اسپرم صفر درمان دارد؟

مطلب پیشنهادی: رژیم مناسب برای ناباروری چیست؟

کدام اسپرموگرام مشکوک است؟ 

اگر در جواب آزمایش تعداد اسپرم‌ها حداقل 20 میلیون در یک میلی‌لیتر و حداقل 50 درصد از اسپرم‌ها شکل طبیعی داشته باشند و حرکت رو به جلو آنها 30 درصد گزارش شود، می‌توان گفت جواب آزمایش خوب است؛ ولی اگر هر یک از مواد گفته شده کمتر از این مقدار باشد می‌تواند باعث ناباروری در مرد شود.

اگر هر یک از موارد فوق دچار مشکل شوند، می توانند سبب ناباروری مرد گردند. در مواردیکه آزمایش تجزیه منی دارای مشکل است، مثلا تعداد اسپرمها کم است و زوج از راه طبیعی نمی توانند صاحب فرزند شوند، و درمانها نیز موثر نیستند، می توان از روشهای لقاح مصنوعی (Assisted Reproductive Techniques = ART) استفاده کرد. ولی مشکل اصلی موقعی است که مرد فاقد اسپرم و تعداد اسپرم صفر گزارش شده است که در اصطلاح پزشکی به آن آزواسپرمی (Azoospermia) می گویند. در این مبحث مواردیکه سبب فقدان اسپرم در مایع منی می شوند به اختصار توضیح داده می شوند.
همه بیماران مرد مبتلا به آزواسپرمی (تعداد اسپرم صفر) نابارور مطلق نیستند، عده ای از آنها را می توان درمان کرد و بدین ترتیب حتی با روش طبیعی بچه دار می شوند. یک درصد مردان و ۲۰ درصد مردان نابارور مبتلا به آزواسپرمی هستند. یعنی از هر ۵ مرد نابارور یک نفر آنها دارای آزواسپرمی است.
 

انواع اسپرم صفر 

کلاً آزواسپرمی را به سه گروه بزرگ تقسیم می کنند:

1. قبل از بیضه
2. بیضوی
3. بعد از بیضه

اسپرم صفر قبل از بیضه 

لابد افرادی را دیده اید که هیکل تنومند دارند و هیکل آنها به اندازه دو نفر آدم عادی است. این افراد از این هورمونها استفاده کرده اند. من پرونده های متعددی از قوه قضائیه دارم که بعلت شکایت همسر و تقاضای طلاق به اینجانب ارجاع شده اند.

اسپرم صفر بیضوی 

در علل بیضوی به علت بیماری خود بیضه، اسپرم تولید نمی شود. مثلا پسر بچه ای مبتلا به بیضه نزول نکرده است و به موقع عمل جراحی نمی شود، یا بیضه دچار عفونت اریونی می شود. اگر پسر بچه یا مردی مبتلا به اریون شود، در ۳۰ درصد موارد بیضه گرفتار می شود و اگر بیضه دچار عفونت اریونی شود، متأسفانه تحلیل رفته و از بین می رود و اگر دو طرفه باشد، فرد مبتلا دچار آزواسپرمی (Azoospermia) خواهد شد.

سایر علل که سبب آسیب به تولید اسپرم توسط بیضه ها می شوند عبارتند از: پرتودرمانی، شیمی درمانی، استفاده از بعضی از داروها و ضربه به بیضه ها. لیست این بیماریها بسیار زیاد است و گاهاً با تجویز دارو می توان تولید اسپرم را تحریک کرد. 

​

اسپرم صفر بعد بیضوی

وقتی اسپرم در بیضه تولید شد، باید توسط راههای منی بر از بیضه خارج شود. هر گونه انسداد در این راهها سبب می شود که اسپرم در داخل بیضه مانده و نتواند خارج شود و تعداد اسپرم مایع منی صفر خواهد بود. در اصطلاح پزشکی به آن فقدان اسپرم (آزواسپرمی) انسدادی (Obstructive) می گویند.

در بررسی مردی که با آزواسپرمی به پزشک مراجعه کرده، اولین قدم این است که تشخیص داده شود آزواسپرمی انسدادی است یا غیر انسدادی، چون درمان آنها کاملا متفاوت است. علل قبل از بیضه و علل بیضوی سبب آزواسپرمی غیر انسدادی، ولی علل پس از بیضه سبب آزواسپرمی انسدادی می شوند.
اسپرمی که در بیضه تولید می شود از دو لوله اصلی عبور می کند ابتدا وارد لوله ای بنام اپیدیدیم می شود.

