آزمایش چکاپ کامل چیست و چرا باید انجام شود؟

آزمایش چکاپ کامل یک آزمایش کلی است که برای بررسی وضعیت عمومی سلامت فرد انجام می‌شود. تست چکاپ کامل معمولا با شروع دوره میانسالی و هر چند سال یک بار انجام می‌شود. و در آن وزن، ضربان قلب، فشاره خون، وضعیت تنفسی، سلامت کبد، قند و چربی خون، اوره و مواردی از این دست بررسی می‌شود. با ارزیابی نتایج به دست آمده در صورت وجود هرگونه ناهمگونی پزشک برای رفع آن اقدامات درمانی لازم را شروع می‌کند.

آزمایش چکاپ کامل چیست و شامل چه مواردی می شود؟

آزمایش چکاپ کامل شامل مجموعه‌ای از آزمایشات و معاینات است که در کنار هم پزشک را درباره وضعیت سلامتی فرد به نتیجه می‌رساند. در صورتی که نتایج به دست آمده در مواردی شفاف نباشد ممکن است نیاز به تکرار یا انجام آزمایش تکمیلی باشد. به طور کلی مواردی که شامل آزمایش چکاپ کلی می‌شوند به این شرح هستند:

جدیدترین تاریخچه سلامت 

در اولین قدم از تست چکاپ پزشک برای اینکه بتواند یک ذهنیت کلی از سابقه سلامتی وبیماری‌های شما داشته باشد می‌خواهد به سوالات کلی که از شما می‌پرسد با دقت جواب دهید. بهتر است در این مرحله با دقت جزئیات لازم درباره شغل، روابط، داروهایی که مصرف کردید یا می‌کنید/ف آلرژی‌ها و بیماری‌هایی که به آنها مبتلا شده‌اید به همراه عادات غذایی و سبک زندگی خود را به پزشک خود ارائه کنید.

بررسی علائم حیاتی

در مرحله بعد در تست چکاپ کامل پزشک یا پرستار علائم حیاتی که روشن کننده وضعیت کلی سلامت عمومی شما است را اندازه گرفته و ثبت می‌کند از جمله ضربان قلب، فشار خون و مواردی از این دست. در این مرحله ممکن است یزیکی دیگری نیز انجام شود. 

بیشتر بخوانید: آزمایش تیروئید، در پریود اشکالی دارد؟

تست بصری

یکی از مهمترین مواردی که نیاز است در آزمایش چکاپ کامل حتماً بررسی شود سلامت سر، چشم، قفسه سینه، شکم، سیستم اسکلتی عضلانی دست‌ها، مچ‌ها و .. و البته عملکرد سیستم عصبی مانند گفتار و راه رفتن و به طور کل توان حرکتی فرد است.

معاینات بدنی

در مرحله بعد آزمایش چکاپ کامل پزشک به کمک ابزارهایی که در اختیار دارد به بررسی مو،ناخن‌ها و پوست پرداخته و با لمس کردن قسمت‌هایی از بدن از جمله شکم سعی در تشخیص ناهنجاری‌ها دارد. در ادامه این مرحله پزشک اندام تناسلی و راست روده را نیز معاینه کرده و با انجام آزمایشات محدود حرکتی عملکرد و توان حرکتی و جسمی فرد را می‌سنجد.

بیشتر بخوانید: علائم هپاتیت در مردان، آنچه باید بدانیم

تست‌های آزمایشگاهی

در  آخرین مرحله تست چکاپ کامل با انجام آزمایشات خون، ادرار و مدفوع فرآیند چکاپ کامل شده و پزشک در نتیجه این آزمایشات وضعیت سلامت کلیه‌ها، کبد، سیستم ایمنی، اوره، قند، دیابت، تیروئید و موارد مشابه دیگر را بررسی می‌کند. در این آزمایشات سعی می‌برای تکمیل چکاپ کامل، پزشک آزمایش‌های مختلفی را برایتان تجویز می‌کند که می‌تواند شامل مواردی که ممکن است به حمله یا سکته قلبی و سکته مغزی منجر شود هم بررسی شود.

