سزارین و مراقبت‌های بعد از آن
اگر قصد دارید زایمان سزارین انجام دهید، یا می‌خواهید در صورت نیاز برای زایمان سزارین آماده باشید، بهتر است در مورد سزارین و مراقبت‌های بعد از آن اطلاعات کاملی داشته باشید.
در این مقاله با سزارین و مراقبت‌های بعد از آن آشنا می‌شوید، مراقبت‌هایی شامل درمان زخم بخیه سزارین تا آگاهی نسبت به علائم عفونت.
سزارین و مراقبت‌های بعد از آن
در ادامه به صورت جزئی درباره عمل سزارین و مراقبت‌های بعد از آن، اطلاعات کسب می‌کنید:
زخم بخیه سزارین را با احتیاط درمان کنید
پس از سزارین، درد و خستگی شایع است. برای کمک به بهبودی زخم بخیه سزارین، راهکارهای زیر را دنبال کنید:
استراحت کافی داشته باشید: مهم است که بعد از سزارین به حرکت ادامه دهید، اما در عین حال باید استراحت کافی داشته باشید. اگر خانواده و دوستانتان می‌توانند در انجام کارهای روزانه به شما کمک کنند، به آن‌ها اجازه دهید کمکتان کنند. زمانی که نوزاد می‌خوابد استراحت کنید. برای چند هفته اول، وسایل سنگین‌تر از 4.5 تا 7 کیلو را بلند نکنید.
به دنبال تسکین درد باشید: پزشکتان ممکن است برایتان ایبوپروفن، استامینوفن، یا سایر داروهای مسکن را تجویز کند. مصرف اغلب داروهای مسکن در دوران شیردهی بی‌خطر است.
به دنبال علائم عفونت باشید
زخم بخیه سزارین را برای علائم عفونت بررسی کنید. اگر زخم شما قرمز، یا متورم شده یا ترشح دارد، با پزشک خود تماس بگیرید. در صورت بروز تب، یا تغییر رنگ ناحیه اطراف زخم (قرمز، بنفش یا قهوه‌ای)، به پزشک مراجعه کنید.
موقعیت‌های مختلف شیردهی را امتحان کنید
شما می‌توانید بلافاصله پس از سزارین، شیردهی را شروع کنید. موقعیت‌های شیردهی بعد از سزارین راحت‌ترند عبارتند از:
- یک بالش در کنار خود قرار دهید و از یک صندلی با بازوهای پهن استفاده کنید. کودک خود را در کنار خود نگه دارید و آرنج خود را خم کنید. با دست بازتان، سر کودکتان را حمایت کنید. کودک را به سمت سینه خود ببرید. پشت نوزاد باید روی بالش و ساعد شما قرار بگیرد.
- به پهلو دراز بکشید و نوزاد را نیز کنارتان بخوابانید. نوزاد باید رو به سینه شما باشد. کودک خود را با یک دست حمایت کنید. با دست دیگر سینه خود را بگیرید و نوک پستان خود را به لب‌های نوزاد نزدیک کنید.
سایر علائم سزارین را مدیریت کنید
در حالی که شما در حال بهبودی بعد از سزارین هستید، در حال بهبودی از بارداری نیز هستید. شرایط زیر طبیعی است:
ترشحات واژن: پس از زایمان، ترکیبی از خون، مخاط و بافت رحم از واژن خارج می‌شود. این ترشحات 4 تا 6 هفته پس از تولد نوزاد تغییر رنگ می‌دهد و کاهش می‌یابد. ابتدا قرمز روشن، سپس قرمز تیره‌تر و پس از آن معمولا زرد یا سفید می‌شود. سپس ترشح آبکی می‌شود تا زمانی که متوقف شود.
انقباضات: چند روز پس از سزارین، ممکن است احساس انقباض داشته باشید که گاهی اوقات دردناک نیز هست. این انقباضات اغلب شبیه دردهای قاعدگی است و به جلوگیری از خونریزی بیش از حد کمک می‌کند چون به رگ‌های خونی رحم فشار می‌آورد. دردهای بعد از شیردهی نیز شایع است. ممکن است پزشکتان مسکنی را برایتان تجویز کند که بدون نسخه نیز بتوانید آن را خریداری کنید. این مسکن‌ها شامل استامینوفن، ایبوپروفن یا سایر داروها است.
