شنیدن صدای قلب جنین، زمان مناسب

شنیدن صدای قلب جنین

شنیدن صدای قلب جنین (شناسایی فعالیت قلب جنین) یکی از روشهای تعیین سلامتی جنین در رحم مادر است، این روش جزو علامتهای مثبت حاملگی می باشد که تشخیص حاملگی را قطعی می سازد. به عنوان یک اصل کلی هر زمان ضربان قلب جنین از حد طبیعی تجاوز کند به یقین جان جنین در معرض خطر می باشد. تعداد ضربان قلب جنین به طور طبیعی 120 تا 160 در دقیقه است، که کمتر از 120 و بالای 160 یا ضربان نامنظم، نشان دهنده زجر جنین بوده و نیاز به اقدامات فوری دارد.

زمان شنیدن صدای قلب جنین

در تمام بارداری ها برای اولین بار صدای قلب جنین در زنانی که قاعدگی منظم دارند در هفته 22 حاملگی با گوشی مامایی از روی شکم مادر شنیده می شود. شنیدن صدای قلب جنین از روی شکم مادر بستگی به عواملی چون جثه مادر و دقت شنوایی فرد معاینه کننده دارد و مشخصه آن به صورت 2 صدایی نظیر تیک تاک ساعت در زیر بالش شنیده می شود. تنها شنیدن صدای قلب جنین مهم نیست بلکه این صدا باید جدا از ضربان قلب مادر شنیده شود. به علت تفاوت تعداد ضربان قلب جنین با نبض مادر به راحتی صدای قلب جنین قابل تشخیص است، مگر این که ضربان قلب جنین کاهش یافته (به علت درخطر بودن) یا ضربان قلب مادر از حد طبیعی بالاتر رود (تب مادر).

باید توجه داشت که در ماههای آخر حاملگی با گذاشتن گوشی مامایی روی شکم زن حامله، معاینه کننده به غیر از حرکات قلب جنین اغلب صداهای دیگــــری را نیز می شنود که شایع ترین آنها عبارتند از:

1 ـ صدای عبور خون از داخل سرخرگ نافی که صدایی زیر وشوت زننده است و با نبض جنین همراه است در یک معاینه ممکن است شنیده شود، ولی در همان بارداری در معاینه دیگر شنیده نشود.

2 ـ صدای ناشی از حرکات جنین

3 ـ صدای عبور خون از داخل عروق باز شده رحم که صدایی صاف و شبیه وزش باد است.

4 ـ صدای نبض مادر

5 ـ صدای عبور گاز از درون روده مادر.

نحوه شنیدن صدای قلب جنین

برای شنیدن صدای قلب جنین ابتدا باید قرار جنین تعیین شود.

ـ به مادر بگوید به پشت روی تخت معاینه قرار گیرد و پاها را از ناحیه زانو کمی خم و باز از یکدیگر قرار دهد و با کشیدن نفس عمیق عضلات شکم را شل نماید.

ـ سپس رو به صورت مادر ایستاده و کف دودست را در دو طرف شکم مادر قرار دهید و توسط یک دست فشار ملایم وعمیق وارد کنید و با دست دیگر رحم را لمس نمایید؛ سپس مجدداً سمت مقابل را فشار داده طرف دیگر رحم را لمس کنید، در نتیجه طرفی که صاف، منظم و دارای خمیدگی (محدب) است پشت جنین و طرف مقابل که نامنظم است دست و پای جنین است.

چنانچه محور قرار گرفتن جنین همانند محور مادر باشد، قرار طولی است و اما اگر محور قرار گرفتن جنین با محور طولی مادر زاویه قائمه بسازد قرار جنین عرضی است. در قرار طولی سرجنین بالا یا پایین قرار گرفته و صدای قلب جنین در بالا و یا پایین ناف شنیده می شود در صورتی که اگر قرار عرضی باشد، تقریباً در پهلوهای مادر صدای قلب جنین قابل شنیدن است.

پس از تعیین قرار جنین به مادر بگویید که پاها را صاف کند و در حالت راحتی به پشت قرار گیرد. در این حالت صدای قلب جنین را گوش دهید و پس از اطمینان از شنیدن صدای قلب جنین به مدت 1 دقیقه آن را شمارش کنید. چنانچه تعداد ضربان قلب جنین در حدود 120 تا 160 ضربان در دقیقه باشد طبیعی است، اما اگر کمتر از 120 یا بیشتر از 160 باشد مادر نیاز به ارجاع فوری و پیگیری های لازم دارد.

