علایم، تشخیص و درمان کبد چرب در بارداری

کبد چرب در بارداری بیماری خطرناک و البته نادری است که از هر 100 هزار نفر تنها پنج خانم را مبتلا می‌کند. این بیماری بیشتر در ماه‌های پایانی بارداری ایجاد شده و تنها راه درمانی آن‌ هم وضع حمل و زایمان در سریع‌ترین زمان ممکن است.

اگر در دوره بارداری هستید و پزشک کبد چرب بارداری در شما را تایید کرده است، با ما همراه شوید تا بیشتر با این بیماری و علایم و نشانه‌ها، عوارض و تشخیص و درمان آن آشنا شوید. در صورت مشاهده علایم مشکوک به دکتر زنان یا دکتر کبد و گوارش مراجعه کنید. می‌توانید از متخصصان کلینیک نی نی بان هم مشاوره بگیرید.

کبد چرب بارداری (AFLP) چیست؟

کبد چرب بارداری (AFLP) از عوارض نادر و خطرناک بارداری محسوب می شود که در آن چربی بیشتر از حد نرمال در سلول‌های کبد و اطراف کبد انباشته می‌شوند. هرچقدر میزان این چربی‌های انباشته شده که عمدتا اسید چرب یا تری گلیسیرید هستند در کبد بیشتر باشد، ریسک به‌خطر افتادن مادر و جنین هم بالاتر می‌رود. کبد خانم‌ها در دوران بارداری آسیب‌پذیرتر می‌شود و در کنار کبد چرب، احتمال اختلال عملکرد کبد، افزایش آنزیم کبدی، پره اکلامپسی و سندروم پلاکت کم هم وجود دارد.

کبد چرب بارداری به این شکل است که چربی در ماه‌های پایانی بارداری به پارانشیم کبد نفوذ کرده و باعث مختل شدن و از کار افتادن کبد می‌شود.

نشانه‌های کبد چرب بارداری

نشانه‌های کبد چرب در بارداری که بیشتر سه‌ماهه سوم بارداری در خانم‌ها ظاهر می‌شود تقریبا شبیه علایم عادی بارداری است. این یعنی لزوما هر چیزی را نباید نشانه کبد چرب در بارداری دانست و پزشک متخصص باید تشخیص دهد. نشانه‌های مهم و شایع کبد چرب در بارداری عبارتند از:

• حالت تهوع و استفراغ
• بی‌حالی و ناخوشی
• سر درد
• درد در قسمت فوقانی و راست شکم
• گیجی و خستگی
• زرد شدن رنگ پوست، سفیدی چشم‌ها و غشاهای مخاطی

در صورت مشاهده هر کدام از این نشانه‌ها در چند ماه پایانی بارداری بلافاصله به متخصص کبد و گوارش مراجعه کنید. می‌توانید از سیستم مشاوره آنلاین کلینیک نی نی بان هم کمک بگیرید.

بیشتر بخوانید: علل شایع بیماری کبد چرب

علل ایجاد کبد چرب در بارداری

علت اصلی این عارضه حاملگی دقیق مشخص نیست. نتایج برخی از مطالعات نشان می‌دهند که اختلال در کارکرد میتوکندری می‌تواند علت بروز کبد چرب در بارداری باشد. چرا که اختلال میتوکندری، اکسیداسیون اسید چرب در کبد را مختل می‌کند.

اینکه در حاملگی اول دچار کبد چرب شوید لزوما باعث نمی‌شود که در حاملگی بعدی از آن مصون باشید. در هر صورت احتمال ابتلا وجود دارد. برخی هم علت ایجاد کبد چرب در بارداری را به اختلال ژنتیک و ارثی بودن آن ربط می‌دهند.