این لوله در انتها وارد مجرای انزالی شده که منی را به داخل مجرای ادرار می ریزد. انسداد در هر کدام از قسمتهای فوق سبب آزواسپرمی (Azoospermia) می شود. یکی از علل شایع آن، عفونت اپیدیدیم است که اغلب عفونت بیضه تشخیص داده می شود.

اگر اپیدیدیم کراراً دچار عفونت شود، بسته می شود. عفونت بیضه بیشتر ناشی از بیماریهای آمیزشی است. بیماری دیگری که سبب آزواسپرمی انسدادی (Obstructive Azoospermia) می شود، فقدان مادرزادی لوله های منی بر است. در بعضی افراد بطور مادرزادی هر دو لوله منی بر وجود ندارند. با معاینه به راحتی می توان این موضوع را تشخیص داد.

تشخیص اسپرم صفر 

اولاً باید تشخیص داد که آیا بیمار واقعا آزواسپرمی دارد یا نه و ثانیا آزواسپرمی از کدام نوع است. علل قبل از بیضه و بعد از بیضه معمولاً قابل درمان هستند ولی علل بیضوی معمولاً قابل درمان نیستند. در ضمن باید مشخص کنیم که آیا آزواسپرمی بیمار انسدادی است یا غیر انسدادی. برای تشخیص گاهاً نیاز به برررسیهای پیچیده است. بطور خلاصه از مجموع روشهای زیر برای تشخیص استفاده می شود:
- اخذ شرح حال که خیلی مهم است، شغل بیمار، داروهایی که مصرف می کند یا مصرف کرده است و مصرف مواد مخدر (ماری جوانا می تواند سبب آزواسپرمی شود).
- معاینه بیمار
- بررسیهای آزمایشگاهی، در حال حاضر بررسیهای آزمایشگاهی دقیقی وجود دارند که در تشخیص آزواسپرمی و علل آن می تواند خیلی کمک کننده باشند.
- بررسیهای رادیولوژیک که می تواند هر گونه ضایعه در لوله های منی بر و کیسه های منوی را نشان دهد.
- نمونه برداری (بیوپسی) از بیضه ها. در فردیکه دارای آزواسپرمی انسدادی (Obstructive Azoospermia) است، در نمونه برداری از بیضه ها مشخص می شود که بیضه ها اسپرم تولید می کنند.

درمان اسپرم صفر 

علل قبل و بعد از بیضه معمولا قابل درمان هستند ولی علل بیضوی، دائمی بوده و معمولاً غیر قابل درمان است. برای درمان آزواسپرمی (Azoospermia) روشهای متعدد وجود دارد، ولی بطور کلی از دو روش دارو درمانی و جراحی استفاده می شود. در بسیاری از موارد قابل درمان، نمی توان کیفیت اسپرم را آنقدر بهبود بخشید که حاملگی طبیعی اتفاق بیفتد ولی بیمار آنقدر اسپرم خواهد داشت که بتوان برای حاملگی از روشهای لقاح مصنوعی (Assisted Reproductive Techniques = ART) استفاده کرد.

آیا اسپرم صفر درمان پذیر است؟

- یک درصد مردان دچار فقدان اسپرم (آزواسپرمی) هستند.
- بیست درصد مردان نابارور دارای آزواسپرمی هستند.
- آزواسپرمی به دو دسته بزرگ انسدادی و غیر انسدادی تقسیم می شود.
- برای تشخیص علت و نوع آزواسپرمی نیاز به بررسیهای آزمایشگاهی دقیق است.
- آزواسپرمی دلیل بر این نیست که بیمار مطلقاً نمی تواند صاحب فرزند شود.
- بسیاری از بیماران مبتلا به آزواسپرمی (Azoospermia) می توانند صاحب فرزند شوند.
- مردی که دارای فرزند است ممکن است در اثر مواجهه با مواد شیمیایی، مصرف دارو، مصرف مواد مخدر و بسیاری علل دیگر به آزواسپرمی مبتلا شود.