درد سینه‌ها: چند روز پس از زایمان، ممکن است سینه‌های پر، سفت و دردناکی داشته باشید که به این دلیل رخ می‌دهد که بافت سینه‌های شما بیش از حد با شیر، خون و مایعات دیگر پر می‌شود. به نوزادتان از هر دو سینه شیر بدهید تا از پر شدن بیش از حد آن‌ها جلوگیری کنید. اگر سینه‌های شما پر شده باشد، ممکن است نوزاد برای مکیدن شیر دچار مشکل شود. برای کمک به روند شیر خوردن نوزاد می‌توانید قبل از شیر دادن به او، از دست خود یا پمپ سینه برای خارج کردن مقداری از شیر استفاده کنید.
برای تسکین درد سینه‌ها، قبل از شیردهی، حوله گرم روی آن‌ها قرار دهید یا دوش آب گرم بگیرید. این کار می‌تواند جاری شدن شیر را آسان‌تر کند. در فاصله بین شیردهی، پارچه‌های سرد را روی سینه‌های خود قرار دهید. مسکن‌های بدون نسخه نیز می‌توانند موثر باشند.
اگر به نوزاد شیر مادر نمی‌دهید، سوتینی بپوشید که از سینه‌های شما حمایت می‌کند. سینه‌های خود را پمپ نکنید و شیرتان را دوش ندهید. این کارها باعث می‌شود سینه‌های شما شیر بیشتری تولید کند. قرار دادن کمپرس یخ روی سینه‌ها درد و ناراحتی سینه‌ها را کاهش می‌دهد.
ریزش مو و تغییرات پوستی: در دوران بارداری، سطوح هورمونی بالاتر به این معنی است که موهای شما سریع‌تر از ریزش رشد می‌کنند. در نتیجه موهایتان بیشتر می‌شود. اما تا پنج ماه پس از زایمان، موهای شما شروع به ریزش می‌کند.
علائم کشش یا استرچ‌مارک بعد از زایمان از بین نمی‌روند. اما با گذشت زمان، محو می‌شوند.
تغییرات خلقی: زایمان می‌تواند حس‌های زیادی را تحریک کند. بسیاری از خانم‌ها پس از زایمان دچار یک دوره کوتاه افسردگی یا اضطراب می‌شوند که گاهی اوقات به آن «بیبی‌بلوز» می‌گویند. علائم آن شامل نوسانات خلقی، گریه، اضطراب و مشکل در خواب است. این حس‌ها اغلب در عرض دو هفته از بین می‌روند. مراقب خودتان باشید، حس‌هایتان را با عزیزانتان در میان بگذارید و از شریک زندگی، یا دوستانتان کمک بخواهید.
افسردگی پس از زایمان: اگر در مدت کوتاهی پس از زایمان دچار نوسانات خلقی شده‌اید، حوصله غذا خوردن ندارید، بسیار خسته هستید و از زندگی لذت نمی‌برید، ممکن است دچار افسردگی پس از زایمان شده باشید. اگر علائم زیر را دارید به دنبال کمک حرفه‌ای باشید:
- اگر علائم شما به خودی خود از بین نمی‌روند.
- اگر در مراقبت از کودک خود مشکل دارید.
- اگر برای انجام کارهای روزانه مشکل دارید.
- اگر به فکر آسیب رساندن به خود یا کودکتان هستید.
مصرف داروها و مشاوره می‌توانند افسردگی پس از زایمان را کاهش دهند.
کاهش وزن: معمول است که بعد از سزارین همچنان باردار به نظر برسید. اکثر افراد در حین زایمان حدود 6 کیلوگرم از دست می‌دهند که شامل کاهش وزن جنین، جفت و مایع آمنیوتیک می‌شود.
در روزهای پس از زایمان، وزن بیشتری کم خواهید کرد. پس از آن، یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می‌تواند به شما کمک کند تا به وزن قبل از بارداری برگردید.
معاینات پس از زایمان
مراقبت پس از زایمان باید یک فرآیند مداوم باشد و نه یک بار ویزیت پس از زایمان. در عرض 2 تا 3 هفته پس از زایمان، از طریق تلفن یا حضوری با پزشکتان در تماس باشید و در مورد مشکلاتتان با او صحبت کنید.
