عفونت ادراری در بارداری چگونه است؟

بارداری احتمال ابتلا به عفونت هر یک از بخش‌ های دستگاه ادراری را بالا می‌برد. مقدار زیاد هورمون پروژسترون، موجب شل شدن عضلات حالب و در نتیجه گشادتر شدن حالب می‌شود.
رحم در حال رشد، می‌تواند به حالب ها فشار وارد آورد و جریان ادرار را در داخل آن‌ ها با اختلال مواجه کرده و سرعت آن را کند سازد.
رشد جنین موجب فشار بر روی مثانه می‌شود و در نتیجه تخلیه آن هنگام دفع کامل نخواهد بود.
در نتیجه این اختلالات باعث می‌شود که عبور ادرار در مسیر دستگاه ادراری بیشتر طول بکشد و باکتری‌ ها قبل از خروج از بدن زمان بیشتری برای تکثیر در اختیار خواهند داشت.
پزشک در همان اولین نوبت معاینات دوران بارداری آزمایش ادرار درخواست می‌کند، خواه شما علائم عفونت مثانه داشته باشید یا خیر.
در ۹۰ درصد عفونت‌ های ادراری، میکروب‌ ها از راه مستقیم و با عبور از مجرای خروجی ادرار به مثانه می‌رسند. در عین‌ حال، عفونت دستگاه ادراری توسط عوامل مختلف بروز می‌کند. عفونت‌ های غیر اختصاصی باکتریایی در دستگاه ادراری فوقانی بیشتر دیده می‌شود و عفونت‌ های اختصاصی و عفونت‌ های منتقله از طریق تماس‌ های جنسی نیز بیشتر در دستگاه ادراری تحتانی دیده می‌شود.
اغلب افراد لفظ عفونت ادراری را به جای لفظ عفونت مثانه که نوعی عفونت باکتریایی است و در مثانه ایجاد التهاب می‌کند و با علائمی نظیر احساس نیاز به دفع مکرر ادرار و سوزش ادراری همراه است، بکار می‌برند.
عفونت مثانه (سیستیت) در بین خانم‌ های ۲۰ تا ۵۰ سال نسبتاً شایع است، گفت: علائم عفونت مثانه در خانم‌ ها متفاوت است و با علایمی مانند درد، ناراحتی و سوزش هنگام دفع ادرار و یا درد هنگام مقاربت جنسی بروز می‌کند.
ناراحتی لگن یا درد قسمت تحتانی شکم که اغلب در قسمت فوقانی استخوان لگن نمایان می شود، افزایش دفعات دفع ادرار و احساس فشار و نیاز به ادرار کردن به طور مکرر حتی زمانی که میزان ادرار در مثانه بسیار کم است، ادرار بدبو و کدر، همچنین وجود خون در ادرار ( که در جواب آزمایش ادرار دیده می شود) از علایم سیستیت است.
به علت اینکه احساس نیاز به دفع ادرار در دوران بارداری عارضه‌ای شایع است، ممکن است تشخیص قطعی سیستیت به خصوص در مواردی که علائم خفیف است، مشکل باشد. بنابراین در مواردی که علائم و ناراحتی ادراری و سوزش ادرار وجود دارد باید با مراجعه سریع به پزشک و با انجام آزمایش ادرار تشخیص قطعی داده شود.
عفونت های ادراری دوران بارداری اغلب از نوع عفونت های باکتریایی هستند که در بین زنان باردار اتفاق می افتد. تغییرات فیزیولوژیک به وجود آمده در دوران بارداری احتمال ابتلا به عفونت ادراری را افزایش می دهند.
تأثیر هورمون پروژسترون و فشار مکانیکی ایجاد شده توسط رحم حاوی جنین باعث می شوند مثانه در حین ادرار کردن به طور کامل تخلیه نشود که این امر به نوبه خود باعث افزایش مقدار باقی مانده ادرار در مثانه و همین طور بالا رفتن احتمال ریفلاکس مثانه به حالب می گردد. همچنین تغییرات فیلتراسیون گلومرولی باعث افزایش قند موجود در ادرار و قلیایی شدن آن هم می گردند. همه این امور در کنار هم باعث آسان تر شدن رشد باکتری ها می گردند.
عفونت های ادراری با توجه به انواع آن علائم و نشانه های مختلفی دارند. این عفونت ها با توجه به محل و وسعت درگیری دستگاه ادراری تقسیم بندی می گردند.
عفونت با منشأ دستگاه ادراری می تواند به شکل باکتری اوری بدون علامت، عفونت مثانه، پیلونفریت و حتی سپسیس (انتشار گسترده عفونت در بدن) بروز کند و عوارض مهمی مانند کم وزنی نوزاد، زایمان زودرس، عفونت پس از زایمان و در نهایت مرگ را ایجاد کند.
واقعیت این است که مصرف مواد غذایی مختلف تأثیر مستقیمی بر ابتلا به عفونت ادراری ندارد؛ اما می تواند با تغییر PH ادرار محیط رشد باکتری ها را مساعد نماید.
گاهی نیز سوزش ادرار با منشأ غیر عفونی و به دلیل استفاده از مصرف مواد غذایی محرک ایجاد می شود. در این موارد که موضوع ابتلا به عفونت ادراری پس از بررسی های آزمایشگاهی منتفی شده است توصیه می شود از مصرف برخی غذاها خودداری شود.
این مواد غذایی عبارت اند از:
- ادویه ها:
فلفل سبز، فلفل قرمز، خردل و…
- فرآورده های گوشتی:
نمک سود به ویژه سوسیس و کالباس
- سیرابی، گوشت های کنسرو شده و صنعتی
- مواد غذایی گوگرددار مانند مارچوبه، تربچه، سیر و پیاز
- نوشیدنی های حاوی ترکیبات گزانتیک مانند قهوه
همچنین با اسیدی کردن ادرار با مواد غذایی مختلف می توان از ایجاد محیط مناسب برای رشد و تکثیر باکتری ها جلوگیری کرد.
این مواد غذایی عبارتند از:

