علت ناباروری مردان، سهمتان را بدانید

در پزشکی هرگاه زن و شوهر پس از ۱۲ ماه با انجام فعالیت جنسی بچه دار نشوند امکان دارد یکی از زوجین دچار ناباروری باشد. اگر ناباروری از طرف مرد باشد بدلیل واریکوسل یا آزواسپرمی هست و اگر منشا زنانه داشته باشد می تواند از سندرم ترنر ، آژنری تخمدان ، سندرم آشرمن باشد.
در صورت عدم موفقیت در بارداری در چند ماه نمی توانید خود را ناتوان در بارداری بدانید. با مراجعه به پزشک مردان (ارولوژیست) یا متخصص زنان می توانید نسبت به چکاپ خود اقدام کرده و دلیل قطعی ناباروری خود را پیدا کنید.
تاثیر مرد در ایجاد ناباروری بسیار قابل توجه و در حدود ۵۰ درصد است. بنابراین لزوم بررسی قانونی و عاقلانه در خصوص تاثیر مرد در ایجاد ناباروری ضروری است. بررسی مرد توسط متخصص ارولوژی و زن توسط متخصص زنان بطور هماهنگ مهمترین وسیله ای است که باعث تشخیص و در نتیجه درمان زوج نابارور می گردد.
بیضه­ ها مسئول تولید اسپرم هستند. هورمون­ های جنسی (تستوسترون و آندروس تندیون) نیز از سلول­ های بافت بینابینی بیضه تولید می­ شوند. گزارشات اخیر نشان می­ دهند که زمان تولید اسپرم کمتر از ۶۰ روز است. عوامل بیولوژیکی، مانند فاکتورهای فیزیکی و شغلی در دو ماه گذشته روی اسپرم و در نتیجه ناباروری ممکن است اثر منفی بگذارند. با افزایش سن تولید اسپرم کاهش می­ یابد.

علائم ناباروری
هرگونه پروسه منفی که تولید اسپرم و کیفیت اسپرم را تحت تاثیر قرار دهد، در باروری به طور فزآینده ای مضر خواهد بود.
اسپرم سالم
باید تولید اسپرم یا نطفه سالم باشد. این مسئله بستگی به این دارد که سیستم و اورکانهای تولید اسپرم در دوران بلوغ به درستی و صحیح عمل کنند.
نطفه ها باید به مایع منی اضافه شوند
لوله های باریکی به نام واز VAS آنها را منتقل می کند تا به مایع منی اضافه شوند. اگر انسداد در مسیر وجود داشته باشد، نطفه در بیضه می ماند و به مایع منی اضافه نمی شوند.
تعداد اسپرم ها باید نرمال باشد
تعداد طبیعی اسپرم در مایع منی بالای ۱۵ میلیون باید باشد. تعداد ۱۵ میلیون در سی سی و ۴۰ میلیون در تمام مایع منی باید وجود داشته باشد.
واریکوسل
تجمع خون در وریدهای بیضه که خون قادر نیست از بیضه خارج شود و ۹۸ درصد در بیضه چپ بوجود می آید. شایع ترین علت غیرقابل برگشت ناباروری مردان می باشد. علت واقعی ایجادکننده ناباروری بعلت واریکوسل ناشناخته است ولی عقیده بر اینستکه واریکوسل درجه حرارت بیضه را بالا می برد و باعث ناباروری می شود.
چاقی
چاقی باعث کم کاری دو غده هیپوتالاموس و هیپوفیز که در مغز وجود دارند و نقش مهمی در نطفه سازی دارند می شود.
بیماری سیالیک
یک بیماری روده ای می باشد، اگر تشخیص و درمان نشود، باعث ناباروری مردان می شود. در مردان بیماری سیالیک باعث کاهش منی و باعث صفات ثانویه زودرس می شود. بیماری سیالیک نیز باعث کم کاری بیضه ها می شود و در نتیجه توانائی جنسی و میل جنسی کاهش می یابد.
داروهای خاص
داروهائی که باعث اختلال در نطفه سازی (اسپرماتوژنز) و ناباروری مردان می شوند شامل: شیمی درمانی، استروئید، سایمتدین، اسپیرولاکتون می باشند. داروئی که FSH را که روی بیضه اثر می کند و باعث نطقه سازی می شود را کم می کند، داروی فنی توئین می باشد. داروهائی که حرکت نطفه را کاهش می دهد، نیتروفورانتوئین و سولفاسالازین هستند.
عفونت
بعضی عفونت ها در ساختن نطفه در بیضه دخالت کرده و یا باعث انسداد در مسیر خروج اسپرم از بیضه می شود. عفونت ها شامل عفونت اپی دیدیم می باشد، که یک بافت مستطیلی در بالا و پشت بیضه قرار دارد و یا عفونت بیضه (اورکیت)، بعضی عفونت های مقاربتی مثل سوزاک یا HIV
مشکلات انزال
برگشت انزال بداخل مثانه در بعضی مردان به دنبال مصرف بعضی داروها، بیماری دیابت، ضایعات نخاعی و بعد از عمل پروستات اتفاق می افتد.
بیضه های نزول نکرده
در ۳۶ درصد نوزادان بعد از تولد، بیضه ها نزول نمی کند و وارد محوطه اسکروتوم نمی شوند. چنانچه در ۹ تا ۱۲ ماهگی عمل جراحی بیضه های نزول نکرده انجام نشود، در آینده ممکن است دچار ناباروری بشوند.
اختلال هورمونی
اگر مشکلی در غده های هیپوفیز و هیپوتالاموس باشد، هورمون های لازم برای نطفه سازی را تولید نمی کنند و در نتیجه عمل بیضه دچار اختلال می شود و نطفه ساخته نمی شود.
انسداد
انسداد درمسیر خروج اسپرم در هر قسمتی ممکن است اتفاق بیافتد. انسداد بطور مادرزادی ممکن است در اپی دیدیم یا هر دو لوله های برنده نطفه (VAS)وجود داشته باشد. انسداد در VAS در بیماری فیبروزکیستیک دیده می شود.