در عرض 6 تا 12 هفته پس از زایمان، برای معاینه کامل پس از زایمان به پزشک خود مراجعه کنید. در طول این ملاقات، پزشک یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و شکم، واژن، دهانه رحم و رحم شما را بررسی می‌کند. مواردی که در این بازدید باید در مورد آن‌ها صحبت کنید، عبارتند از:
- خلق و خوی
- وضعیت خواب
- سایر علائمی که ممکن است داشته باشید مانند خستگی
- پیشگیری از بارداری و فاصله بین بارداری‌هایتان
- مراقبت و تغذیه نوزاد
- زمان شروع رابطه جنسی بعد از سزارین
- راهکارهایی برای تسکین درد رابطه جنسی، یا عدم تمایل به رابطه جنسی پس از سزارین
- نحوه تطبیق با زندگی با نوزاد
این چکاپ فرصتی برای شما و پزشک فراهم می‌کند تا هر دو مطمئن شوید که حال شما خوب است.
زخم سزارین روی شکم شما در نهایت یک اسکار تشکیل می‌دهد که معمولا یک اسکار افقی به طول حدود 10 تا 20 سانتی‌متر، درست زیر خط بیکینی است. در موارد نادر، ممکن است یک اسکار عمودی درست زیر نافتان ایجاد شود. جای زخم احتمالا در ابتدا قرمز و آشکار خواهد بود، اما باید با گذشت زمان محو شود.
در پوست‌های تیره‌تر، بافت اسکار ممکن است محو شود و لکه‌های قهوه‌ای یا سفید باقی بماند.
کنترل درد و خونریزی
اکثر زنان در چند روز اول پس از سزارین کمی درد و ناراحتی را تجربه می‌کنند و برای برخی از زنان این درد می‌تواند چندین هفته طول بکشد. باید مطمئن شوید که مسکن‌های معمولی برای مصرف دارید. پزشکتان می‌تواند در مورد مناسب‌ترین مسکن، شما را راهنمایی کند.
پس از سزارین ممکن است مقداری خونریزی واژینال داشته باشید. برای کاهش خطر انتشار عفونت به واژن، به جای تامپون از پدهای پریود استفاده کنید و اگر خونریزی شدید است از پزشکتان کمک بخواهید.
از سر گرفتن فعالیت‌های عادی
سعی کنید تا زمانی که در حال بهبودی هستید، تحرک داشته باشید و فعالیت‌هایی ملایم مانند پیاده‌روی روزانه انجام دهید تا خطر لخته شدن خون کاهش یابد. مراقب باشید بیش از حد به خودتان فشار نیاورید. پس از مرخص شدن از بیمارستان باید بتوانید کودک خود را در آغوش بگیرید و حمل کنید. اما ممکن است نتوانید برخی از فعالیت‌ها را فورا انجام دهید که عبارتند از:
- رانندگی
- ورزش کردن
- حمل وسایلی سنگین‌تر از وزن نوزاد
- داشتن رابطه جنسی
فقط زمانی شروع به انجام دوباره این کارها کنید که توانایی انجام آن را دارید و باعث درد شما نمی‌شود. این زمان ممکن است 6 هفته پس از سزارین باشد. اما اگر مطمئن نیستید چه زمانی می‌توانید فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرید، از ماما یا پزشک متخصص زنان و زایمان کمک بخواهید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر بعد از سزارین هر یک از علائم زیر را داشتید، به ماما یا پزشک عمومی مراجعه کنید:
- درد شدید
- نشت ادرار
- درد هنگام ادرار کردن
- خونریزی شدید واژن
- قرمز، دردناک و متورم شدن زخم سزارین
- ترشح چرک یا مایع بدبو از زخم
- سرفه یا تنگی نفس
- تورم یا درد در ساق پا
این علائم ممکن است نشانه عفونت، یا لخته خون باشد که باید در اسرع وقت درمان شود.
خلاصه
عمل سزارین و مراقبت‌های بعد از آن، موضوعی است که ذهن بسیاری از خانم‌های باردار را دیگر می‌کند. مراقبت‌های بعد از سزارین شامل مراقبت از زخم بخیه، مراقبت از حس‌ها و حفظ روحیه، آگاهی نسبت به علائم عفونت پس از سزارین، کاهش درد سینه‌ها و انقباضات است. در صورت مشاهده علائم عفونت پس از سزارین مانند تب، یا تغییر رنگ محل زخم سزارین به پزشک مراجعه کنید.