حالت تهوع در حاملگی، روش های درمانی
استفراغ حاملگی استفراغی است که به دلیل حاملگی در خانم‌ها دیده می‌شود.
استفراغ حاملگی استفراغی است که به دلیل حاملگی در خانم‌ها دیده می‌شود. ۵۰ تا ۹۰درصد حامله‌ها درجاتی تهوع و استفراغ حاملگی را تجربه می‌کنند. شروع معمولا از هفته ۵ حاملگی است، در هفته ۹ حاملگی به حداکثر شدت می‌رسد و غالباً در سه ماهه دوم حاملگی خوب می‌شود. حدود پانزده درصد افراد تا سه ماهه سوم حاملگی و ۵ درصد تا موقع زایمان استفراغ حاملگی‌شان برقرار است.
در حاملگی‌های چند قلویی در کسانی که در حاملگی قبلی سابقه استفراغ حاملگی داشته‌اند، در افرادی که میگرن قاعدگی دارند و یا با مصرف قرص ضد حاملگی دچار تهوع و استفراغ می‌شوند و نیز کسانی که دچار ماشین گرفتگی و دریاگرفتگی (motion sickness) می‌شوند و در بعضی از حالات غیر طبیعی مثل حاملگی مول (بچه‌خوره) استفراغ حاملگی شایع‌تر و شدیدتر است.
علت نامعلوم است. افزایش سطح هورمون‌های حاملگی(چند قلویی و یا مول ) و کند شدن حرکات گوارشی و عوامل روحی روانی( حاملگی ناخواسته ) در بروز آن موثرند.
منافع و مضرات استفراغ حاملگی
در مطالعات دیده شده در کسانی که تهوع و استفراغ حاملگی دارند به شرطی که به علت بیماری گوارشی و یا مول و چندقلویی نباشد، شانس سقط خودبخودی و مرگ جنین کمتر است. کلا استفراغ حاملگی روی جنین اثر بدی ندارد. بدون درمان هم اکثراً خودبخود بهبودی می‌یابد.
درمان‌های موجود استفراغ را به درجاتی بهبود می‌دهند و کاملا برطرف نمی‌کنند و اثر سوئی بر جنین ندارند اما اگر خانمی قبل از حاملگی بیش از ده درصد کمبود وزن داشته باشد و BMI کمتر از 18 داشته باشد و حامله شود و در 3ماهه اول حاملگی هم افزایش وزن نداشته باشد، استفراغ حاملگی ممکن است روی وزن بچه اثر بگذارد و جنین با وزن پایین متولد شود.
قبل از حاملگی
اگر بیماری گوارشی موجود است، درمان شود. رفلاکس و زخم معده ازعلل محرک استفراغ حاملگی‌اند. رفع اضافه یا کسری وزن، با روحیه خوب و بدون اضطراب به استقبال حاملگی رفتن و پذیرش حاملگی و اثرات آن بر بدن، به کمتر ظاهر شدن استفراغ حاملگی کمک می‌کند.
حین حاملگی
اگر تهوع و استفراغ خفیف باشد سعی بر این است که درمان دارویی صورت نگیرد و با تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی با آن مقابله کنیم. تغییر در رژیم غذایی یعنی هر 2-1 ساعت یکبار به مقدار کم مواد غذایی نرم و خشک میل شود قبل از گرسنه شدن غذا مصرف شود تا معده خالی نماند و هر غذایی را که فرد احساس می‌کند راحت‌تر تحمل می‌کند بخورد. غذاهای پر ادویه، بودار (مثل ماهی)، خیلی شیرین، پرچرب، اسیدی، قهوه و چای کمتر مصرف شوند.
غذاهای پرچرب زمان تخلیه معده را که در حاملگی در اثر هورمون پروژسترون جفتی طولانی شده طولانی‌تر می‌کند و لذا شانس استفراغ را بالا می‌برد. غذاهای پر پروتئین، کمی شور، نرم، خشکبار بهتر هستند. نان‌های خشک مثل نان خشک اسکو (آذربایجان)، نان خشک اصفهان که باعث جذب بیشتر بزاق می‌شوند و در سوپر‌مارکت‌ها موجود است و نیز کشک‌های رشته ای خشک بسیار بهتر از بیسکویت‌ها و چیپس‌های طبخ شده درروغن جامد است. مصرف مایعات به همراه غذا توصیه نمی‌شود بلکه باید در فاصله غذاها باشد و بصورت خنک، کمی ترش و حاوی کربنات باشد مثل لیموناد. دمکرده نعنا و یا آب‌نبات نعنایی و پرتقالی قبل یا بعد از غذا توصیه می‌شود.
