اکوکاردیوگرافی قلب جنین چه کاربردهایی دارد؟

یکی از تست‌هایی که در دوره بارداری انجام می‌شود اکوکاردیوگرافی قلب جنین است. به دلیل آن که ناهنجاری‌های قلبی جنین از شایع‌ترین مشکلات مادرزادی هستند، انجام اکوکاردیوگرافی قلب جنین در دوران بارداری بسیار مهم است و می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری را درباره وضعیت جنین در اختیار پزشک قرار دهد. اکو قلب جنین یا همان نوار قلب جنین تکنیکی است که در آن ساختار و عملکرد قلب جنین ارزیابی و بررسی شده و معمولاً در سه‌ ماهه دوم و سوم بارداری انجام می‌شود. اگر قصد بارداری دارید یا در دوره بارداری هستید و می‌خواهید درباره اکوکاردیوگرافی قلب جنین بیشتر بدانید، در این متن همراه ما باشید.

اکوکاردیوگرافی قلب جنین چیست؟

اکوکاردیوگرافی قلب جنین درست همانند سونوگرافی بوده و روشی کاملا غیرتهاجمی است و هیچ گونه عوارضی برای مادر و جنین نخواهد داشت. در این روش امواج اولتراسوندی که توسط دستگاه ایجاد می‌شود، اطلاعات دقیقی از وضعیت قلب و عروق خونی جنین ارائه می‌دهد. در واقع، اکوکاردیوگرافی قلب جنین به بررسی ساختارهای آناتومیکی قلب، جریان خون و عملکرد قلب جنین می‌پردازد. به این صورت، پزشکان می‌توانند اطلاعات مهمی در مورد اندازه و شکل قلب، وضعیت دریچه‌ها و عروق بزرگ به‌دست آورند و در صورت نیاز، سریعا اقدامات لازم را انجام دهند.

همچنین، این روش جهت شناسایی ناهنجاری‌های ساختاری مانند آترزی دریچه، نقص‌های دیواره‌ای و اختلالات در جریان خون استفاده می‌شود. با اینکه اکو قلب جنین اطلاعات مهمی درباره او به پزشک می‌دهد اما انجام این کار برای همه ضروری نیست. در واقع هنگامی که در سونوگرافی‌های معمول مانند آنومالی اسکن ضربانی غیر عادی از قلب جنین شنیده شد، توصیه می‌شود که اکوکاردیوگرافی قلب جنین انجام گردد. همچنین در صورتی که مادر یا پدر دارای مشکلات قلبی مادرزادی باشند، انجام این اکو برای جنین لازم می‌شود.

بیشتر بخوانید: ۴ سونوگرافی ضروری در دوران بارداری

در اکو قلب جنین چه چیزهایی مشخص می‌شود؟

به طور کلی اکوکاردیوگرافی قلب جنین می‌تواند بررسی دقیقی درباره وضعیت و ساختار قلب جنین ارائه دهد. این اطلاعات هم می‌توانند شامل ساختار قلب جنین و هم تشخیص بیماری‌های احتمالی باشند. در زیر مواردی که توسط اکو قلب جنین مشخص می‌شوند، آورده شده است:

بیماری‌های کروموزومی جنین

بعضی از اختلالات کروموزومی و ناهنجاری‌های ژنتیکی با نقص قلب همراه است و منجر به ایجاد تغییراتی در قلب جنین می‌شود. این بیماری‌ها که سندروم داون، سندروم ترنر و سندروم مارفان از جمله آنهاست، توسط اکوکاردیوگرافی قلب جنین قابل تشخیص است. اگر احتمال وجود نقایص کروموزومی جنین طبق آزمایشات غربالگری وجود داشته باشد و در محدوده خطر متوسط یعنی ۱/۲۵۰ الی ۱/۱۰۰۰ قرار بگیرد پس انجام مشاوره ژنتیک و همینطور انجام اکوی قلب جنین به مادر پیشنهاد می‌شود. بررسی نتایج اکو می‌تواند در تصمیم‌گیری‌های بعدی برای درمان موثر باشد.

ناهنجاری‌های غیرقلبی جنین در سونوگرافی

اکو قلب جنین نه تنها مشکلات مربوط به قلب او بلکه مشکلات احتمالی موجود در دیگر نواحی بدن او را هم بررسی می‌کند. در هنگام اکوکاردیوگرافی قلب جنین می‌توان متوجه مشکلاتی از قبیل آنسفالی، نقص جدار شکم و حتی نقص ستون مهره‌ها نیز شد. در واقع اکوکاردیوگرافی قلب جنین می‌تواند اطلاعات دقیقی از وضعیت کلی بدن جنین و قلب او ارائه دهد.