ریسک فاکتورهای کبد چرب در بارداری

هرچند که کبد چرب در بارداری عارضه ناشی از اختلال ژنتیک محسوب می‌شود اما ریسک فاکتورهایی هم وجود دارند که احتمال ابتلا به کبد چرب در بارداری را بیشتر می‌کنند. افرادی که سابقه کبد چرب در بارداری دارند باید مراقب فاکتورهای خطر زیر باشند:

• اولین بارداری
• جنین پسر
• بارداری چندقلو
• لاغری مادر

عوارض AFLP

تشخیص و درمان به‌موقع AFLP در حاملگی می‌تواند جان مادر و جنین را از خطرات جدی نجات دهد. این بیماران بلافاصله بعد تشخیص باید در سریع‌ترین زمان ممکن زایمان کنند چرا که ادامه دادن بارداری در صورت ابتلا به کبد چرب عوارض زیر را به‌دنبال خواهد داشت:

• نارسایی کبدی
• نارسایی کلیوی
• خونریزی شدید
• عفونت شدید

تشخیص کبد چرب در بارداری

در صورت مشاهده علایم، پزشک (فوق تخصص گوارش و کبد) پس از بررسی سابقه خانوادگی بیمار در ابتلا به این بیماری و معاینه اولیه، دستور بیوپسی کبد می‌دهد. در مواردی که امکان نمونه‌برداری از کبد در خانم باردار نباشد پزشک آزمایش‌های زیر را برای تشخیص کبد چرب در بارداری تجویز می‌کند:

• آزمایش خون
• سونوگرافی
• سی‌تی‌اسکن

آزمایش‌های لازم برای تشخیص کبد چرب در بارداری عبارتند از:

• آزمایش‌ شمارش کامل خون
• آزمایش عملکرد کبد
• آزمایش سطح آسپارتات و آلانین آمینو ترانسفراز، کراتینین و
• ارزیابی پروتئین ادرار.

درمان کبد چرب در بارداری

نخستین راه برای درمان کبد چرب در دوران حاملگی، زایمان و به‌دنیا آمدن نوزاد است. مادر چند روز بعد زایمان باید تحت مراقبت ویژه باشد. معمولا کبد چند هفته بعد زایمان به حالت طبیعی خود بازمی‌گردد و خطر برطرف می‌شود. اگر مادر و جنین در حالت طبیعی باشند، زایمان طبیعی موردی ندارد.

احتمال بروز کبد چرب در بارداری در نخستین حاملگی بیشتر است اما احتمال ابتلا در بارداری‌های بعدی هم وجود دارد.

اما در مواردی که مادر و جنین در مضعیت بدی قرار دارند، بهترین گزینه سزارین است که با تزریق پلاکت همراه است. اگر بعد زایمان، کبد به حالت طبیعی خود برنگشت باید پیوند کبد را درنظر داشت. به‌علاوه اینکه باید احتمال ابتلا به کبد چرب و هیپوگلیسمی در نوزاد هم بررسی شود.

پیشگیری

از آنجایی‌که کبد چرب در بارداری، اختلال ژنتیکی محسوب می‌شود امکان پیشگیری ندارد. بنابراین، برای پیشگیری از ابتلا به این عارضه باید به علایم اولیه توجه شود و با مشاهده نخستین نشانه‌ها بلافاصله به متخصص مراجعه کنید.

کبد چرب گرید ۱ در بارداری

کبد چرب گرید ۱ نخستین مرحله این عارضه است که معمولا درمانی هم نمی‌خواهد. پرهیز از خوردن غذاهای چرب، فرآوری شده و فست‌فودها در کنار پیاده‌روی روزانه باعث کمرنگ شدن این بیماری می‌شود.

کبد چرب گرید ۲

مرحله دوم کبد چرب در دوران بارداری است که کبد به‌خاطر احاطه شدن توسط چربی، ملتهب می‌شود. کاهش وزن و تغذیه و رژیم غذایی در این مرحله، علایم و نشانه‌ها را کاهش می‌دهد.

کبد چرب گرید ۳

در این مرحله، کبد دچار التهاب، آسیب و حتی زخم می‌شود و احتمال فیبروز کبدی هم وجود دارد.

