سه ماهه سوم بارداری

طبیعی است که در ماه‌های آخر بارداری احساس خستگی بیشتری کنید. اشکالی ندارد اگر انرژی سابق را نداشته باشید. سعی کنید بدنتان را به شکلی که برایتان راحت است، حرکت دهید. بسیاری از افراد پیاده‌روی، یوگا بارداری یا شنا را بسیار مناسب می‌دانند. کارهای دیگری که می‌توانید برای مراقبت از خود انجام دهید، شامل موارد زیر است:

• خوردن وعده‌های غذایی مغذی و متعادل؛
• نوشیدن آب فراوان؛
• درخواست کمک از دیگران به خصوص هنگامی که زمان زایمان نزدیک است.

کارهای ممنوعه سه ماهه سوم بارداری

انجام کارهای زیر نه تنها در سه ماهه سوم بارداری، بلکه در تمام این دوران خطرناک و ممنوع‌اند.

• نوشیدنی‌های الکلی، سیگار، مواد مخدر و داروهایی که برایتان تجویز نشده‌اند؛
• جکوزی و سونا؛
• ورزش‌های تماسی یا فعالیت‌هایی با خطر بالای افتادن.

احساسات در سه ‌ماهه سوم بارداری

علاوه بر چیزهایی که از نظر جسمی متوجه می‌شوید، با نزدیک شدن به تاریخ زایمان ممکن است برخی علائم عاطفی هم احساس کنید. هیجان همراه با نگرانی کاملاً طبیعی است. می‌توانید منتظر دیدن نوزادتان باشید اما درباره زایمان یا والد شدن اضطراب داشته باشید. به یاد داشته باشید، تجربه بارداری برای هر کسی متفاوت است. هیچ راه درست یا غلطی برای احساس کردن وجود ندارد. اگر برای مدیریت احساساتتان به حمایت نیاز دارید، از کسی کمک بخواهید.

رشد جنین در سه ماهه سوم بارداری چگونه است؟

اندام‌های اصلی‌ جنین در سه ماهه سوم همچنان در حال تکامل هستند. در حالت ایده‌آل، جنین قبل از تولد، به هفته ۳۹ (ترم) می‌رسد. جنین بیش از نیمی از وزن بدنش را در سه ‌ماهه آخر به دست می‌آورد. همچنین معمولاً به موقعیت سر پایین (سفالیک) می‌رود که بهترین وضعیت برای زایمان است.

بیشتر بخوانید: سفالیک بودن جنین یعنی چه؟ ۶ روش‌ چرخاندن جنین به سمت پایین

در جدول زیر مراحل رشد جنین در هفته‌های پایانی بارداری آورده شده است.

نقل قول از:

pregnancybirthbaby

Around 1 in 25 of all babies will be in the breech position (bottom first), rather than the usual head-down position, at the start of labour. If your baby is breech, your doctor or midwife will discuss with you what this means for your labour, what your options are and how your baby might be born.

ترجمه:

از هر ۲۵ نوزاد، یک نوزاد در وضعیت بریچ قرار دارد، نه در وضعیت معمولِ سر به پایین. اگر نوزاد در وضعیت بریچ باشد، پزشک یا ماما درباره‌ی معنی این وضعیت، گزینه‌های زایمان و نحوه‌ی تولد با شما صحبت می‌کند.