تشخیص ناباروری
۱ درصد موارد بیماران مبتلا به ناباروری ممکن است تظاهرات کلینیکی خیلی جدی بیماری خطرناک نظیر: سرطان بیضه، سرطان مغز، سرطان نخاع، اندوکرینوپاتی، بیماری مالفورماسیون سیستم Gut و سندروم­ های ژنتیک داشته باشند.
سرطان بیضه تقریباً ۵۰ برابر در مردان نابارور بیشتر از مردان بارور دیده می­ شود، بنابراین یک اورولوژیست خوب باید توجه داشته باشد که ناباروری ممکن است تظاهر یک وضعیت جدی پزشکی در فرد باشد.
شرح حال بیمار
از بیمار یک شرح حال دقیق در ارتباط به حال و آینده برای بررسی ناباروری تهیه می گردد، سوالاتی پیرامون:
پیشینه ناباروری
سن بیمار، حاملگی قبلی، درمان­ های قبلی، درمان­ های فعلی، بررسی همسر نابارور، متدهای جایگزین و زمان آن
پیشینه جنسی
میل جنسی، توانایی جنسی، انزال، زمان­ های عمل جنسی
کودکی و دوران بلوغ
عدم نزول بیضه، هرنی (فتق)، ترومای بیضه، تورشن بیضه (پیچش بیضه)، اورکیت ( التهاب بیضه)، زمان بلوغ، رشد جنسی
پیشینه شخصی
بیماری های سیستمیک (دیابت، سیروز، فشارخون)، سل، بیماری­ های مقاربتی
جراحی های پیشین
هرنیورافی، اورکیکتومی، جراحی لگن و رتروپریتون، عمل پروستات و گردن مثانه
مواد اعتیادآور
الکل، کوکائین و ماری جوآنا
وضعیت سلامت کنونی
عفونت ریه، کالاکتوره، اختلال دید، چاقی، اختلال حس بویایی

معاینه بالینی برای تشخیص ناباروری
وضعیت ساختمان بدنی، بررسی رشد مناسب جنسی، نحوه توزیع مو، کاهش توده ­ی عضلانی و ژنیکوماستی ممکن است ناشی از کاهش تستوسترون باشد، در چنین مواردی اختلالات هورمونی و تاخیر رشد باید رد گردند سپس بررسی کجی آلت تناسلی باید انجام گیرد. اندازه بیضه اندازه­ گیری شود و چون ۸۵ درصد پارانشیسم بیضه در اسپرم سازی دخیل می­باشد، محدودیت حجم بیضه وجود اسپرم سازی را رد نمی­کند.
آتروفی بیضه "بیشتر بخوانید" ممکن است، اولیه یا ثانویه باشد، وقتی سطح تستوستــرون کم باشد، حجـم منی اغلب کاهـش می­ یابد. FSH غیر طبیعی بالا در حالیکه تستوسترون نرمال یا پایین باشد، نشان دهنده­ ی نارسایی اولیه بیـضه می ­باشد. اگر آتروفی دو طرفه بیضه وجود داشته باشد، در این حال LH سرم اغلب پایین است. این بیماران باید تحت بررسی رادیولوژیک مغز و تعیین مقدار پرولاکتین قرار گیرند.
فقدان یکطرفه یا دو طرفه Vas باعث الیگواسپرمی (زمانی که میزان اسپرم کم باشد الیگواسپرمی رخ می دهد) و یا آزواسپرمی می­گردد. آژنزی یا عدم وجود Vas با هیچ مطالعه­ی تصویری قابل تشخیص نیست.