تغییر در سبک زندگی
۱- خواب بیشتر، ۲-کم کردن ساعات کاری، ۳- جلوگیری از خسته شدن ۴-ترجیحاً انجام کارهایی مثل آشپزی را کم کند، ۵- بلافاصله پس از غذاخوردن دراز نکشد، ۶- بزاق اضافی را باید خارج کرد،۷- بعد از مصرف غذا مسواک زدن کمک می‌کند که حالت تهوع کم شود، ۸- نرفتن به محیط‌های شلوغ، خفه، پردود و پر بو ۹- عدم مواجهه با نور تند که چشم را تحریک کند و ۱۰- سوار نشدن به وسایل نقلیه.
سایر درمان ها
اگر فرد اضطراب دارد سایکوتراپی توصیه می‌شود.
اگر استفراغ و تهوع با رعایت نکات فوق بهبودی نیافت کپسول زنجبیل 250 میلی‌گرم روزانه تا 4 عدد و یا دمکرده زنجبیل توصیه می‌شود.
ویتامین B6 (پیریدوکسین) کوآنزیم متابولیسم چربی است، تهوع و استفراغ متوسط را کاهش می‌دهد. به میزان روزانه 4-3 عدد قرص 25 میلی‌گرمی خوراکی به تنهایی یا همراه با doxylamin که آنتی‌هیستامین است به میزان 10میلی‌گرم توصیه می‌شود. اگر باز هم خوب نشد قدم بعد استفاده از آنتی‌هیستامین diphenhydramin 50-25 میلی‌گرم خوراکی یا 50-10 میلی‌گرم وریدی هر 6-4 ساعت یکبار است این دارو حالت گیجی و خشکی بزاق می‌دهد.
در صورت لزوم می‌شود dimenhydrinate 50-25 میلی‌گرم خوراکی هر 4-6 ساعت یکبار مصرف کرد.
اگر با دارو‌های فوق خوب نشد ولی علایم کم‌آبی هم نداشت دوپامین آگونیست می‌دهیم مثل prochlorperazin 10-5 میلی‌گرم خوراکی یا وریدی یا 25 میلی‌گرم هر 12 ساعت مقعدی یا متوکلوپرامید 10 میلی‌گرم خوراکی یا وریدی هر 8-6 ساعت یکبار نیم ساعت قبل از غذا. این دارو به تخلیه سریع معده کمک کرده و شانس استفراغ کم می‌شود. اگر باز هم خوب نشد داروی آنتاگونیست سرتونین Ondasetron 8-4 میلی‌گرم قرص خوراکی یا وریدی هر 8 ساعت توصیه می‌شود.
این دارو بسیار گران است و هر قرص آن 20 دلار است. اگر فرد خوب نشد و علایم کم‌آبی در بدنش ظاهر شد نیاز به استفاده از سرم و ویتامین B1 (تیامین) است این ویتامین از آنسفالوپاتی wernicke-UU-'sجلوگیری می‌کند. در موارد شدید ترجیحاً پس از 3 ماهه اول متیل پردنیزولون 16میلی‌گرم خوراکی یا وریدی هر 8 ساعت به مدت 3-2 روز توصیه می‌شود و بتدریج باید این داروی کورتونی را کم کرد و در طی دو هفته قطع نمود.
استفاده از این دارو در صورت لزوم تا حداکثر 3 بار و به مدت 6 هفته مجاز است. البته تمام این درمان‌ها باید زیر نظر پزشک انجام شود.
اگر خانم در مدت بیش از 12 ساعت نتوانسته بود هیچ چیز بخورد و یا بنوشد، یا علایم کم‌آبی پیدا کند، یا اختلال اسیدوباز در آزمایش خونش ظاهر شود، یا اختلال الکترولیتی پیدا کند حتما باید در بیمارستان بستری شود چند ساعت استراحت گوارشی بگیرد و سرم و داروی لازم دریافت کند.
علایم بالینی کم‌آبی
کم شدن حجم ادرار، پر رنگ شدن ادرار (زرد تیره) احساس گیج رفتن سر به ویژه در موقع ایستادن، کم کردن وزن یعنی بیشتر از ۵ درصد وزن قبل از حاملگی کم شود. یعنی فرد ۶۰ کیلوگرمی بیش از ۳ کیلو لاغر شود.
