سونوگرافی تعیین جنسیت در هفته چندم بارداری انجام شود؟

یکی از هیجان‌انگیزترین لحظات دوران بارداری برای والدین، کشف جنسیت فرزندشان است. این پرسش که "پسر است یا دختر؟" همواره کنجکاوی‌های زیادی را به همراه دارد و سونوگرافی به عنوان "پنجره‌ای" به دنیای درون رحم، پاسخگوی این کنجکاوی شده است. در حالی که جنسیت ژنتیکی جنین از لحظه لقاح تعیین می‌شود، تشخیص آن با چشم غیرمسلح و از طریق سونوگرافی نیازمند زمان است تا اندام‌های تناسلی خارجی به اندازه کافی رشد کرده و تمایز یابند. انتخاب زمان مناسب برای انجام سونوگرافی تعیین جنسیت، می‌تواند بر دقت نتایج تأثیر بسزایی داشته باشد. این مقاله به بررسی بهترین زمان برای انجام سونوگرافی تعیین جنسیت و میزان دقت آن در مراحل مختلف بارداری می‌پردازد.

سونوگرافی تعیین جنسیت چیست؟

سونوگرافی تعیین جنسیت، یک روش تصویربرداری پزشکی غیرتهاجمی است که با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا (نه اشعه ایکس) تصاویری از جنین در حال رشد در رحم مادر ایجاد می‌کند. هدف اصلی این نوع سونوگرافی، تشخیص جنسیت بیولوژیکی جنین (پسر یا دختر بودن) با مشاهده و بررسی اندام‌های تناسلی خارجی او است. اگرچه اطلاع از جنسیت فرزند برای بسیاری از والدین یک لحظه هیجان‌انگیز است، اما باید توجه داشت که سونوگرافی تعیین جنسیت اغلب بخشی از سونوگرافی‌های روتین بارداری است که هدف اصلی آن‌ها بررسی سلامت کلی جنین، رشد اندام‌ها و غربالگری ناهنجاری‌های احتمالی است. تعیین جنسیت به عنوان یک مزیت جانبی و اطلاعات تکمیلی در نظر گرفته می‌شود. این روش ایمن، بدون درد و بدون عارضه برای مادر و جنین است.

بهترین زمان سونوگرافی تعیین جنسیت

 دستگاه سونوگرافی، این امواج بازتابی را دریافت کرده و آن‌ها را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌کند. سپس یک کامپیوتر این سیگنال‌ها را پردازش کرده و به صورت تصاویر زنده بر روی مانیتور نمایش می‌دهد.  سونوگراف یا پزشک، با بررسی این تصاویر، به دنبال شکل و ویژگی‌های خاص اندام‌های تناسلی خارجی جنین می‌گردد تا جنسیت او را تشخیص دهد. دقیق‌ترین زمان برای انجام سونوگرافی تعیین جنسیت، بین هفته ۱۸ تا ۲۲ بارداری است. در این دوره، اندام‌های تناسلی جنین به اندازه کافی رشد کرده‌اند که با وضوح بالا و اطمینان بسیار زیاد (۹۸-۱۰۰٪) قابل تشخیص باشند. اگرچه می‌توان زودتر (از حدود هفته ۱۲) نیز اقدام به تشخیص جنسیت کرد، اما دقت آن کمتر بوده و احتمال خطا بالاتر است. 

همین حالا تماس بگیرید.

۰۲۱-۸۸۸۷۹۲۱۶

۰۹۱۰۶۵۰۳۳۳۲

آمادگی برای سونوگرافی تعیین جنسیت

برای آمادگی بهتر برای سونوگرافی تعیین جنسیت و افزایش شانس دیدن جنین و تشخیص دقیق جنسیت، می‌توانید نکات زیر را رعایت کنید. با رعایت این نکات، می‌توانید تجربه سونوگرافی تعیین جنسیت را به یک تجربه مثبت‌تر و با نتایج دقیق‌تر تبدیل کنید:

