راهنمای کامل پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری - ۶ علائم شایع + عوارض و درمان

پره اکلامپسی چیست؟

پره اکلامپسی یعنی چه؟ پرِه‌اکلامپسی (Preeclampsia) یک اختلال جدی فشار خون است که در دوران بارداری ایجاد می‌شود. افراد مبتلا به پره‌اکلامپسی معمولاً دچار فشار خون بالا و سطح بالای پروتئین در ادرار (پروتئینوری) می‌شوند. پره‌اکلامپسی معمولاً پس از هفته‌ی بیستم بارداری بروز می‌کند.

پره‌اکلامپسی می‌تواند بر سایر اندام‌های بدن نیز اثر بگذارد و باعث آسیب به کلیه‌ها و کبد، صدمه‌ی مغزی و عوارض جدی دیگر شود. این بیماری هم برای مادر و هم برای جنین خطرناک است. به همین دلیل، پزشک باید بارداری شما را به دقت تحت نظر داشته و بلافاصله درمان‌های لازم را آغاز کند.

پره‌اکلامپسی چقدر شایع است؟

پره‌اکلامپسی اختلالی منحصر به دوران بارداری است که بین ۵ تا ۸ درصد از زنان باردار را تحت تاثیر قرار می‌دهد. همچنین عامل حدود ۱۵ درصد از زایمان‌های زودرس (قبل از ۳۷ هفتگی بارداری) در آمریکا محسوب می‌شود.

بیشتر بخوانید: چه چیزهایی باعث زایمان زودرس می شود؟

علائم پره‌اکلامپسی در بارداری چیست؟

بسیاری از افراد مبتلا به پره‌اکلامپسی هیچ علائمی ندارند تا زمانی که در ویزیت پزشکی تشخیص داده شود. برای کسانی که علامت دارند، اولین نشانه‌ها معمولاً شامل فشار خون بالا، پروتئین در ادرار و احتباس آب (که ممکن است منجر به افزایش وزن و ورم شود) است. علائم دیگر پره‌اکلامپسی در بارداری شامل موارد زیر است:

• سردرد؛
• تاری دید یا حساسیت به نور؛
• دیدن لکه‌های تاریک در میدان بینایی؛
• درد در سمت راست و بالای شکم؛
• تورم دست‌ها، مچ پاها و صورت (اِدم)؛
• تنگی نفس.

اغلب شما نمی‌دانید که پره‌اکلامپسی دارید تا زمانی که پزشک در ویزیت بارداری، فشار خون و ادرار شما را بررسی کند. همچنین مهم است که تمام علائم بارداری خود را با پزشک در میان بگذارید.

پره‌اکلامپسی شدید چه علائمی دارد؟

علائم پره اکلامپسی شدید در بارداری عبارتند از:

• فشار خون ۱۶۰/۱۱۰ میلی‌متر جیوه یا بالاتر؛
• کاهش عملکرد کلیه یا کبد؛
• وجود مایع در ریه‌ها (ادم ریوی)؛
• پایین بودن سطح پلاکت خون؛
• کاهش یا قطع ادرار.

اگر پره‌اکلامپسی شدید باشد، پزشک ممکن است شما را در بیمارستان بستری کند تا تحت نظر باشید. در برخی موارد، لازم است بلافاصله نوزاد به دنیا آورده شود.

علائم پره اکلامپسی خفیف چیست؟

بسیاری از زنان مبتلا به پره‌اکلامپسی خفیف ممکن است علائم واضحی نداشته باشند و بیماری تنها در بررسی‌های معمول دوران بارداری (کنترل فشار خون و آزمایش ادرار) تشخیص داده شود. در پره اکلامپسی خفیف، ورم و سایر علائم مسمومیت بارداری کمتر است.

علت پره‌اکلامپسی چیست؟

هیچ‌کس به طور کامل مطمئن نیست. برخی پژوهشگران معتقدند که پره‌اکلامپسی ممکن است به دلیل مشکل در جریان خون به جفت ایجاد شود.