چکاپ کامل چیست؟ بررسی دقیق تر و جزئی تر

در کنار موارد یاد شده که به تفصیل شرح داده شد موارد دیگری نیز هستند که با جزئیات بیشتری در آزمایش چکاپ کامل مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرند. این موارد به این شرح هستند:

قد و وزن

در تست چکاپ کامل، احتمالا پزشک قد و وزن شما را اندازه‌گیری خواهد کرد تا شاخص توده بدنی یا همان BMI را اندازه‌گیری کند. نگه داشتن شاخص توده بدنی در محدوده سالم به محافظت از شما در برابر مواردی مانند بیماری قلبی، دیابت نوع 2 و برخی از انواع سرطان کمک می کند. BMI بر اساس فرمول قد و وزن محاسبه می‌شود. اگر شاخص توده بدنی شما در محدوده سالم قرار نداشته باشد، پزشک راه‌هایی را به شما پیشنهاد می‌کند.

فشار خون

اگر فشار خون شما خیلی زیاد باشد، پزشک این مورد را با دقت بیشتری در تست چکاپ کامل مورد بررسی قرار می‌دهد چرا که در این شرایط احتمال بیماری قلبی و سکته افزایش می‌یابد. فشار خون طبیعی، کمتر از 120 روی 80 است. پزشکان، فشار خون بالا را 130 روی 80 یا بالاتر تعریف می‌کنند. شما باید از سن 18 سالگی حداقل هر 2 سال یکبار فشار خون خود را چک کنید. 

بیشتر بخوانید: آزمایش عفونت خون شامل چه آزمایش هایی است؟

کلسترول

کلسترول، یک نوع چربی در خون شماست که در تست چکاپ کامل افراد میانسال بسیاری مورد بررسی قرار می‌گیرد. کلسترول بالا می‌تواند منجر به بیماری قلبی و سکته شود. اگر سن شما بالای 20 سال است، باید هر 4 تا 6 سال یکبار کلسترول خود را چک کنید. اگر بالغ، مرد، دارای اضافه وزن یا دارای موارد زیر هستید، احتمالا پزشک به شما توصیه می‌کند که سطح کلسترول خود را بیشتر چک کنید:

• داشتن سابقه خانوادگی بیماری قلبی یا کلسترول بالا

• دیابت

• سابقه شخصی کلسترول بالا

غربالگری سرطان کولورکتال

در آزمایش چکاپ کامل، غربالگری سرطان کولورکتال هم انجام می‌شود و با بررسی وجود خون، یا رشد بافتی به نام پولیپ، سرطان روده بزرگ یا رکتوم را بررسی می‌کند. اگر خطر بالایی برای سرطان ندارید، از زمانی که 45 ساله شدید شروع به انجام این آزمایشات کنید. 

آزمایش ایمونوشیمیایی مدفوع (FIT) باید به صورت سالانه انجام شود. زمان انجام «سیگموئیدوسکوپی»، که در آن پزشک بخشی از روده بزرگ را بررسی می‌کند، هر 5 سال یکبار است. کولونوسکوپی هر 3 تا 10 سال یکبار بسته به آنچه در طول معاینه مشخص می‌شود، انجام می‌شود. 

بیشتر بخوانید: بهترین دکتر جراح کولورکتال و روده بزرگ در تهران

آزمایش قند خون

این آزمایش یکی از موارد مهم است که در آزمایش چکاپ کامل انجام می‌شود و روشی برای بررسی دیابت یا پیش‌دیابت است و در آن سطح قند (که گلوکز نیز نامیده می‌شود) در خون اندازه‌گیری می‌شود. پس از رسیدن به 45 سالگی باید آزمایشات روتین را شروع کنید. اگر شرایط زیر را دارید، پزشک ممکن است توصیه کند که این آزمایش را زودتر انجام دهید:

• اضافه‌وزن دارید

• کلسترول یا فشار خون بالا دارید

• دیابت بارداری داشته‌اید

بررسی پوست

بهتر است هر نوع تغییر در خال‌ها، کک و مک و سایر علائم روی پوست خود را بررسی کنید. متخصصان می‌گویند که باید ماهی یک بار خودآزمایی پوست انجام دهید. سرطان‌های پوست اگر زود تشخیص داده شوند، تقریبا همیشه قابل درمان هستند. اگر خودتان، یا یکی از اعضای خانواده‌تان سرطان پوست داشته‌اید، بهتر است پوست خود را به طور منظم بررسی کنید.