• بهترین زمان: همانطور که پیش‌تر گفته شد، دقیق‌ترین زمان برای تعیین جنسیت با سونوگرافی، بین هفته ۱۸ تا ۲۲ بارداری (در زمان سونوگرافی آنومالی اسکن) است. در این زمان، اندام‌های تناسلی خارجی به اندازه کافی رشد کرده‌اند که به وضوح قابل تشخیص باشند.
• تشخیص زودهنگام: اگرچه ممکن است از حدود هفته ۱۲ نیز جنسیت جنین قابل تشخیص باشد، اما دقت آن کمتر است و ممکن است نیاز به سونوگرافی مجدد داشته باشید. برای نتیجه قطعی‌تر، بهتر است صبور باشید.
• نوشیدن آب کافی: در برخی موارد (بیشتر برای سونوگرافی‌های اولیه بارداری یا برای مشاهده بهتر)، از شما خواسته می‌شود که مثانه نسبتاً پر داشته باشید. با این حال، برای سونوگرافی آنومالی در سه ماهه دوم، معمولاً مثانه خیلی پر نیاز نیست، اما نوشیدن آب کافی در ساعات قبل از سونوگرافی می‌تواند به افزایش میزان مایع آمنیوتیک کمک کند. مایع آمنیوتیک کافی فضای خوبی برای حرکت جنین و دید واضح‌تر سونوگراف فراهم می‌کند.
• پوشیدن لباس راحت: لباس‌های گشاد و دو تکه (بلوز و شلوار یا دامن) بپوشید تا دسترسی به ناحیه شکم آسان باشد.
• راهکارهای که باید انجام دهید: اگر جنین در وضعیت نامناسبی باشد که مانع دید سونوگراف شود (مثلاً صورت خود را پنهان کرده یا پاها را جمع کرده باشد)، ممکن است پزشک یا تکنسین از شما بخواهد که کمی پیاده‌روی کنید، چند دقیقه راه بروید یا کمی شیرینی یا آبمیوه شیرین میل کنید. این اقدامات گاهی اوقات می‌تواند جنین را به حرکت درآورد و به تغییر موقعیت او کمک کند. البته این روش همیشه مؤثر نیست و نباید بیش از حد نکران آن باشید.
• آرامش خود را حفظ کنید: استرس می‌تواند بر راحتی شما و حتی تا حدی بر حرکات جنین تأثیر بگذارد. سعی کنید آرام باشید.
• همراهی همسر یا همراه دیگر: اگر دوست دارید، همسر یا یک همراه دیگر را با خود به سونوگرافی ببرید. دیدن جنین و شنیدن ضربان قلب او می‌تواند تجربه‌ای عمیق و شیرین باشد. بسیاری از کلینیک‌ها این امکان را فراهم می‌کنند.
• پرسش‌ها را یادداشت کنید: اگر سوالاتی در مورد سلامت جنین یا حتی جنسیت دارید، آن‌ها را یادداشت کنید تا در زمان مناسب از سونوگراف یا پزشک بپرسید.
• موقعیت جنین: با وجود تمام آمادگی‌ها، گاهی اوقات موقعیت جنین در رحم مانع از دید واضح اندام‌های تناسلی می‌شود. در چنین مواردی، سونوگراف ممکن است قادر به تشخیص جنسیت نباشد و از شما بخواهد در روز دیگری سونوگرافی را تکرار کنید. این یک اتفاق طبیعی است و جای نگرانی ندارد.
• هدف اصلی سونوگرافی: به یاد داشته باشید که هدف اصلی سونوگرافی در این مرحله، بررسی سلامت کامل جنین و غربالگری ناهنجاری‌ها است. تعیین جنسیت یک مزیت جانبی است.

نحوه انجام سونوگرافی

در حالی که به پشت روی تخت معاینه دراز کشیده‌اید، تکنسین سونوگرافی ژلی را روی شکم‌تان می‌زند. سپس یک دستگاه پلاستیکی به نام ترانس دیوسر که امواج صوتی با فرکانس بالا ارسال می‌کند را روی شکم شما حرکت می‌دهد. این امواج به بدن جنین برخورد کرده و بازتاب آن‌ها تصویری از بافت‌های نرم و اندام‌های داخلی او ایجاد می‌کند. اقداماتی که در طول این اسکن انجام می‌شوند، عبارتند از:

• اندازه‌گیری ابعاد جنین

• بررسی وضعیت جنین از سر تا پا

• شنیدن ضربان قلب

• بررسی اندام‌های حیاتی

• تعیین میزان مایع آمنیوتیک

• ارزیابی محل قرارگیری جفت

• مشاهده اندام‌های جنسی جنین

تکنسین همیشه اندام تناسلی جنین را بررسی می‌کند تا مطمئن شود مشکلی وجود ندارد، اما الزامی ندارد که جنسیت جنین را به والدین اعلام کند. هم‌چنین در صورت وجود مشکل، پزشک می‌تواند بسته به خواست والدین، اطلاعات لازم را در اختیارشان بگذارد.