آیا استرس باعث پره‌اکلامپسی می‌شود؟

اگرچه استرس می‌تواند بر فشار خون اثر بگذارد اما عامل اصلی پره‌اکلامپسی نیست. با این حال، از آنجا که داشتن استرس در بارداری اجتناب‌ناپذیر است، پرهیز از موقعیت‌های پراسترس یا یادگیری مدیریت استرس می‌تواند مفید باشد.

بیشتر بخوانید: استرس در بارداری چه عوارضی دارد؟

پره ‌اکلامپسی از چه هفته‌ای از بارداری شروع می‌شود؟

پره‌اکلامپسی معمولاً پس از هفته‌ی بیستم بارداری بروز می‌کند. بیشتر موارد پره‌اکلامپسی در سه ‌ماهه‌ی سوم بارداری (پس از هفته‌ی ۲۷) رخ می‌دهد. هنگامی که پره‌اکلامپسی پیش از هفته‌ی ۳۴ بارداری ایجاد شود، به آن «پره‌اکلامپسی زودرس» گفته می‌شود.

نقل قول از:

webmd

Preeclampsia can happen as early as 20 weeks into your pregnancy, but that’s rare. Symptoms often begin after 34 weeks. In a few cases, symptoms develop after birth, usually within 48 hours of delivery.

ترجمه:

پره‌اکلامپسی می‌تواند از هفته‌ی بیستم بارداری رخ دهد اما این حالت نادر است. علائم اغلب پس از هفته‌ی ۳۴ بارداری شروع می‌شوند. در برخی موارد نادر، علائم پس از زایمان ظاهر می‌شوند که معمولاً ظرف ۴۸ ساعت بعد از زایمان رخ می‌دهد.

تفاوت اکلامپسی و پره اکلامپسی

پره‌اکلامپسی می‌تواند به اکلامپسی منجر شود که یک وضعیت جدی است و می‌تواند برای مادر و نوزاد خطرناک باشد و در موارد نادر باعث مرگ شود.

• پره‌اکلامپسی: فشار خون بالا و پروتئین در ادرار در دوران بارداری، بدون تشنج.
• اکلامپسی: زمانی که پره‌اکلامپسی به تشنج منجر شود.

به عبارت دیگر، اکلامپسی مرحله پیشرفته و شدید پره‌اکلامپسی است که نیاز به مراقبت اورژانسی دارد.

بیشتر بخوانید: علائم اکلامپسی در بارداری، چیست و چه درمانی دارد؟

عوارض پره‌اکلامپسی چیست؟

اگر پری اکلامپسیا درمان نشود، می‌تواند برای مادر و جنین مرگبار باشد. در ادامه، عوارض پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری را ذکر می‌کنیم.

•   اکلامپسی (Eclampsia): زمانی رخ می‌دهد که تشنج یا کما همراه با علائم پره‌اکلامپسی باشد. اکلامپسی ممکن است قبل، حین یا بعد از زایمان اتفاق بیفتد.
• زایمان زودرس: در این صورت، نوزاد نارس در معرض مشکلات تنفسی، تغذیه‌ای، بینایی، شنوایی، تأخیر رشد و فلج مغزی است. درمان قبل از زایمان زودرس می‌تواند برخی از خطرات را کاهش دهد.
•   بیماری قلبی و عروقی در آینده: پره‌اکلامپسی می‌تواند خطر بیماری قلبی و عروقی در آینده را افزایش دهد، به ویژه اگر بیش از یک بار پره‌اکلامپسی یا زایمان زودرس داشته‌اید.

سایرعوارض پره‌اکلامپسی در بارداری عبارتند از:

• تشنج؛
• کما؛
• سکته مغزی.
• پره‌اکلامپسی می‌تواند باعث سندرم HELLP (همولیز، افزایش آنزیم‌های کبدی و کاهش تعداد پلاکت) شود. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که پره‌اکلامپسی به کبد و گلبول‌های قرمز آسیب رسانده و فرایند لخته شدن خون را مختل کند.

عوارض پره اکلامپسی بر جنین چیست؟

پره‌اکلامپسی می‌تواند جریان خون به جفت را کاهش دهد و باعث شود نوزاد کوچک متولد شود؛ این وضعیت محدودیت رشد جنین (Fetal Growth Restriction) نام دارد. همچنین، پره ‌اکلامپسی یکی از شایع‌ترین دلایل زایمان زودرس است که می‌تواند با مشکلات زیر همراه باشد:

• اختلالات یادگیری
• صرع
• فلج مغزی
• مشکلات شنوایی و بینایی
• جدا شدن جفت (دکولمان جفت).

