راکوتان؛ درمان ناباروری مردان با یک داروی ضدجوش
داروی ایزوتریتینوئین، که سال‌ها برای درمان آکنه استفاده می‌شد، ممکن است راهی نوین برای درمان ناباروری مردان و جایگزینی برای جراحی‌های تهاجمی باشد، به‌ویژه برای افرادی که با کمبود شدید اسپرم مواجه‌اند.
فهرست مطالب
برای مردانی که ناباروری آن‌ها ناشی از کمبود شدید اسپرم یا فقدان کامل اسپرم در مایع منی است، تنها گزینه موجود تا به حال جراحی برای برداشت اسپرم مستقیم از بیضه‌ها و استفاده از آن در روش لقاح آزمایشگاهی (IVF) بوده است. اما این روش با درد، خطراتی مثل عفونت و زمان طولانی بهبودی همراه است و حتی در نیمی از موارد اسپرم قابل استفاده به دست نمی‌آید.
امکان جدید درمان ناباروری مردان
دانشمندان اکنون به گزینه‌ای دیگر فکر می‌کنند: داروی ایزوتریتینوئین که با نام‌های آکوتان و راکوتان نیز شناخته می‌شود و سال‌ها برای درمان آکنه شدید استفاده شده است. طبق یک مطالعه کوچک، این دارو توانسته در برخی مردان فاقد اسپرم یا با تعداد اسپرم بسیار کم، تولید اسپرم را تحریک کند.
ایده‌ای نویدبخش
دکتر جاستین هومان، متخصص اورولوژی، گفت: «این که یک داروی شناخته‌شده شاید بتواند مشکل تولید اسپرم در مردان را حل کند، بسیار امیدبخش است. این موضوع پتانسیل تبدیل به یک جایگزین بدون جراحی برای برداشت اسپرم دارد. البته این مطالعه کوچک بوده و نیاز به آزمایش‌های گسترده‌تر داریم تا نتیجه‌گیری قطعی داشته باشیم.»
دکتر برایان لوین، متخصص ناباروری، نیز خاطرنشان کرد: «در صورت امکان اجتناب از جراحی، درد و فرآیند طولانی بهبودی، این خبر برای جامعه پزشکی و بیماران بسیار جذاب است. اما باید توجه داشت که این درمان هنوز کامل نیست و نیازمند تحقیقات بیشتری است.»
تأثیر ویتامین A در روند تولید اسپرم
مطالعات نشان داده‌اند که سطح اسید رتینوئیک، یکی از مشتقات ویتامین A، در بیضه‌های مردان نابارور معمولاً پایین‌تر از حد طبیعی است. این مولکول برای رشد معمول سلول‌های اسپرم مهم است و تبدیل سلول‌های نابالغ جنسی به اسپرم بالغ را کنترل می‌کند. دانشمندان از این نکته الهام گرفتند تا ایزوتریتینوئین را برای تحریک تولید اسپرم آزمایش کنند.
نتایج امیدبخش یک مطالعه جدید
در یک مطالعه، ۲۶ مرد با آزواسپرمی غیرانسدادی (عدم وجود اسپرم در مایع منی) و ۴ مرد با کریپتوزواسپرمی (تعداد بسیار کم اسپرم در مایع منی)، به مدت حداقل شش ماه، روزانه ایزوتریتینوئین مصرف کردند. بررسی‌ها نشان داد که تولید اسپرم فعال در مایع منی ۱۰ نفر آغاز شد. این مردان و همسرانشان توانستند بدون نیاز به جراحی، IVF را انجام دهند.
کاهش زمان جراحی پس از درمان
در مردانی که بعد از درمان هنوز اسپرم نداشتند، زمان جراحی برای برداشت اسپرم به طور قابل توجهی کاهش یافت؛ به طور متوسط از ۱۰۵ دقیقه به ۶۳ دقیقه. همچنین، ۹ دوره IVF پس از درمان انجام شد که منجر به تولید جنین سالم، بارداری‌های موفق و حتی یک تولد زنده گردید.
عوارض جانبی و چالش‌ها
البته درمان کاملاً بدون عوارض نبود. تمامی بیماران خشکی پوست و ترک‌خوردگی لب گزارش کردند. همچنین برخی از آن‌ها دچار تحریک‌پذیری، افزایش سطح کلسترول و تری‌گلیسیرید شدند. این دارو نیاز به آزمایش خون منظم دارد.
ضرورت تحقیقات بیشتر
به گفته دکتر هومان، هنوز اطلاعات قطعی درباره بهترین دوز، مدت زمان درمان یا ایمنی بلندمدت این دارو برای مردان نابارور وجود ندارد. همچنین نرخ پاسخ‌دهی به طور دقیق مشخص نیست. بنابراین، استفاده از این دارو خارج از آزمایش‌های بالینی در حال حاضر توصیه نمی‌شود.
خطرات برای زنان
باید توجه داشت مصرف ایزوتریتینوئین برای زنان در دوران بارداری بسیار خطرناک است و می‌تواند ناهنجاری‌های جنینی ایجاد کند. این موضوع نشان‌دهنده تفاوت‌های پیچیده زیستی بین دستگاه تولیدمثل مردان و زنان است.
پژوهشگران امیدوارند در آینده بتوانند اطلاعات دقیق‌تر درباره تأثیر این دارو بر مردان نابارور، دوز مناسب و شانس موفقیت در باروری به دست آورند.