دکتر فاطمه صالحی 

متخصص زنان و زایمان

۰۲۱-۸۸۸۷۵۴۸۶

۰۹۳۷۷۴۲۰۷۴۳ 

drfatemehsalehi

 خیابان ولیعصر خیابان شهید عباسپور، ضلع شرقی میدان توانیر، جنب بانک آینده، ساختمان متین، پلاک ۹، طبقه سوم، واحد ۱۳

علائم سونوگرافی برای تعیین جنسیت دختر و پسر

اما سونوگراف چگونه تشخیص می دهد که جنسیت جنین چیست؟ برای این‌که جنسیت در سونوگرافی مشخص شود، تکنسین به ویژگی‌های خاصی که به عنوان «علائم» شناخته می‌شوند، توجه می‌کند:

علائم سونوگرافی جنین دختر

بعضی از والدین به‌ طور خودکار تصور می‌کنند که اگر آلت تناسلی مردانه در سونوگرافی دیده نشود، جنین دختر است، اما این تصور لزوماً درست نیست. در واقع، به ‌ویژه در اوایل بارداری، کلیتوریس و آلت تناسلی پسرانه از نظر اندازه و شکل بسیار شبیه به هم هستند. در ادامه، برخی از علائمی که ممکن است نشان‌دهنده دختر بودن جنین باشند، آورده شده است:

• علامت همبرگری (Hamburger sign): تکنسین در حین سونوگرافی به دنبال مشاهده اندام تناسلی دخترانه یعنی لابیا (لب‌های واژن) و کلیتوریس می‌گردد. اگر با دقت به تصویر نگاه کنید، لابیاها شبیه به نان همبرگر دیده می‌شوند و کلیتوریس در وسط آن‌ها شبیه به گوشت همبرگر است.

• علامت ساژیتال (Sagittal sign): هر جنسیتی علامت ساژیتال مخصوص به خود را دارد. این علامت از نمای نیمرخ جنین که به آن نمای ساژیتال میانی گفته می‌شود، قابل مشاهده است. در انتهای ستون فقرات جنین یک برجستگی کوچک به نام شکاف دمی (caudal notch) وجود دارد که اگر این برجستگی به سمت پایین باشد، احتمالاً جنین دختر است.

علائم سونوگرافی جنین پسر

ممکن است تصور کنید تعیین جنسیت جنین پسر آسان‌تر از دختر است، اما همیشه این‌طور نیست؛ مخصوصاً پیش از هفته ۱۴ بارداری. از هفته ۱۸ تا ۲۰ به بعد، تعیین جنسیت پسر براساس علائم زیر انجام می‌شود:

• اندام تناسلی مردانه: مشاهده اندام تناسلی پسرانه (از جمله بیضه‌ها، کیسه بیضه و آلت تناسلی) نشانه‌ای واضح از پسر بودن جنین است. تکنسین سونوگرافی ممکن است به ‌دنبال علامت لاک‌پشت (Turtle sign) بگردد که در آن نوک آلت تناسلی از پشت بیضه‌ها بیرون زده و دیده می‌شود.

• علامت ساژیتال: اگر شکاف دمی (caudal notch) در انتهای ستون فقرات به سمت بالا باشد، احتمالاً جنین پسر است. با این حال، اگر جهت آن بینابینی باشد (نه کاملاً رو به بالا و نه رو به پایین)، تشخیص قطعی ممکن است دشوارتر شود.