بیشتر بخوانید: محدودیت رشد داخل رحمی IUGR چیست؟ دلایل، راه‌های پیشگیری و درمان آن

پره اکلامپسی بعد از زایمان

پره‌اکلامپسی می‌تواند پس از زایمان و طی چند روز اول تا یک هفته پس از زایمان رخ ‌دهد.

چه کسانی در معرض خطر ابتلا به پره‌اکلامپسی هستند؟

پزشکان کاملاً مطمئن نیستند چرا برخی افراد دچار پره‌اکلامپسی می‌شوند اما عوامل مشخصی وجود دارند که می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند. این عوامل به دو دسته‌ی پرخطر و کم خطر تقسیم می‌شوند.

عوامل پرخطر:

• سابقه‌ی فشار خون بالا، بیماری کلیوی یا دیابت؛
• بارداری چندقلویی (دوقلو، سه‌قلو یا بیشتر)؛
• ابتلا به بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس؛
• ابتلا به پره‌اکلامپسی در بارداری قبلی.

عوامل کم خطر یا با خطر متوسط:

• اولین بارداری؛
• داشتن اضافه وزن یا چاقی؛
• سن بالای ۳۵ سال؛
• سابقه‌ی خانوادگی پره‌اکلامپسی؛
• عوارض بارداری‌های قبلی مانند وزن کم نوزاد.

ریسک ابتلای طولانی مدت به پره اکلامپسی برای مادران

افراد مبتلا به پره‌اکلامپسی، به‌ویژه کسانی که در اوایل بارداری دچار این عارضه می‌شوند، بیشتر در معرض ابتلا به شرایط زیر در آینده هستند:

• بیماری کلیوی؛
• بیماری قلبی؛
• سکته مغزی؛
• ابتلا به پره‌اکلامپسی در بارداری‌های بعدی.

شما می‌توانید با مشورت با پزشک، اقداماتی را برای کاهش این خطرات انجام دهید.

تشخیص پره اکلامپسی در بارداری چگونه است؟

پزشکان معمولاً پره‌اکلامپسی را در ویزیت‌های معمول دوران بارداری تشخیص می‌دهند. این ویزیت‌ها در بازه‌های منظم انجام می‌شوند و در آن‌ها پزشک مواردی مانند افزایش وزن بارداری و فشار خون را بررسی می‌کند. اگر پزشک به پره‌اکلامپسی مشکوک شود، ممکن است اقدامات زیر را انجام دهد:

• درخواست آزمایش خون برای بررسی عملکرد کلیه‌ها و کبد؛
• توصیه به جمع‌آوری ۲۴ ساعته ادرار برای بررسی وجود پروتئین (پروتئینوری)؛
• انجام سونوگرافی و سایر روش‌های پایش جنین برای بررسی اندازه‌ی جنین و حجم مایع آمنیوتیک.

بیشتر بخوانید:  افزایش وزن در بارداری، چقدر باشه طبیعیه؟

لیست آزمایشات پره اکلامپسی کدام‌اند؟

آزمایش پره اکلامپسی شامل آزمایش خون و آزمایش ادرار می‌شود.

• آزمایش خون: برای بررسی تعداد پلاکت‌ها و عملکرد کلیه و آنزیم‌های کبدی تجویز می‌شود.
• آزمایش ادرار: برای اندازه‌گیری میزان پروتئین انجام می‌شود.

درمان پره اکلامپسی

پزشک شما بهترین روش درمان پره‌اکلامپسی را توصیه خواهد کرد. درمان معمولاً به شدت بیماری و میزان پیشرفت بارداری بستگی دارد. هدف پزشک این است که بارداری تا حد امکان ادامه یابد تا زمانی که پره اکلامپسی جان مادر یا جنین را تهدید نکند.