نامنظمی‌های قلبی جنین

یکی از مهمترین مواردی که توسط اکوکاردیوگرافی قلب جنین مشخص می‌شود، آریتمی یا نامظمی ضربان قلب جنین است که می‌تواند هشدار بزرگی برای احتمال وجود بیماری قلبی مادرزادی باشد. در واقع پیش از انجام اکو قلب جنین و در هنگام سونوگرافی‌های معمول در صورتی که آریتمی یا ضربان غیر عادی شنیده شد، اکوکاردیوگرافی قلب جنین تجویز می‌شود تا علت این آریتمی مشخص شود. نامنظمی‌های قلبی جنین پزشک را به وجود مشکلات قلبی دیگر مشکوک می‌کند.

جفت مونو کوریونیک

به دو قلوهای همسان که در رحم دارای کیسه آمنیوتیک مشترک هستند، دوقلوهای مونوکوریونیک می‌گویند که بارداری این دوقلوها دارای خطراتی است. با استفاده از اکوکاردیوگرافی قلب جنین می‌توان این موضوع را تشخیص داد. در حاملگی‌های دوقولویی تک تخمکی یا جفت مشترک (جفت مونو کوریونیک) سندروم انتقال خون قل به قل یک عارضه احتمالی است که توسط اکوکاردیوگرافی قلب جنین قابل تشخیص خواهد بود.

 افزایش ضخامت NT در سونوگرافی

سونوگرافی NT برای بررسی مایع شفاف پشت گردن جنین انجام می‌شود و به واسطه آن احتمال وجود اختلالات کروموزومی مانند سندورم داون بررسی می‌گردد. اگر سونوگرافی NT افزایش ضخامت را نشان دهد، توصیه می‌شود که آزمایشات کروموزومی و اکوی قلب جنین در هفته هجدهم بارداری انجام شود، تا وجود مشکلات احتمالی بررسی شود. در واقع به دلیل تاثیر این اختلالات بر قلب، اکوکاردیوگرافی قلب جنین پزشک را از وجود نقص‌های کروموزومی مطمئن کرده و شرایط دقیق‌تر جنین را ارزیابی می‌کند.

بررسی ناهنجاری‌های قلبی

همانگونه که پیش‌تر هم گفته شد اولین کاربرد اکوکاردیوگرافی قلب جنین برای بررسی وضعیت قلب او و احتمال وجود ناهنجاری‌های قلبی در جنین است. هرگونه ناهنجاری قلبی در جنین مانند عدم تکامل صحیح قلب، نقص در ساختار قلب، مشکل در سیستم الکتریکی قلب و موارد دیگر توسط اکوکاردیوگرافی قلب جنین مشخص می‌شود. اما همانطور که گفته شد این اکو برای همه انجام نمی‌شود و تنها در صورت مشکوک بودن پزشک به موردی خاص اکو قلب جنین توصیه می‌گردد.

اکوکاردیوگرافی در جنین در چه مواردی کاربرد دارد؟

اگر دنبال توضیحات بیشتر می‌گردید، باید بگوییم که این آزمایش می‌تواند نقایص قلبی جنین را در دوران بارداری تشخیص دهد. البته به خاطر داشته باشید که این آزمایش برای همه زنان باردار ضروری نیست. در واقع، این آزمایش معمولاً زمانی از سمت متخصص زنان و زایمان شما پیشنهاد می‌شود که آزمایش سونوگرافی بارداری شما یک مشکل احتمالی را در قلب جنین نشان دهد. سایر موارد کاربرد این روش عبارتند از:

• بررسی بیشتر یک نقص ساختاری احتمالی قلب یا آریتمی

• احتمال وجود ناهنجاری‌های کروموزومی

• بررسی جنین با ناهنجاری‌های غیرقلبی

• بررسی آناتومی یا عملکرد قلب جنین

• بررسی عملکرد سیستم الکتریکی قلب جنین

• بررسی مشکلات و ناهنجاری‌های غیر قلبی جنین مانند نقص ستون فقرات

• احتمال نارسایی‌های قلبی

• در صورتیکه مادر یا پدر دارای مشکلات قلبی مادرزادی باشند، اکو قلب جنین انجام می‌شود

اکوی قلب جنین برای چه کسانی است؟

همانطور که گفته شد اکوکاردیوگرافی قلب جنین جزو آزمایشات و سونوگرافی‌های روتین دوره بارداری نیست و تنها در صورتیکه پزشک به وجود مشکل یا اختلالی مشکوک شد انجام آن را توصیه می‌کند. اکوی قلب جنین برای افراد زیر انجام می‌شود:

• در صورت سابقه خانوادگی بیماری قلبی مادرزادی در والدین یا خواهر و برادر جنین

• بارداری با لقاح آزمایشگاهی (IVF)

• حاملگی‌ دوقلو، سه قلو یا چند قلو

• سوء مصرف مکرر مواد مخدر یا الکل در دوران بارداری

• مادر مبتلا به دیابت، لوپوس یا سایر بیماری‌های مزمن

زمان انجام اکو قلب جنین

از نظر علمی و به شکل روتین معمولا در 18 تا 22 هفتگی قلب جنین باید بررسی شود. در سه ماهه دوم یعنی همان 18 تا 22 هفتگی قلب جنین تشکیل شده و پزشک باید آن را بررسی نماید تا در صورت وجود مشکل به دنبال راه حل برای آن بود. همچنین در صورتیکه در این تاریخ قلب به صورت صحیح در مسیر رشد خود نباشد، پیش از بروز مشکلات دیگر می‌توان متوجه این اختلال شد.