انواع گوشت لخم (قرمز و سفید) ماهی و تخم مرغ، پنیر، شکلات و غلاتی که کمتر قابل تخمیر هستند؛ مانند: برنج و انواع نان.

آب؛ پیشگیری کننده ی عفونت ادراری
نوشیدن مایعات زیاد به خصوص آب با افزایش دفع ادرار موجب کاهش PH ادرار و نیز کاهش غلظت ادرار و تخفیف علائمی نظیر سوزش دفع می گردد.
دکتر مجیدی، متخصص تغذیه در این باره می گوید: نوشیدن آب تصفیه شده و سالم، سموم بدن را شستشو داده و با رقیق کردن ادرار، از عفونت های رایج مجاری ادراری که ممکن است در زمان بارداری اتفاق بیفتند جلوگیری می کند. در واقع نوشیدن آب سالم برای تمام افراد ضروری و مفید است اما در برخی از دوره ها که بدن انسان با تغییراتی مواجه می شود، این آب نقش مهم تری را در تأمین سلامتی بازی می کند که دوران بارداری یکی از این دوره ها است.
بزرگترین دلیل برای نوشیدن آب سالم در دوران بارداری جلوگیری از کم شدن آب بدن در این دوران است زیرا حجم زیادی از آبی که خانم های باردار در زمان بارداری می نوشند، در کیسه آب جنین استفاده می شود؛ بنابراین کاهش آن در دوران بارداری خطرات بسیار جدی در بر دارد.
مایع درون کیسه آب جنین، به طور متوسط هر یک ساعت تعویض می شود و برای این فرآیند از آب ذخیره شده ی بدن مادر استفاده می شود بنابراین فرآیند تعویض مایع درون کیسه، برای سلامتی جنین درون رحم مادر، امری حیاتی است.
علاوه بر این در ماه هشتم بارداری، حجم خون بدن مادر افزایش می یابد به همین دلیل در این زمان مادر جهت تأمین آب بدن، باید آب سالم بیشتری را بنوشد چراکه در اثر کمبود آب، خون بدن غلیظ شده و مشکلاتی نظیر فشارخون و بیماری های قلبی و عروقی را به دنبال خواهد داشت.
کمبود آب بدن در سه ماهه سوم بارداری، علاوه بر مشکلات ذکر شده، ممکن است انقباض ماهیچه های بدن و در نتیجه درد و به دنبال آن زایمان زودرس را به دنبال داشته باشد.