بیشتر بخوانید: بریچ جنین چیست؟ انواع، عوارض و راه‌های تشخیص و درمان آن

آزمایشات و سونوگرافی‌های سه ماه سوم بارداری

در طول سه‌ ماهه سوم بارداری، بسته به سن، وضعیت سلامتی، سابقه پزشکی و عوامل دیگر، آزمایش‌ها و غربالگری بارداری بیشتری برای شما تجویز می‌شود. این آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• سونوگرافی: سونوگرافی‌های سه‌ ماهه سوم می‌توانند جفت، بافتی که مواد مغذی و اکسیژن را به نوزاد در حال رشد می‌رساند، را بررسی کنند. این سونوگرافی‌ها گاهی بخشی از آزمایشی به نام پروفایل بیوفیزیکال (BPP) هستند تا سلامت نوزاد را بسنجند. اگر بارداری شما «پرخطر» تلقی شود، ممکن است در سه ‌ماهه سوم سونوگرافی‌های بیشتری داشته باشید.
• غربالگری گلوکز: این آزمایش برای بررسی دیابت بارداری انجام می‌شود. شما مایعی شیرین می‌نوشید، سپس یک ساعت بعد آزمایش خون می‌دهید تا سطح گلوکزتان بررسی شود. غربالگری گلوکز معمولاً در هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ و گاهی زودتر در دوران بارداری پیشنهاد می‌شود.
• آزمایش استرپتوکوک گروه B : بین هفته‌های ۳۶ تا ۳۸ بارداری، پزشک شما را برای عفونت استرپتوکوک گروه B (GBS) بررسی می‌کند. باکتری‌های عامل این عفونت اغلب به طور طبیعی در بدن وجود دارند اما می‌توانند باعث عفونت‌های جدی در نوزادان شوند. برای آزمایش، پزشک واژن و رکتوم را سواب می‌کند. اگر عفونت GBS داشته باشید، باید بلافاصله با شروع علائم زایمان به بیمارستان بروید تا پزشکان آنتی‌بیوتیک به شما بدهند. این دارو از ابتلای نوزاد به عفونت جلوگیری می‌کند.
• آزمایش بدون استرس (Nonstress test) : پزشکان اغلب وقتی می‌خواهند سلامت نوزاد را بررسی کنند، این آزمایش را انجام می‌دهند. این ممکن است در بارداری پرخطر یا پس از گذشت تاریخ زایمان رخ دهد. آزمایش بررسی می‌کند که ضربان قلب نوزاد با حرکتش یا انقباضات (سفت شدن شکم) چگونه تغییر می‌کند. اگر نوزاد پاسخ ندهد، لزوماً به معنای مشکل نیست اما ممکن است آزمایش‌های بیشتری مانند BPP لازم باشد.
• نمونه ‌برداری از پرزهای جفتی (CVS) : این آزمایش، سلول‌هایی از جفت را بررسی می‌کند تا مشکلات کروموزومی را تشخیص دهد. CVS معمولاً در هفته‌های ۱۰ تا ۱۳ انجام می‌شود اما ممکن است در سه ‌ماهه سوم نیز پیشنهاد شود.
• آمنیوسنتز: این آزمایش نمونه‌ای از مایع آمنیوتیک که نوزاد در آن شناور است می‌گیرد تا علائمی از مشکلاتی مانند ناهنجاری‌های کروموزومی، بیماری‌های ژنتیکی و نقص‌های ساختاری (مشکلات در شکل‌گیری بدن) را بررسی کند. این آزمایش معمولاً پس از هفته ۱۵ بارداری پیشنهاد می‌شود.

سونوگرافی سه ماهه سوم در چند هفتگی انجام می‌شود؟

متخصصان زنان معمولاً دو سونوگرافی در سه ماهه سوم بارداری (در هفته ۲۸ و ۳۶) تجویز می‌کنند. مواردی که در سونوگرافی سه ماهه سوم بارداری بررسی می‌شوند عبارتند از:

• آناتومی جنین؛
• وضعیت جنین؛
• موقعیت جفت؛
• اندازه جنین (وزن تخمینی جنین با اندازه‌گیری سر، شکم و استخوان ران محاسبه می‌شود
• سلامت جنین؛
• جریان خون در بند ناف.

مکمل‌های سه ماهه سوم بارداری

در سه ‌ماهه سوم بارداری، بدن مادر به ویتامین‌ها و مواد معدنی بیشتری نیاز دارد تا عملکرد صحیح خود را حفظ کند و رشد جنین را پشتیبانی نماید. به‌جز ویتامین D که عمدتاً از طریق نور خورشید توسط پوست ساخته می‌شود، بیشتر نیازهای ویتامینی و معدنی از غذا تامین می‌گردد. با این حال، مصرف مکمل‌های آهن، کلسیم، اسید فولیک، ویتامین سی، ویتامین K، ویتامین D و ویتامین B۱ تحت نظر پزشک الزامی است. علاوه بر این، موارد زیر از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند:

• آهن: به تشکیل گلبول‌های قرمز خون کمک می‌کند و از کم‌خونی جلوگیری می‌نماید.
• کلسیم و ویتامین دی: تضمین‌کننده استخوان‌های سالم جنین هستند.
• اسید فولیک: در پیشگیری از نقص لوله عصبی نقش حیاتی دارد.
• ید: برای رشد مغز و سیستم عصبی جنین ضروری است.
• امگا ۳: به تکامل مغز، اعصاب و چشم جنین کمک می‌کند.
• پروتئین: برای تشکیل بافت‌های جدید بدن جنین الزامی است.