اکو کاردیوگرافی قلب جنین چگونه انجام می‌شود؟

به‌طورکلی، دو نوع اکوکاردیوگرافی وجود دارد , روش اکوکاردیوگرافی قلب جنین بسته به نوع آن فرق می‌کند:

اکوکاردیوگرافی شکمی

اکوکاردیوگرافی شکمی (Abdominal Ultrasound) برای ارزیابی ارگان‌ها و بافت‌های موجود در حفره شکم استفاده می‌شود. از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویری دقیق از ساختارهای داخلی بهره میگیرند. اکوکاردیوگرافی شکمی معمولاً برای بررسی و تشخیص شرایط مختلف پزشکی در اعضای داخلی شکم مانند کبد، پانکراس، کیسه صفرا، کلیه‌ها و طحال خواهد بود.

اکوکاردیوگرافی واژینال

اکوکاردیوگرافی واژینال (Transvaginal Ultrasound) به این صورت است که پروب دستگاه سونوگرافی به واژن وارد می‌شود و از طریق ارسال امواج فراصوت یا اولتراسوند تصویر واضحی از جنین بر روی مانیتور به نمایش گذاشته می‌شود. باید گفت اکوکاردیوگرافی قلب جنین از طریق واژینال می‌تواند تصویری با وضوح بالاتر نسبت به اکوکاردیوگرافی شکمی ارائه دهد. انجام این نوع اکو با درد یا خطری برای مادر یا نوزاد همراه نخواهد بود.

بیشتر بخوانید: اکو از قلب جنین چگونه انجام می‌شود؟

تفسیر اکو قلب جنین

تفسیر اکوکاردیوگرافی قلب جنین توسط پزشک متخصص اکوکاردیوگرافی یا متخصص قلب و عروق انجام می‌شود. پزشک تحلیل می‌کند که آیا قلب فرد و سایر قسمت‌های آن، مانند دهلیزها، بطن‌ها، دریچه‌ها و عروق بزرگ به درستی رشد داشته و سالم هستند یا خیر. همچنین، بسیاری از ناهنجاری‌های قلبی از جمله نقص‌های مادرزادی بررسی می‌شوند. پزشک باید عملکرد قلب را از طریق تجزیه و تحلیل جریان خون کاملا بررسی کند.

بررسی وضعیت عروق بزرگ مانند آئورت و شریان ریه نیز انجام می‌شود تا از وجود مشکلات قلبی و عروقی، اطمینان کامل یافت. پزشک ارزیابی می‌کند که این عروق به درستی کار کنند و هیچ مشکلی در گردش خون فرد نباشد.

هزینه اکو قلب جنین در سال 1404

برای انجام این آزمون لازم نیست کاری انجام دهید. در واقع، برخلاف سونوگرافی‌های دیگر قبل از زایمان، نیازی به داشتن مثانه پر برای این آزمایش نیست.  فقط بدانید که این تست می‌تواند از 30 دقیقه تا دو ساعت طول بکشد.

2- آیا در اکو قلب جنین جنسیت مشخص میشود؟

این آزمایش مخصوص بررسی قلب است، اما سونوگرافی عمومی در دوران بارداری می‌تواند هم برای تشخیص جنسیت و هم برای تعیین اندازه و سلامت جنین و حتی تشخیص ناهنجاری‌های مادرزادی استفاده شود.

3- آیا آزمایش اکوی قلب جنین خطرناک است؟

هیچ خطری در ارتباط با اکوکاردیوگرام وجود ندارد، زیرا این روش از فناوری اولتراسوند و بدون تابش استفاده می‌کند. هر چند که استفاده عادی از آن برای همه مادران توصیه نمی‌شود.

کلام آخر

اکوکاردیوگرافی قلب جنین روشی است که به کمک آن می‌توانید ناهنجاری‌های قلبی جنین خود را تشخیص دهید. البته این یک آزمایش حتمی و اجباری نیست. در واقع، این آزمایش بیشتر زمانی توصیه می‌شود که سونوگرافی عادی بارداری شما با یک سری نتایج مشکوک همراه باشد و پزشک‌تان بخواهد بررسی‌های بیشتر انجام دهد.

برای اطلاعات بیشتر و آشنایی با متخصص زنان، به کلینیک نی نی بان سر بزنید.