چه کسانی نیاز به ویزیت سریع دارند؟
1- کسانی که استفراغ شدید، 2-خون در استفراغ، 3- درد شکم یا لگن، 4- نخوردن غذا بیش از 12 ساعت، 5- کاهش وزن دارند حتماً باید سریعاً تحت ویزیت و درمان قرار گیرند.
یادمان باشد که عمر استفراغ حاملگی کوتاه است و غالباً خطری برای مادر و جنین ندارد.
در حاملگی‌های چند قلویی در کسانی که در حاملگی قبلی سابقه استفراغ حاملگی داشته‌اند، در افرادی که میگرن قاعدگی دارند و یا با مصرف قرص ضد حاملگی دچار تهوع و استفراغ می‌شوند و نیز کسانی که دچار ماشین گرفتگی و دریاگرفتگی (motion sickness) می‌شوند و در بعضی از حالات غیر طبیعی مثل حاملگی مول (بچه‌خوره) استفراغ حاملگی شایع‌تر و شدیدتر است.
علت نامعلوم است. افزایش سطح هورمون‌های حاملگی(چند قلویی و یا مول ) و کند شدن حرکات گوارشی و عوامل روحی روانی( حاملگی ناخواسته ) در بروز آن موثرند.
منافع و مضرات استفراغ حاملگی
در مطالعات دیده شده در کسانی که تهوع و استفراغ حاملگی دارند به شرطی که به علت بیماری گوارشی و یا مول و چندقلویی نباشد، شانس سقط خودبخودی و مرگ جنین کمتر است. کلا استفراغ حاملگی روی جنین اثر بدی ندارد. بدون درمان هم اکثراً خودبخود بهبودی می‌یابد.
درمان‌های موجود استفراغ را به درجاتی بهبود می‌دهند و کاملا برطرف نمی‌کنند و اثر سوئی بر جنین ندارند اما اگر خانمی قبل از حاملگی بیش از ده درصد کمبود وزن داشته باشد و BMI کمتر از 18 داشته باشد و حامله شود و در 3ماهه اول حاملگی هم افزایش وزن نداشته باشد، استفراغ حاملگی ممکن است روی وزن بچه اثر بگذارد و جنین با وزن پایین متولد شود.
قبل از حاملگی
اگر بیماری گوارشی موجود است، درمان شود. رفلاکس و زخم معده ازعلل محرک استفراغ حاملگی‌اند. رفع اضافه یا کسری وزن، با روحیه خوب و بدون اضطراب به استقبال حاملگی رفتن و پذیرش حاملگی و اثرات آن بر بدن، به کمتر ظاهر شدن استفراغ حاملگی کمک می‌کند.
حین حاملگی
اگر تهوع و استفراغ خفیف باشد سعی بر این است که درمان دارویی صورت نگیرد و با تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی با آن مقابله کنیم. تغییر در رژیم غذایی یعنی هر 2-1 ساعت یکبار به مقدار کم مواد غذایی نرم و خشک میل شود قبل از گرسنه شدن غذا مصرف شود تا معده خالی نماند و هر غذایی را که فرد احساس می‌کند راحت‌تر تحمل می‌کند بخورد. غذاهای پر ادویه، بودار (مثل ماهی)، خیلی شیرین، پرچرب، اسیدی، قهوه و چای کمتر مصرف شوند.
غذاهای پرچرب زمان تخلیه معده را که در حاملگی در اثر هورمون پروژسترون جفتی طولانی شده طولانی‌تر می‌کند و لذا شانس استفراغ را بالا می‌برد. غذاهای پر پروتئین، کمی شور، نرم، خشکبار بهتر هستند. نان‌های خشک مثل نان خشک اسکو (آذربایجان)، نان خشک اصفهان که باعث جذب بیشتر بزاق می‌شوند و در سوپر‌مارکت‌ها موجود است و نیز کشک‌های رشته ای خشک بسیار بهتر از بیسکویت‌ها و چیپس‌های طبخ شده درروغن جامد است. مصرف مایعات به همراه غذا توصیه نمی‌شود بلکه باید در فاصله غذاها باشد و بصورت خنک، کمی ترش و حاوی کربنات باشد مثل لیموناد. دمکرده نعنا و یا آب‌نبات نعنایی و پرتقالی قبل یا بعد از غذا توصیه می‌شود.