میزان دقت تعیین جنسیت با سونوگرافی

به نظر می‌رسد سونوگرافی‌ در تشخیص این‌که جنین آلت تناسلی مردانه دارد یا زنانه، به ویژه در سه ماهه دوم و سوم بارداری، نسبتاً دقیق عمل می‌کند. یک مطالعه نشان داد تکنسین‌های سونوگرافی پس از هفته چهاردهم بارداری، تقریباً در ۱۰۰درصد موارد، جنسیت را به درستی پیش‌بینی کرده‌اند، اما در بازه بین هفته‌های ۱۱ تا ۱۴، دقت این پیش‌بینی‌ها کمتر بود و حدود ۷۵درصد موارد به درستی تشخیص داده شد. رایج‌ترین اشتباه نیز تشخیص جنین‌های پسر به عنوان دختر بود. جالب این‌جا است که پژوهش‌های دیگر نیز به نتایجی مشابه دست یافته‌اند. با این حال، دقت نتایج سونوگرافی شما به عوامل متعددی بستگی دارد که عبارتند از:

زمان انجام سونوگرافی

زمان سونوگرافی تعیین جنسیت تأثیر زیادی در دقت آن دارد و دقت سونوگرافی با افزایش سن بارداری بیشتر می‌شود. در واقع، اگر تا سه ماهه دوم برای انجام سونوگرافی صبر کنید، احتمال دریافت نتیجه دقیق‌تر بیشتر است، زیرا اندام تناسلی جنین در این مرحله بیشتر رشد کرده و راحت‌تر دیده می‌شود.

وضعیت قرارگیری جنین

اگر تکنسین نتواند به وضوح فضای بین پاهای جنین را ببیند، توانایی‌اش برای تشخیص جنسیت کاهش می‌یابد. اگر اندام تناسلی به وضوح دیده نشود، تکنسین ممکن است در نتیجه‌گیری دچار اشتباه شود، مخصوصاً زمانی که ارزیابی بر اساس تصویری نامناسب صورت بگیرد.

اندازه بدن مادر

اگر فرد باردار جثه بزرگ‌تری داشته باشد، تعیین جنسیت جنین با سونوگرافی دشوارتر می‌شود. با این حال، یک اپراتور باتجربه باید بتواند تصویری شفاف از جنین در افراد با اندازه‌های بدنی مختلف به دست آورد.

بارداری چندقلویی

اگر دوقلو، سه ‌قلو یا چندقلو باردار باشید، ممکن است جنین‌ها به‌گونه‌ای قرار گرفته باشند که همدیگر را پنهان کنند و این موضوع تشخیص جنسیت هر یک از آن‌ها را دشوارتر می‌کند.

روش‌های دیگر تعیین جنسیت جنین

علاوه بر سونوگرافی، روش‌های دیگری نیز برای تعیین جنسیت وجود دارند که شامل موارد زیر می‌شوند:

آزمایش غیرتهاجمی پیش از تولد (NIPT)

NIPT یک آزمایش خون است که برای بررسی ناهنجاری‌های ژنتیکی مانند سندرم داون، تریزومی ۱۸ و تریزومی ۱۳ انجام می‌شود. این آزمایش می‌تواند جنسیت جنین را نیز از طریق تجزیه و تحلیل کروموزوم‌ها مشخص کند. معمولاً NIPT از حدود هفته دهم بارداری به بعد قابل انجام است.

نمونه‌برداری از پرزهای جفتی (CVS)

این روش بین هفته‌های ۱۰ تا ۱۳ بارداری انجام می‌شود و در آن نمونه‌ای از سلول‌های جفت گرفته می‌شود تا برای ناهنجاری‌های کروموزومی یا ژنتیکی بررسی شود. جنسیت جنین نیز به‌ صورت جانبی از طریق این آزمایش قابل تعیین است.

آمنیوسنتز

در این روش  مایع آمنیوتیک اطراف جنین استخراج می‌شود. آمنیوسنتز معمولاً بین هفته‌های ۱۵ تا ۲۰ بارداری انجام می‌شود و می‌تواند نقص‌های مادرزادی یا بیماری‌های ژنتیکی را تشخیص دهد. جنسیت نیز از طریق این مایع قابل تعیین است.

جمع‌بندی

در نهایت، سونوگرافی تعیین جنسیت یکی از رایج‌ترین و ایمن‌ترین روش‌ها به شمار می‌آید که معمولاً در سه ماهه دوم بارداری انجام می‌شود. البته با وجود دقت بالای این روش، عوامل مختلفی مانند وضعیت قرارگیری جنین یا شرایط جسمی مادر می‌توانند بر نتیجه تأثیر بگذارند. به همین دلیل، بهتر است در همان زمان مشخص شده این سونوگرافی را انجام دهید و عجله نکنید.

به کلینیک نی نی بان سر بزنید.