رژیم غذایی متعادل همچنان پایه اصلی تامین مواد مغذی است اما مکمل‌های تجویزشده توسط پزشک، کمبودهای احتمالی را جبران می‌کنند.

تغذیه سه ماهه سوم بارداری

در سه ماهه سوم بارداری چی بخوریم؟ یکی از سوالات رایج زنان این است که در سه ماهه سوم بارداری چی بخورم؟ در ادامه، خوراکی‌هایی که باید در رژیم غذایی خود بگنجانید، آورده شده‌اند.

۱. غذاهای سرشار از فیبر: سبزیجات تازه، میوه‌ها، غلات، جو دوسر، نان و غلات کامل را در رژیم غذایی خود بگنجانید.

۲. غذاهای سرشار از کلسیم: غذاهای کلسیم‌دار در سه ماهه سوم بارداری ضروری هستند. پنیر، ماست، عدس، بادام و سبزیجات برگ‌دار انتخاب‌های خوبی هستند.

۳. غذاهای سرشار از آهن: کمبود آهن یکی از مشکلات شایع زنان در سه ‌ماهه‌ی سوم بارداری است. حتی اگر مکمل آهن مصرف می‌کنید، رژیم غذایی‌تان باید حاوی غذاهای آهن‌دار نیز باشد. کشمش، بروکلی، مرغ، نخود فرنگی، انواع توت، ماهی و تخم مرغ در بارداری از منابع خوب آهن هستند.

۴. غذاهای حاوی ویتامین سی: گوجه ‌فرنگی، گل‌ کلم، توت‌ فرنگی، بروکلی، فلفل دلمه‌ای و پرتقال بخورید. این خوراکی‌ها نه تنها سرشار از ویتامین C هستند، بلکه برای سلامت پوست نیز مفیدند.

۵. غلات کامل: منبع خوبی از کربوهیدرات‌ها، انرژی و فیبر هستند و می‌توانند یبوست مادر را کاهش دهند. حداقل نیمی از غلات مصرفی شما باید از نوع کامل باشند مانند: برنج قهوه‌ای، جو دوسر، نان و غلات کامل، کینوا، بلغور و ماکارونی سبوس‌دار.

بیشتر بخوانید: ۱۵ غذای مفید برای ماه نهم بارداری | راهنمای کامل تغذیه ماه آخر بارداری + غذاهای ممنوعه

افزایش وزن بخشی طبیعی از بارداری است و بیشتر زنان باردار بین ۱۱ تا ۱۶ کیلوگرم وزن اضافه می‌کنند. نکته مهم این است که تغذیه سالمی داشته باشید و از خوردن غذاهای ناسالم پرهیز کنید.

در سه ماه سوم بارداری چی نخوریم؟

در سه ‌ماهه سوم، نوزاد احتمالاً به معده مادر فشار می‌آورد که می‌تواند خوردن یک وعده غذای کامل را ناراحت‌کننده کند. بسیاری از مادران باردار ممکن است نیاز داشته باشند از خوردن وعده‌های غذایی بزرگ پرهیز کنند و در عوض حدود شش وعده کوچک‌تر در طول روز بخورند. غذاهای ممنوعه در سه ماهه سوم بارداری عبارتند از:

• فست‌ فود
• غذاهای فرآوری ‌شده
• نوشیدنی‌های گازدار مانند نوشابه
• شکلات
• کلوچه و کیک
• شیرینی‌جات
• نمک و غذاهای شور مانند چیپس و سیب‌زمینی سرخ‌کرده
• سبزیجات خام
• غذاهای تند

بیشتر بخوانید:  خوراکی‌های ممنوع در بارداری - ۱۳ غذایی که باید از آن‌ها دوری کنید

علت کاهش وزن در سه‌ ماهه سوم بارداری چیست؟

کاهش وزن در سه‌ ماهه سوم بارداری به‌طور معمول طبیعی نیست و می‌تواند هشداردهنده یک مشکل زمینه‌ای باشد. در این مرحله، بدن مادر باید به‌طور مداوم وزن اضافه کند تا رشد جنین را به‌خوبی پشتیبانی نماید. علل احتمالی کاهش وزن عبارتند از:

• کاهش اشتها ناشی از فشار جنین بر معده
• تهوع و استفراغ مداوم
• استرس شدید
• مشکلات گوارشی
• کم‌خونی
• پره‌اکلامپسی
• کاهش حجم مایع آمنیوتیک
• رژیم غذایی نامناسب
• فعالیت بدنی بیش از حد

در صورت مشاهده هرگونه کاهش وزن، مادر باید فوراً با پزشک یا مامای خود مشورت کند تا علت دقیق شناسایی شده و سلامت جنین و مادر به‌طور کامل بررسی شود.