پیشنهاد ویژه نی نی بان: آشنایی با مراکز آزمایشگاه

تراکم استخوان

با افزایش سن، استخوان‌های شما نازک‌تر و ضعیف‌تر می‌شوند که با گذشت زمان ممکن است به پوکی استخوان منجر و باعث شکنندگی استخوان‌های شما شود. زنان بالاتر از 65 سال و مردان 70 ساله یا بیشتر، باید تست تراکم استخوان بدهند. اگر پزشک متوجه شود که استخوان‌های شما ضعیف می‌شوند، درمان‌هایی را به شما پیشنهاد می‌کند. 

اگر شرایط زیر را دارید، پزشک ممکن است توصیه کند که این آزمایش را زودتر انجام دهید:

• سابقه شکستگی استخوان 

• مصرف استروئید به مدت طولانی

• ابتلا به آرتریت روماتوئید 

• وزن کمتر از حدود 57.6 کیلوگرم

• سابقه شکستگی لگن در پدر و مادر 

ماموگرافی

این آزمایش که از اشعه ایکس استفاده می‌کند، به دنبال تغییرات در سینه‌های شما است. کارشناسان در مورد اینکه چند وقت یکبار به این آزمایش نیاز دارید و چه زمانی باید آن را شروع کنید، اختلاف نظر دارند. ممکن است پزشک به شما بگوید که تا 50 سالگی برای انجام این تست صبر کنید، یا ممکن است از شما بخواهد که فورا آن را انجام دهید. برخی از پزشکان انجام این تست را هر سال یک بار و برخی دیگر  هر 2 سال یک بار توصیه می‌کنند. با پزشکتان در مورد اینکه کدام یک برای شما مناسب‌تر است، مشورت کنید. 

پیشنهاد ویژه نی نی بان: آشنایی با مراکز سونوگرافی

غربالگری سرطان دهانه رحم

برای غربالگری سرطان دهانه رحم چند تست وجود دارد. تست پاپ اسمیر، تغییرات دهانه رحم را که می‌تواند سرطانی شود، بررسی می‌کند. در این روش، پزشک از ابزاری به نام اسپکولوم برای باز کردن واژن و برداشتن نمونه سلول‌ها برای معاینه بهره می‌گیرد.

غربالگری HPV نیز به دنبال ویروس اچ پی وی است که می‌تواند باعث تغییرات سلولی و منجر به سرطان دهانه رحم شود. این آزمایش‌ها در مطب پزشک نیز قابل انجام است، اما نمونه به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. 

معاینه پروستات

برای زمان انجام معاینه پروستات نیز بین کارشناسان اختلاف نظر وجود دارد. اکثر مردان بهتر است این تست را در حدود 50 سالگی انجام بدهند. اغلب اوقات، این تست یک آزمایش خون است که آزمایش PSA نامیده می‌شود. ممکن است به جای آن یک معاینه رکتال انجام دهید. 

بیشتر بخوانید: انواع ماموگرافی، آیا درد دارد؟

چکاپ دندان

امیدواریم هر روز مسواک بزنید و نخ دندان بکشید. اما با این حال هوشمندانه است که به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید تا شرایطی مانند پوسیدگی‌ها، بیماری لثه و سایر مشکلات دهان بررسی شود. ممکن است لازم باشد سالی یک یا دو بار به دندانپزشک مراجعه کنید. 

خلاصه

در این مقاله متوجه شدید که آزمایش چکاپ کامل چیست و برای بررسی سلامتی شما انجام می‌شود. تست چکاپ کامل شامل آزمایش‌هایی مانند بینایی‌سنجی، شنوایی‌سنجی، معاینات فیزیکی و معاینات آزمایشگاهی مانند ماموگرافی، معاینه پروستات، چکاپ دندان، غربالگری سرطان دهانه رحم و آزمایش قند خون است.

برای یافتن متخصصان مورد نظر خود به کلینیک نی نی بان سر بزنید.