شنیده نشدن صدای ضربان قلب جنین در سونوگرافی

در هفته‌های اولیه بارداری شنیدن تپش قلب جنین با استفاده از استسکوپ سنتی (گوشی پزشکی) یا حتی داپلر (مانیتوری که ضربان قلب جنین را نشان می‌دهد) دشوار است. معمولاً در ماه دوم، برای تایید بارداری، اندازه گیری جنین و شناسایی ضربان قلب جنین سونوگرافی انجام می‌شود.
تپش قلب جنین از چه زمانی شروع می شود؟
زمانی‌که این عضو اولیه و لوله‌ای شکل (قلب جنین) را بر روی صفحه نمایشگر سونوگرافی می‌بینید، لحظات شگفت‌انگیز و به‌یاد‌ماندنی‌ در خاطر شما ثبت خواهد شد. متخصص طول بدن از سر تا باسن را اندازه‌گیری می کند که باید شش میلی‌متر و به اندازه‌ی یک دانه برنج باشد. گرچه، این لحظه‌ای هیجان‌انگیز و مهم برای هر زوج باردار است، ولی زمانی که تپش قلبی وجود نداشته باشد می‌تواند بسیار نگران‌کننده باشد.
قلب جنین از 22 تا 28 روز پس از لقاح جنین، شروع به تپش می‌کند. تپش قلب جنین طی تمامی این دوران (بارداری، زایمان و تولد نوزاد) نشانه خوبی از سلامت اوست. این تپش از همان اولین مراحل بارداری، خون، مواد مغذی و اکسیژن را از جفت به سلول کوچک در حال رشد جنین می‌رساند.
۲۲ روزِ اول پس از لقاح جنین، برای جنین بسیار حیاتی است. در آغاز یک تخمک و یک اسپرم برای ملاقاتِ هم رقابت می‌کنند، پس از ملاقات در یکدیگر آمیخته شده و از طریق لوله‌ فالوپ به رحم می‌رسند. سرانجام حدود ده روز بعد، این موجود خود را در لایه های رحم (آندومتریوز) جایگزین می‌سازد. معمولاً جنین باید در روز بیست و دوم برای آغاز تپش قلب آماده باشد.

دلایل شنیده نشدن صدای ضربان قلب جنین در سونوگرافی
اگر تست بارداری مثبت باشد، ولی پزشک نتواند تپش قلب را روی اسکن مشاهده کند، قراری برای اجرای اسکن دوم گذاشته می‌شود که معمولاً یک هفته بعد خواهد بود (یا حتی طولانی‌تر). گاهی احتمال دارد دلیل نداشتن تپش قلب، اشتباه در محاسبه تاریخ لقاح جنین باشد. یعنی جنین جوان‌‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد. ممکن است لایه‌های اضافی چربی نیز مانع شنیدن تپش قلب جنین می‌شوند.
در صورتی که تاریخ لقاح جنین درست باشد و مادر خونریزی داشته باشد (حتی فقط لکه‌هایی از خون) و اندازه جنین در اسکن به ۶ میلی‌متر نرسد، بارداری پیشرفتی نداشته است. به این ترتیب یک سقط جنین خود به خودی ناگزیر خواهد بود. احتمالاً بانوانی که دچار این عارضه می‌شوند، آن احساس درونی که در هر بارداری برای مادران رخ می دهد را حس نکنند. البته این غریزه‌ای طبیعی است، زیرا زمانی‌که پزشک عدم پیشرفت بارداری را تشخیص می‌دهد و سقط جنین اجباری می‌شود، میزان ناراحتی خانم باردار بسیار کم‌تر خواهد بود.
گرچه اسپرم برای مدتی به درازای 5 روز پس از انزال می‌تواند در دهانه رحم آماده ملاقات تخمک باشد، ولی تخمک زمانی‌که رها شد، باید طی 24 ساعت بارور گردد. تخمک بارور شده پیش از رسیدن به رحم، فقط 8 تا 12 روز برای عبور از لوله فالوپ فرصت دارد. هر تاخیر یا مانعی در این لوله به حاملگی خارج از رحم منجر خواهد شد. زمانی که این گروه سلول‌ها که بلاستوسیست (blastocyst) نامیده می‌شود در دیواره رحم جای می‌گیرند، سلول‌های جفت به آندومتریوز (لایه های رحم) متصل می‌گردند.
جنین در حال رشد برای زنده‌ ماندن به دوزهای بالای پروژسترون که از تخم‌دان‌ها ترشح می شود، وابسته است. ترشح میزان زیاد پروژسترون، به خانم‌ها احساس بارداری می‌دهد. آنها احساس می‌کنند پستان‌هایشان، لطیف، حساس و پُرتر از معمول شده است. ممکن است ترشح بزاق در آنها بیشتر شود، میزان انرژی کاهش یابد و تهوع صبحگاهی داشته باشند. زمانی‌که میزان پروژسترون به اندازه کافی زیاد نباشد، خانم‌ها دچار این نشانه‌ها نخواهند شد، حتی اگر جواب تست بارداری مثبت باشد. بانوانی که از روش IVF (باروری تخمک در آزمایشگاه) استفاده می‌کنند یا قبلاً سقط جنین داشته‌اند، ممکن است برای پیشگیری از وقوع دوباره آن، در اوایل بارداری، تزریق‌های پروژسترون داشته باشند یا قرص‌های آن را دریافت کنند.
زمانی که تپش قلب جنین روی اسکن مشاهده نمی‌شود، احتمال دارد برای بررسی میزان پروژسترون (که معمولاً طی بارداری ده برابر بیشتر است) آزمایش خون انجام شود. برای زوج‌هایی که در اسکن دوم آنان تپش قلب جنین مشاهده نمی‌شود و نتیجه آزمایش خون آنان میزان کم پروژسترون را نشان می‌دهد، پزشک اجرای کورتاژ یا باز کردن (D&C) را تجویز می‌کند.