عفونت ادراری در بارداری، جنین در خطر است؟

عفونت ادراری در بارداری یکی از شایع ترین علل مراجعه به پزشک است که می تواند شدت و درجات مختلفی از باکتریوری بی علامت تا التهاب مثانه و پیلونفریت داشته باشد.

شیوع عفونت ادراری در بارداری :
باکتریوری بی علامت در ۲ الی ۷ درصد بارداری ها رخ داده و شیوع آن در سه ماهه اول بیش از سه ماهه دوم و سوم است. سابقه عفونت ادراری قبل از بارداری، دیابت مادرو رعایت نکردن موارد بهداشتی عواملی هستند که مادر را مستعد عفونت ادراری می کنند.
باکتریوری بی علامت در صورت عدم درمان در ۳۰ الی ۴۰ درصد موارد به صورت عفونت مجاری ادراری علامت دار تبدیل می شود. بنابراین درمان آن در بارداری ضرورت دارد.
شیوع پیلونفریت و التهاب حاد مثانه تقریبا ۱ تا ۲ درصد در بارداری است و معمولا در سه ماهه دوم و سوم بارداری بروز می کند.

خطر عفونت ادراری در بارداری:

باکتریوری درمان نشده مادر را مستعد زایمان زودرس کرده و می تواند منجر به وزن کم هنگام تولد شود. بر اساس مطالعه ای که روی ۱۵۰۰۰ خانم باردار انجام شده است، عفونت ادراری احتمال ابتلا به فشار خون بارداری را نیز افزایش می دهد.

علت بروز عفونت ادراری در بارداری:

عوامل ایجاد کننده عفونت ادراری در افراد باردار و غیر باردار یکسان اند ولی تغییرات فیزیولوژیک دستگاه ادراری در بارداری نظیر اتساع حالب یا اثر فشاری رحم بزرگ روی مثانه مادر را مستعد تر کرده و شانس پیشرفت عفونت بیشتر می شود. شایع ترین عامل ایجاد کننده عفونت ادراری باکتری ای کولای (E-coli ) می باشد.

باکتریوری بی علامت در بارداری:

باکتریوری بی علامت به معنای تجمع کلونی های باکتری در دستگاه ادراری تحتانی است بدون آنکه فرد علامتی غیر طبیعی داشته باشد.

تشخیص باکتریوری بی علامت در بارداری:

به طور روتین برای همه خانم های باردار در اولین ویزیت، آزمایش ادرار درخواست می شود. در صورتی که تعداد زیادی باکتری [≥۱۰۵ cfu/mL] در کشت ادرار دیده شود در حالی که مادر علامتی ندارد به معنای باکتریوری بی علامت است. توصیه می شود برای دقت نتایج کشت ادرار، نمونه میانی ادرار مورد استفاده قرار گیرد.

درمان باکتریوری بی علامت در بارداری:

درمان باکتریوری بی علامت آنتی بیوتیک تراپی است و بهتر است نوع آنتی بیوتیک بر اساس ارگانیزم یافت شده در کشت ادرار انتخاب شود.
آنتی بیوتیک های مورد استفاده در باکتریوری بی علامت بارداری عبارتند از:
- نیتروفورانتوئین (Nitrofurantoin): با دوزmg 100 هر ۱۲ ساعت به مدت ۵ تا ۷ روز
- آموکسی سیلین (Amoxicillin): با دوز mg ۵۰۰ هر ۸ ساعت به مدت ۳ الی ۷ روز
- سفالکسین (Cephalexin): با دوز mg100 هر ۱۲ ساعت به مدت ۳ الی ۷ روز
داروی نیتروفورانتوئین در موارد شک به پیلونفریت و در سه ماهه اول بارداری خط اول درمان نمی باشد.
ضروری است یک هفته بعد از درمان کشت ادرار برای اطمینان از اثر بخشی درمان تکرار شود و در صورت بهبودی به صورت ماهانه بررسی ادامه یابد.
در صورت بر طرف نشدن باکتریوری، یک دوره درمان دیگر برای مادر آغاز می شود.در صورت پابرجا ماندن باکتریوری بعد از ۲ الی ۳ دوره درمان ممکن است پزشک از درمان نگهدارنده با داروی نیتروفورانتوئین (۵۰ تا ۱۰۰ میلی گرم قبل از خواب) تا پایان بارداری استفاده کند.

التهاب حاد مثانه در بارداری:

التهاب مثانه به معنای عفونت مثانه می باشد که با علائم سوزش، تکرر و اضطرار ادرار تظاهر پیدا می کند و در آزمایش ادرار مبتلایان خون و عفونت دیده می شود.

تشخیص التهاب حاد مثانه در بارداری:

شاه علامت التهاب مثانه سوزش ادرار است و در صورتی که مادر هر زمانی از بارداری چنین شکایتی داشته باشد، بایستی آزمایش و کشت ادرار انجام شود. اگر تعداد باکتری های موجود در کشت ادرار بیش از ۱۰۵ cfu/mL و همراه با علامت باشد به معنای التهاب مثانه است.

درمان التهاب حاد مثانه در بارداری:

درمان التهاب مثانه مشابه باکتریوری بی علامت بوده و از همان آنتی بیوتیک های ایمن در بارداری استفاده می شود.

پیلونفریت بارداری:

پیلونفریت به معنای عفونت کلیه و قسمت فوقانی مجاری ادراری است وعلائم آن عبارتند از:
تب (بیش از ۳۸ درجه )، درد و تندرنس پهلوها، تهوع و استفراغ
پیلونفریت بیش از سایر عفونت های ادراری می تواند برای مادر خطرناک باشد و منجر به شوک عفونی ، اختلالات تنفسی، نقص کلیوی و آنمی در مادر شود.

تشخیص پیلونفریت در بارداری:
اصلی ترین روش تشخیص پیلونفریت در بارداری توجه به علائم مادر است. داشتن علائم فوق به همراه مثبت بودن کشت ادرار به معنای پیلونفریت است و در صورت نیاز می توان از سونوگرافی کلیه نیز برای رد تشخیص های افتراقی مثل سنگ کلیه استفاده کرد.

درمان پیلونفریت در بارداری:

بستری در بیمارستان برای مادران باردار مبتلا به پیلونفریت ضرورت دارد وآنتی بیوتیکی بایستی به صورت وریدی تجویز شود تا ظرف ۲۴ تا ۴۸ ساعت تب بیمار برطرف شده و علائم بهبود یابند.
آنتی بیوتیک های مورد استفاده در درمان پیلونفریت در بارداری عبارتند از:
- سفتریاکسون (Ceftriaxone): با دوز gr ۱ هر ۲۴ ساعت
- سفپیم (Cefepime): با دوزgr1 هر ۱۲ ساعت
- آزترونام (Aztreonam): با دوز gr۱ هر ۸ ساعت
- ترکیب آمپیسیلین و جنتامایسین
در صورت قطع تب بعد از ۲۴ الی ۴۸ ساعت،آنتی بیوتیک باید به صورت خوراکی به مدت ۱۰ الی ۱۴ روز ادامه یابد و به صورت ماهانه کشت ادرار تکرار شود.