اگر نزدیک به پایان بارداری هستید (حدود ۳۷ هفته):

• زایمان طبیعی ممکن است اما گاهی سزارین امن‌تر است.
• ممکن است تا زمان زایمان، داروهایی تجویز شود که از رشد ریه‌های جنین حمایت و فشار خون مادر را کنترل می‌کنند.
• در بعضی موارد، زایمان زودرس ایمن‌تر از ادامه بارداری است.

بیشتر بخوانید: مقایسه زایمان طبیعی و سزارین؛ عوارض و فواید هرکدام را بدانید

اگر پره‌اکلامپسی در اوایل بارداری رخ دهد:

• پزشک شما را به دقت تا پایان بارداری تحت نظر خواهد داشت.
• هدف، طولانی‌تر کردن بارداری برای رشد و تکامل جنین است.
• ویزیت‌های بارداری بیشتر شامل سونوگرافی، آزمایش ادرار و خون خواهد بود.
• ممکن است لازم باشد فشار خون خود را در خانه کنترل کنید.
• اگر وضعیت پره‌اکلامپسی بدتر یا شدید شود، زایمان توصیه می‌شود.

جلوگیری از پره اکلامپسی در بارداری

اگر یک یا چند عامل خطر برای پره‌اکلامپسی دارید، می‌توانید پیش از بارداری و در طول بارداری اقداماتی انجام دهید تا شانس ابتلا به آن کاهش یابد. این اقدامات شامل موارد زیر است:

• کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن (قبل از افزایش وزن مرتبط با بارداری)؛
• کنترل فشار خون و قند خون، به‌ویژه اگر پیش از بارداری دچار پرفشاری خون یا دیابت بوده‌اید؛
• رعایت برنامه منظم ورزش؛
• خواب کافی و باکیفیت؛
• تغذیه سالم با کاهش مصرف نمک و اجتناب از مصرف کافئین زیاد.

مصرف روزانه آسپرین مخصوص بارداری می‌تواند خطر ابتلا به پره ‌اکلامپسی را حدود ۱۵٪ کاهش دهد. اگر شما در معرض خطر ابتلا به پره ‌اکلامپسی هستید، پزشک ممکن است توصیه کند مصرف آسپرین از اوایل بارداری (حدود هفته ۱۲) شروع شود. البته به هیچ عنوان بدون توصیه پزشک، آسپرین مصرف نکنید.

احتمال پره اکلامپسی در بارداری دوم چقدر است؟

تحقیقات نشان می‌دهد که احتمال پره ‌اکلامپسی در بارداری دوم حدود ۲۰٪ است اما متخصصان بازه‌ای بین ۵٪ تا ۸۰٪ ذکر می‌کنند. این تفاوت بستگی به موارد زیر دارد:

• زمان بروز پره‌اکلامپسی در بارداری قبلی
• شدت بیماری در آن بارداری
• وجود عوامل خطر اضافی

سایر اختلالات فشار خون در بارداری

پره‌اکلامپسی یکی از چهار اختلال فشار خون است که ممکن است در دوران بارداری رخ دهد. سه مورد دیگر در جدول زیر آورده شده است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

پره‌اکلامپسی می‌تواند در دوران بارداری کشنده باشد. اگر تحت درمان این بیماری هستید:

• تمامی ویزیت‌ها و آزمایش‌های خون و ادرار خود را به موقع انجام دهید.
• در صورت داشتن هرگونه نگرانی یا سؤال درباره‌ی علائم، با پزشک زنان تماس بگیرید.

سخن پایانی

پره‌اکلامپسی یک وضعیت جدی است که بسیاری از افراد ممکن است از ابتلا به آن آگاه نباشند. به همین دلیل، حضور در تمام ویزیت‌های دوران بارداری و اطلاع دادن به پزشک درباره هر کدام از علائم، اهمیت زیادی دارد. پس از تشخیص پره‌اکلامپسی، پزشک، بارداری شما را به دقت تحت نظر خواهد داشت. در موارد شدید، ممکن است زایمان زودرس توصیه شود زیرا هدف حفظ سلامت مادر و جنین است. در نهایت باید بدانید که اغلب افراد مبتلا به پره‌اکلامپسی، نوزادان سالم به دنیا می‌آورند. پره‌اکلامپسی تقریباً همیشه ظرف چند هفته پس از تولد نوزاد از بین می‌رود.