تغییر در سبک زندگی
۱- خواب بیشتر، ۲-کم کردن ساعات کاری، ۳- جلوگیری از خسته شدن ۴-ترجیحاً انجام کارهایی مثل آشپزی را کم کند، ۵- بلافاصله پس از غذاخوردن دراز نکشد، ۶- بزاق اضافی را باید خارج کرد،۷- بعد از مصرف غذا مسواک زدن کمک می‌کند که حالت تهوع کم شود، ۸- نرفتن به محیط‌های شلوغ، خفه، پردود و پر بو ۹- عدم مواجهه با نور تند که چشم را تحریک کند و ۱۰- سوار نشدن به وسایل نقلیه.
سایر درمان ها
اگر فرد اضطراب دارد سایکوتراپی توصیه می‌شود.
اگر استفراغ و تهوع با رعایت نکات فوق بهبودی نیافت کپسول زنجبیل 250 میلی‌گرم روزانه تا 4 عدد و یا دمکرده زنجبیل توصیه می‌شود.
ویتامین B6 (پیریدوکسین) کوآنزیم متابولیسم چربی است، تهوع و استفراغ متوسط را کاهش می‌دهد. به میزان روزانه 4-3 عدد قرص 25 میلی‌گرمی خوراکی به تنهایی یا همراه با doxylamin که آنتی‌هیستامین است به میزان 10میلی‌گرم توصیه می‌شود. اگر باز هم خوب نشد قدم بعد استفاده از آنتی‌هیستامین diphenhydramin 50-25 میلی‌گرم خوراکی یا 50-10 میلی‌گرم وریدی هر 6-4 ساعت یکبار است این دارو حالت گیجی و خشکی بزاق می‌دهد.
در صورت لزوم می‌شود dimenhydrinate 50-25 میلی‌گرم خوراکی هر 4-6 ساعت یکبار مصرف کرد.
اگر با دارو‌های فوق خوب نشد ولی علایم کم‌آبی هم نداشت دوپامین آگونیست می‌دهیم مثل prochlorperazin 10-5 میلی‌گرم خوراکی یا وریدی یا 25 میلی‌گرم هر 12 ساعت مقعدی یا متوکلوپرامید 10 میلی‌گرم خوراکی یا وریدی هر 8-6 ساعت یکبار نیم ساعت قبل از غذا. این دارو به تخلیه سریع معده کمک کرده و شانس استفراغ کم می‌شود. اگر باز هم خوب نشد داروی آنتاگونیست سرتونین Ondasetron 8-4 میلی‌گرم قرص خوراکی یا وریدی هر 8 ساعت توصیه می‌شود.
این دارو بسیار گران است و هر قرص آن 20 دلار است. اگر فرد خوب نشد و علایم کم‌آبی در بدنش ظاهر شد نیاز به استفاده از سرم و ویتامین B1 (تیامین) است این ویتامین از آنسفالوپاتی wernicke-UU-'sجلوگیری می‌کند. در موارد شدید ترجیحاً پس از 3 ماهه اول متیل پردنیزولون 16میلی‌گرم خوراکی یا وریدی هر 8 ساعت به مدت 3-2 روز توصیه می‌شود و بتدریج باید این داروی کورتونی را کم کرد و در طی دو هفته قطع نمود.
استفاده از این دارو در صورت لزوم تا حداکثر 3 بار و به مدت 6 هفته مجاز است. البته تمام این درمان‌ها باید زیر نظر پزشک انجام شود.
اگر خانم در مدت بیش از 12 ساعت نتوانسته بود هیچ چیز بخورد و یا بنوشد، یا علایم کم‌آبی پیدا کند، یا اختلال اسیدوباز در آزمایش خونش ظاهر شود، یا اختلال الکترولیتی پیدا کند حتما باید در بیمارستان بستری شود چند ساعت استراحت گوارشی بگیرد و سرم و داروی لازم دریافت کند.
علایم بالینی کم‌آبی
کم شدن حجم ادرار، پر رنگ شدن ادرار (زرد تیره) احساس گیج رفتن سر به ویژه در موقع ایستادن، کم کردن وزن یعنی بیشتر از ۵ درصد وزن قبل از حاملگی کم شود. یعنی فرد ۶۰ کیلوگرمی بیش از ۳ کیلو لاغر شود.
چه کسانی نیاز به ویزیت سریع دارند؟
1- کسانی که استفراغ شدید، 2-خون در استفراغ، 3- درد شکم یا لگن، 4- نخوردن غذا بیش از 12 ساعت، 5- کاهش وزن دارند حتماً باید سریعاً تحت ویزیت و درمان قرار گیرند.
یادمان باشد که عمر استفراغ حاملگی کوتاه است و غالباً خطری برای مادر و جنین ندارد.
منبع:
زندگی آنلاین
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