آفت دهان کودکان، نکاتی که باید بدانیم

آفت دهان کودکان همان زخم‌های دردناک و سطحی داخل دهان، زخم روی لثه، داخل لب‌ها، پشت گونه‌ها یا روی زبان است. اگر زخم‌ها فقط بیرون لب‌ها باشند، آفت دهان محسوب نمی‌شوند. آفت دهان کودکان از آن دسته بیماری‌هایی است که پدرومادرها را حسابی به دردسر می‌اندازد. کودک درد می‌کشد و غذایی هم نمی‌تواند بخورد. پدرومادر هم به هر دری می‌زنند، فایده‌ای ندارد. اگر فرزند شما خدای‌ناکرده به آفت دهان دچار شد، چه می‌کنید؟ در ادامه با علت آفت دهان کودکان و راه‌های درمان آن همراه ما باشید.
این مقاله را تا پایان بخوانید تا آفت دهان کودکان را بهتر شناخته و در مواجهه با آن، بهترین تصمیم را بگیرید. هرچند آفت دهان کودکان سریع درمان نمی‌شود و باید طول دورهٔ خود را بگذراند، ولی توصیه‌هایی برای کاهش درد و مقابله با موارد خاص وجود دارند که در این مقاله با شما در میان می‌گذاریم.

عوامل زخم دهان کودکان
آفت دهان (Canker Sores):
اگر در کودک بالای ۵ سال، یک یا دو آفت دهان به وجود می‌آید، علت اصلی همین است.
بیماری دست، پا و دهان (Hand-Foot-Mouth Disease):
رایج‌ترین علت زخم‌های داخل دهان است. این زخم‌ها عمدتا روی زبان و کناره‌های دهان به وجود می‌آیند. بیشتر بچه‌های مبتلا، تاول‌های عمیقی روی کف دست و پاهایشان هم دارند. به‌خاطر ویروس کوکساکی (Coxsackie) به وجود می‌آید. بین سنین ۱ تا ۵ سال نیز رایج است.
ویروس هرپس سیمپلکس (Herpes Simplex Virus) یا همان ویروس تب‌خال:
عفونت اولیه ممکن است شدید باشد. می‌تواند ۱۰ زخم یا حتی بیشتر هم روی لثه‌ها، زبان و لب‌ها ایجاد کند. زخم‌های دیگری هم روی قسمت بیرونی لب‌ها یا روی پوست اطراف دهان دیده شده‌اند. تب و مشکل در بلع هم از نشانه‌های ابتلا به این ویروس هستند. معمولا بین سنین ۱ تا ۳ سال، و به‌خاطر تماس با بزرگ‌سالانی رخ می‌دهد که دچار تبخال هستند. اغلب وقتی این بزرگ‌سالان بچه‌ها را می‌بوسند، آن‌ها دچار ویروس می‌شوند.
تب‌خال (Cold Sores):
این زخم‌ها فقط روی قسمت بیرونی لب به وجود می‌آیند. هر سال، ۲ یا ۳ بار در یک نقطه اتفاق می‌افتند. این زخم‌ها داخل دهان نیستند. تب‌خال در بزرگ‌سالان، علت اصلی عفونت هرپس سیمپلکس در کودکان محسوب می‌شود. تب‌خال در ۲۰ درصد از نوجوانان و بزرگ‌سالان اتفاق می‌افتد.
زخم‌های دهانی:
شایع‌ترین زخم‌های دهانی به‌خاطر گاز گرفتن زبان یا پشت گونه‌ها هستند. مسواک هم ممکن است باعث ایجاد زخم شود. داخل دهان مادامی که خوب شود، سفید است. بنابراین این زخم‌ها هم ممکن است شکل آفت دهان باشند.
سوختگی‌های دهانی:
غذاهای داغ ممکن است باعث زخم دهان شوند. این‌ها هم تا وقتی خوب شوند، سفید هستند.

آفت دهان علت‌های زیادی دارد
زخم‌های جزئی در دهان ممکن است باعث آفت دهان شوند؛ به‌طور مثال زخم‌هایی که خوراکی‌های سفت یا مسواک زبر ایجاد می‌کنند.
گاز گرفتن دهان هنگام جویدن هم ممکن است باعث ایجاد زخم باشد.
حساسیت‌های غذایی هم باعث آفت دهان می‌شوند.
کمبود ویتامین هم یکی دیگر از علت‌های آفت دهان کودکان است. اگر فرزندتان بدغذاست، ممکن است دچار کمبود ویتامین شود.
آفت دهان می‌تواند ژنتیکی هم باشد.
خیلی اوقات هم علت آن مشخص نمی‌شود.

نشانه‌های آفت دهان کودکان
وسطِ این زخم‌های کوچک، سفید و دورشان قرمز است.
اندازهٔ آفت دهان معمولا کمتر از ۶ میلی‌متر است.
درون لب و پشت گونه‌ها ایجاد می‌شوند.
این زخم‌ها بسیار دردناک هستند؛ حتی گاهی بدون آنکه چیزی بخوریم.
معمولا در هر نوبت یک آفت به وجود می‌آید؛ گاهی‌اوقات هم ۲ یا ۳ آفت.
تب یا نشانهٔ دیگری ندارد.