توجه:

اگر شما هنگام بارداری دچار سیستیت (عفونت مثانه) شوید و یا در اولین معاینه دوران بارداری باکتری در ادرار شما دیده شود باید به مدت ۷ تا ۱۰ روز آنتی بیوتیک خوراکی دریافت کنید (بسیاری از آنتی بیوتیک ها را میتوان با اطمینان در دوران بارداری مصرف کرد).
اگر علائم سیستیت دارید، احتمالاً با مصرف آنتی بیوتیک در عرض چند روز این علائم برطرف خواهند شد ولی به هر حال ادامه یک دوره درمان بطور کامل بسیار ضروری است تا دستگاه ادراری از وجود باکتری پاک شود.
بعد از درمان باید آزمایش ادرار را تکرار کنید تا مشخص شود که عفونت برطرف شده است. انجام کشت های مکرر ادرار با فواصل معین در تمام دوره بارداری امری الزامی است تا از عدم بازگشت عفونت اطمیـنان حاصل شود.
در ۴۰ درصد خانم های بـاردار که دچـار عفونت ادراری می شوند عفونت تکرار می شود. به منظور پیشگیری از عود عفونت، در صورت تکرار عفونت مثانه، ممکن است آنتی بیوتیک بطور دائم و با یک دوز پائین تا زمان زایمان تجویز شود.
در صورت بروز عفونت کلیه در دوران بارداری شما باید بستری شوید و آنتی بیوتیک وریدی دریافت کنید و از نظر علائم زایمان زودرس تحت نظر باشید.
پس از درمان باید مرتباً آزمایش ادرار را تکرار کنید و برای باقی مانده دوران بارداری تحت درمان با آنتی بیوتیک قرار گیرید زیرا شما همواره در معرض خطر عود عفونت کلیه خواهید بود.

چگونه از عفونت ادراری در دوران بارداری پیشگیری کنیم ؟
برای پیشگیری از عفونت ادراری میتوانید اقدامات زیر را به کار بندید:
- مقدار زیادی آب بنوشید. روزانه حداقل ۸ لیوان با گنجایش ۲۴۰ سی سی آب بنوشید.
- هیچگاه احساس دفع ادرار را نادیده نگیرید و سعی کنید هر بار مثانه را کاملاً خالی کنید.
- بعد از اجابت مزاج موضع را از جلو به عقب تمیز کنید تا از ورود باکتری های مدفوع به پیشابراه پیشگیری شود.
- پیش از مقاربت جنسی و بعد از آن ادرار کنید و دستگاه تناسلی را با آب و صابون ملایم بشوئید.
- عصاره شاتوت بنوشید. مطالعات نشان داده اند که آب عصاره شاتوت میزان باکتری ها را کاهش داده و از جایگزینی باکتری های جدید در دستگاه ادراری پیشگیری می کند. (هر چند نوشیدن عصاره شاتوت عفونت ادراری را درمان نخواهد کرد و دقت کنید که اگر دارای علائم عفونت ادراری هستید باید به پزشک مراجعه کنید و آنتی بیوتیک دریافت کنید).
- از فرآورده های بهداشتی مخصوص دستگاه تناسلی (اسپری یا پودر) و صابون های قوی خودداری کنید زیرا پیشابراه و دستگاه تناسلی را تحریک می کند و محیط کشت مناسبی برای رشد باکتری ها خواهد بود. در دوران بارداری از دوش واژینال استفاده نکنید.
- لباس های زیر خود را از نوع نخی انتخاب کنید و از جوراب شلواری هایی که قسمت بالای آن نخی است استفاده کنید.