بیشتر بخوانید: کبد چرب در حاملگی، چطور درمان می‌شود؟

تغذیه مناسب کبد چرب در بارداری

تغذیه در خانم‌های بارداری که به کبد چرب مبتلا هستند اهمیت بیشتری دارد. مصرف میوه و سبزیجات تازه، و کاهش چربی‌های مضر به کنترل این بیماری کمک می‌کند. مصرف سرخ‌کردنی‌ها و فست‌فودها باید به حداقل برسد و غلات و حبوبات جایگزین آن‌ها شوند. مشاوره با دکتر تغذیه و رژیم مناسب می‌تواند خطرات کبد چرب در بارداری را کاهش دهد.

سوالات متداول

آیا کبد چرب در حاملگی خطرناک است؟

کبد چرب حاد در حاملگی هم برای مادر و هم جنین خطرناک است و ممکن است مادر به نارسایی کبد دچار شود. بنابراین باید هرچه سریع‌تر زایمان انجام شود.

چه افرادی نسبت به کبد چرب در بارداری آسیب‌پذیرترند؟

افرادی که بارداری اول، بارداری چندقلو و جنین پسر را تجربه می‌کنند نسبت به این بیماری بیشتر در معرض خطر هستند.

تفاوت کبد چرب در بارداری با سندروم هلپ چیست؟

سندروم هلپ که علایمی شبیه کبد چرب در حاملگی دارد مسمومیت بارداری است که پلاکت‌های خون را کاهش و آنزیم‌های کبدی را افزایش می‌دهد.

کبد چرب مانع بارداری است؟

داشتن کبد چرب مانعی برای باردار شدن نیست اما احتمال ابتلا به عوارض بارداری در این افراد ۴ برابر بیشتر از زنان سالم است.

آیا کبد چرب در بارداری روی جنین تاثیر می‌گذارد؟

بله، کبد چرب در حاملگی روی جنین تاثیر می‌گذارد. بنابراین باید ضربان قلب جنین تا پیش از زایمان تحت کنترل باشد.

آیا کبد چرب باعث سقط جنین می‌شود؟

کبد چرب، ریسک زایمان زودرس را بیشتر می‌کند. به‌علاوه اینکه فشار خون بالا از عوارضی است که احتمال آسیب دیدگی جنین و سقط جنین را افزایش می‌دهد.

بالا بودن آنزیم کبدی در بارداری خطرناک است؟

وجود آنزیم‌های کبدی در خون نشان‌دهنده اختلال عملکرد کبد است. بالا بودن آنزیم‌ها در ماه‌های ابتدایی باعث افزایش احتمال دیابت بارداری می‌شود و اگر در ماه‌های پایانی حاملگی، آنزیم‌های کبدی بالا باشند احتمال پره اکلامپسی بیشتر می‌شود. احتمال نارسایی کبدی هم وجود دارد.

کبد چرب بعد از بارداری خوب می‌شود؟

معمولا کبد چرب حاد بارداری چند هفته بعد وضع حمل بهبود پیدا می‌کند. افرادی که دچار کبد چرب غیرالکلی هستند باید بعد زایمان تحت کنترل باشند.

کبد چرب در بارداری چه زمانی روی می‌دهد؟

معمولا سه‌ماهه پایانی بارداری بین هفته 30 تا 35 شاهد بروز علایم کبد چرب در بارداری هستیم.

برای تشخیص و درمان کبد چرب در بارداری به چه دکتری مراجعه کنیم؟

متخصص زنان، متخصص گوارش و کبد.

کلام آخر

کبد چرب در بارداری از عوارض نادر و جدی حاملگی است که معمولا سه ماهه پایانی بارداری بروز می‌کند. کبد چرب حاد می‌تواند برای مادر و جنین هردو خطرناک باشد. نشانه‌های کبد چرب در حاملگی شبیه علایم معمول حاملگی یا مسمومیت بارداری هستند.

در صورت مشاهده علایم و نشانه‌هایی مثل حال تهوع، خستگی و درد شکمی، باید آزمایش خون، سونوگرافی، سی‌تی و بیوپسی کبد انجام دهید. تنها راه درمانی کبد چرب در بارداری این است که زایمان در سریع‌ترین زمان ممکن انجام شود.