موارد خطرناک آفت دهان کودکان
گاهی‌اوقات آفت دهان کودکان به وضعیت اورژانسی تبدیل می‌شود. اگر دیدید کودک حرکت نکرده یا آن‌قدر ضعیف است که نمی‌تواند بایستد، به اورژانس اطلاع دهید.
اگر این نشانه‌ها را دیدید، فورا با پزشک تماس بگیرید:
مواد شیمیایی در دهان، ممکن است باعث زخم شوند.
مشکوک بودن به کم‌آبی. اگر کودک بیش از ۸ ساعت است که ادرار نکرده، ادرارش سیاه است، یا دهانش خیلی خشک است و اشکی ندارد.
اگر فرزندتان خیلی ضعیف و بیمار به نظر می‌رسد.
اگر فکر می‌کنید فرزندتان باید معاینه شود و مشکل حاد است.
اگر این نشانه‌ها را دیدید، طی ۲۴ ساعت به پزشک مراجعه کنید:
اگر ۴ زخم یا بیشتر وجود دارد.
پوسته‌های خونی روی لب‌ها وجود دارد.
لثه‌ها قرمز، متورم و حساس هستند.
زخم و آفت روی قسمت بیرونی لب هم دیده می‌شود.
روی لثه، کنار دندانی که درد می‌کند، زخم می‌بینید.
کودک تب دارد یا صورتش متورم شده است.
گره لنفاوی بزرگی زیر فک ایجاد شده است.
آفت پس از مصرف دارو شروع شده است.
فکر می‌کنید فرزندتان باید معاینه شود، اما مشکل حاد نیست.
اگر فرزندتان مشکوک به آفت دهان است، آفت دهان او بیش از ۲ هفته طول کشیده یا پرسش دیگر در این مورد دارید هم به پزشک مراجعه کنید.

توصیه‌هایی برای درمان آفت دهان
مداوای آفت دهان کودکان
آفت دهان شایع‌ترین علت زخم‌های دهانی هستند. معمولا ۱ تا ۳ زخم دردناک سفید پشت گونه، داخل لب یا روی لثه‌هاست. علت آفت دهان زخم‌های ناشی از خوراکی‌های سفت، مسواک، گاز گرفتن یا حساسیت‌های غذایی است. در ادامهٔ این مقاله توصیه‌هایی را با شما در میان می‌گذاریم که می‌توانند مفید واقع شوند. البته پیش از مصرف هرگونه دارویی، حتما با پزشک مشورت کنید.
ضداسید مایع (Antacid) برای درد دهان در کودکان یک ساله و بالاتر
برای درد دهان، تا ۴ بار در روز از ضداسیدهای مایع استفاده کنید. بهترین زمان مصرف این دارو، پس از وعدهٔ غذاست.
برای سن ۱ تا ۶ سال، چند قطره در دهانش بریزید. با گوش‌پاک‌کن هم می‌توانید ضداسید مایع را روی زخم بگذارید.
برای سن بالاتر از ۶ سال، یک قاشق چای‌خوری (۵ میلی‌گرم) را به‌عنوان دهان‌شویه استفاده کنید. تا جایی که می‌توانید، آن را روی زخم نگه دارید. سپس از دهان خارج کنید.
هشدار: از دهان‌شویه‌های معمولی استفاده نکنید، چون می‌سوزاند.
مصرف آرام‌بخش
برای کاهش درد، از استامینوفن استفاده کنید.
ایبوپروفن هم انتخاب خوبی است.
رژیم غذایی مایع و نرم
فرزند خود را مجبور به نوشیدن مایعات کافی کنید. هدف از این کار این است که آب بدن او حفظ شود. مایعات سرد، میلک‌شیک‌ها، بستنی یخی، یخ‌دربهشت و شربت‌ها، همگی انتخاب‌های خوبی هستند.
غذاهای نرمی مانند ماکارونی و پنیر به او بدهید. سیب زمینی، غلات با شیر و بستنی هم انتخاب‌های خوبی هستند.
از مصرف غذاهایی که باید جویده شوند پرهیز کنید. مرکبات، غذاهای نمکین و پُرادویه مصرف نکنید.
توجه: در چنین شرایطی، مصرف مایعات، مهم‌تر از خوردن غذاهای سفت است.
بهتر است دیگر در شیشه به نوزادان غذا ندهید. مایعات را با فنجان، قاشق یا سرنگ به او بخورانید. دلیلش این است که نوک مکیدنی شیشه شیر ممکن است درد او را بیشتر کند.
انتقال آفت دهان کودکان
آفت دهان از شخصی به شخص دیگر منتقل نمی‌شود. بنابراین کودکانی که به آفت دهان دچار می‌شوند، نیازی نیست از مدرسه مرخصی بگیرند. ولی کودکانی که تب دارند، یا آن‌هایی که آفت دهان زیادی دارند، باید پیش از رفتن به مدرسه تحت معاینه قرار بگیرند.
مدت زمان آفت دهان کودکان
آفت دهان کودکان باید طول دورهٔ خود را بگذراند و برای کوتاه کردن زمانش کاری نمی‌توان کرد. خوب شدن این زخم‌ها ۱ تا ۲ هفته طول می‌کشد. درمان‌های آفت دهان فقط به کاهش درد کمک می‌کنند.
در پایان باز هم توصیه می‌شود اگر آفت دهان کودکان بیش از ۲ هفته طول کشید، حال فرزندتان مساعد نیست یا به هر دلیلی فکر می‌کنید باید معاینه شود، حتما به پزشک مراجعه کنید.