علت خون ‌دماغ شدن در سه‌ ماهه سوم بارداری چیست؟

خون‌ دماغ شدن در سه‌ ماهه سوم بارداری نسبتاً شایع است و معمولاً بی‌خطر محسوب می‌شود. این پدیده عمدتاً به دلایل زیر رخ می‌دهد:

• افزایش حجم خون در بدن مادر
• حساس‌تر شدن رگ‌های خونی بینی
• تاثیر هورمون‌های بارداری بر عروق

• خشکی مخاط بینی
• تغییرات ناگهانی دما
• فشار خون بالا

در صورتی که خون دماغ شدید، سر را کمی به جلو خم کنید و پرّه‌های بینی را به‌آرامی فشار دهید تا خونریزی متوقف شود. اگر خون‌ دماغ شدید، مکرر یا همراه با علائمی مانند سردرد، تاری دید یا فشار خون بالا باشد، فوراً با پزشک تماس بگیرید.

سقط جنین در سه ماهه سوم بارداری

در سه ‌ماهه سوم بارداری، خطر سقط جنین یا زایمان زودرس بیش از هر زمان دیگری وجود دارد. علل اصلی سقط جنین در این دوره عبارتند از:

• جفت سرراهی یا جدا شدن جفت
• نارسایی‌های عملکردی جفت

مشکلات مادری که می‌توانند منجر به سقط جنین یا مرده‌زایی شوند شامل موارد زیر هستند:

• دیابت بارداری
• پره‌اکلامپسی
• عفونت‌های باکتریایی

در برخی موارد، بسته به وضعیت مادر، پزشک ممکن است در هفته‌های آخر بارداری، استراحت مطلق تجویز کند.

نشانه‌های زایمان در سه ماهه سوم بارداری

تشخیص علائم زایمان می‌تواند دشوار باشد، به‌خصوص اگر اولین بارداری‌تان باشد. برخی از علائم کلیدی زایمان که باید مراقب آن‌ها باشید عبارتند از:

• انقباضات: انقباضات زایمان هر ۱۰ دقیقه یک‌بار تکرار می‌شوند. همچنین مدت زمان آن‌ها افزایش می‌یابد یعنی ممکن است ابتدا ۳۰ ثانیه طول بکشند اما بعد به ۶۰ ثانیه برسند. در نهایت، شدت آن‌ها افزایش می‌یابد یا به مرور دردناک‌تر می‌شوند.
• پاره شدن کیسه آب: این حالت می‌تواند مثل جریان ناگهانی یا چکه آهسته مایع از واژن احساس شود.
• خونریزی نمایشی (Bloody show) : خونریزی که در اواخر بارداری وقتی دهانه رحم شروع به باز شدن می‌کند رخ می‌دهد، خونریزی نمایشی نام دارد. همه افراد این نشانه را تجربه نمی‌کنند.
• افتادن پلاگ مخاطی: پلاگ مخاطی مثل یک مانع بین واژن و رحم عمل می‌کند. با شروع زایمان، ممکن است جدا شود و از واژن به داخل لباس زیر بیاید. گاهی به صورت یک توده بیرون می‌آید اما گاهی اصلاً متوجه آن نمی‌شوید. این علامت معمولاً به این معنا نیست که زایمان همان روز شروع می‌شود. معمولاً بدن فقط در حال آماده‌سازی برای زایمان است.

در سه ماهه سوم بارداری، به خصوص ماه نهم، احتیاط بیشتری کنید و نشانه‌ها را در نظر بگیرید.

سخن پایانی

در سه ‌ماهه سوم بارداری کاملاً طبیعی است که ترکیبی از احساسات مانند ناراحتی، ترس و هیجان را تجربه کنید. در سه ماهه سوم ممکن است انقباضات کوچکی احساس کنید یا متوجه افزایش ترشحات واژینال شوید. نگران نباشید؛ بیشتر اوقات، بدن شما برای زایمان می‌شود اما اگر انقباضات دردناک داشتید یا خونریزی واژینال مشاهده کردید، فوراً با پزشک یا مامای خود تماس بگیرید.