بررسی نطفه برای ناباروری
تست اسپرموگرام (آزمایش اسپرم) اساس بررسی است، اسپرموگرام دارای ارزش بسیار در بررسی اولیه و اغلب شاخصه ارزیابی باروری مرد و ریسک حاملگی می­باشد. فواصل آزمایشات و ارزش­های پارامترهای نطفه از یک جمعیت بارور ممکن است اطلاعات و داده­ ای فراهم کند که بواسطه­ ی آن پیش­بینی باروری یا تشخیص ناباروری را در عموم موارد ممکن سازد.
بنابراین توصیه می­شود که بررسی باید در آزمایشگاه آندرولوژی، توسط تکنسین­های مجرب و تربیت شده، تحت شرایط کنترل کیفیت استاندارد شدید انجام گیرد. با این وجود ارزش پروگنوستیک ترکیبات نطفه (Semen) نظیر :
- تعداد اسپرم
- حرکت
- مورفولوژی
بعنوان شاخص مارکرهای ناباروری در مواردی گیج­ کننده می­باشد: باروری بالقوه مرد تحت تاثیر، فعالیت جنسی، عملکرد و فونکسیون غدد ترشح جنسی و سایر موارد که تشخیص داده نشده است می باشد.
آزمایش روتین اسپرموگرام دارای محدودیت­های خود می­باشد، و در برگیرنده اختلالات نطفه قلمداد نمی­شود، مثل کروماتین نارس و یا Fragmented DNA ، ۲ یا ۳ آزمایش برای نتیجه­ گیری قطعی بعلت تنوع وسیع بیولوژیک که ممکن است در یک فرد وجود داشته باشد، باید گرفته شود. فاصله بین انــجام دو آزمایش سلیقه­ا ی است ولی توصیه شده به فاصله­ ی ۲-۱ هفته باشد. چنانچه در دو آزمایش انجام شده، اختلاف در اعداد و ارقام پارامترها بیش از ۲۰ - ۱۰ درصد باشد، باید آزمایش سوم انجام گیرد. نمونه چنانچه در منزل گرفته شود، باید ظرف ۳۰ دقیقه در درجه حرارت بدن به آزمایشگاه رسانده شود.

اسپرموگرام روتین
- مشخصات فیزیکی اسپرم شامل ویسکوزیتی، PH، رنگ و بود و Liqufaction
- حجم نمونه
- تعداد اسپرم
- حرکت اسپرم
- مورفولوژی
- تعداد لکوسیت
تعیین مقدار فروکتوز زمانی که اسپرم وجود نداشته باشد، بخصوص وقتی حجم کل کمتر از ۱ سی­سی باشد.
تقریبا ۲۰۰۰ مرد از ۸ کشور جهان که همسر آنها زیر ۱۲ ماه حاملگی داشته ­اند بعنوان رفرنس و توزیع پارامترهای نطفه انتخاب شده ­اند. طبق موارد فوق who درسال ۲۰۱۰ اسپرموگرام با پارامترهای ذیل را طبیعی اعلام کرده است:
- حجم ۵/۱ سی­سی
- مورفولوژی ۴ درصد
- موتولیتی توتال ۴۰ درصد
- موتولیتی با حرکت (a+b) 32%
- تعداد توتال اسپرم ۱۰۶ × ۳۹
- اسپرم زنده ۵۸ درصد
- تعداد لکوسیت ml/ ۱۰۶ × ۱٫۰ یا زیر ۱۰ عدد
تفسیر آنها از مورد بالا اختصاصات نطفه افرادی بوده که پدر شده­ اند. هیچکدام از این ارزش­ها قادر نیست که بارور را از نابارور افتراق بگذارد، اگرچه گمان میرفته مورفولوژی مهم­ترین پارامتر است. تغییر و اختلال در دو پارامتر بطور افزاینده­ای ریسک ناباروری را افزایش می­دهد. ویژگی­ های نطفه لازم است، توأم با اطلاع کلینیکی فرد تفسیر شود.