چه زمانی برای اولین سونوگرافی بارداری مناسب است؟

شاید تا پیش از بارداری هیچ وقت سر و کارتان به دستگاه سونوگرافی نیفتاده باشد، اما دوران بارداری، زمانی است که بارها باید تحت سونوگرافی قرار بگیرید.

استفاده معمول از سونوگرافی اوایل بارداری بعلت محاسبه سن حاملگی است. برای این منظور سونوگرافی به عنوان ابزار بسیار دقیق برای تعیین زمان حاملگی در نظر گرفته می شود. در حاملگی طبیعی، نتایج سونوگرافی می تواند تخمینی دقیق از سن حاملگی با پنج تا هفت روز اختلاف ارائه دهد. هنگامی که یک زن نشانه های سقط جنین را می بیند، پزشک ممکن است یک یا چند سونوگرافی برای تعیین حیات حاملگی سفارش دهد.

پس اولین سونوگرافی در بارداری در هفته پنجم تا ششم بارداری انجام میشه که در این سونو اغلب انتظاری که هست اینه ساک حاملگی رویت بشه، این سونوگرافی واجب نیست و مادری که مشکل نداره میتونه تا هفته ۷ تا ۸ بارداری صبر کنه و اولین سونوگرافی را در این روزها انجام دهد.

بهتر است سونوگرافی طی بارداری فقط در مقاطع مشخصی و برحسب ضرورت و با تایید پزشک متخصص انجام شود. به هیچ عنوان در انجام آن افراط نکنید.

در سه ماهه اول بارداری، پزشکان معمولا برای جمع آوری اطلاعات در مورد حاملگی از سونوگرافی واژینال به جای سونوگرافی شکمی استفاده می کنند. سونوگرافی واژینال دقیق ترین اطلاعات در خصوص اوایل بارداری را ارائه می کند.
در سونوگرافی واژینال، پزشک یا تکنسین یک پروب نازک را وارد واژن می کند تا یک سری اندازه گیری ها از اندازه کیسه بارداری، اندازه کیسه زرده، اندازه قطب جنینی و سرعت ضربان قلب انجام شود.

در سونوگرافی شکمی، از خانم خواسته می شود با مثانه پر اسکن انجام دهد، زیرا این حالت رحم را به نحوی تنظیم می کند که اندازه گیری ها آسان تر انجام شود. سپس پزشک یا تکنسین یک ژل روی شکم قرار می دهد و از یک فرستنده برای اندازه گیری تعداد زوایا استفاده می کند.

به طور کلی، سونوگرافی شکمی دقت کمتری دارد و ممکن است مراحل رشد را تا یک هفته یا چند هفته بعد از بارداری تشخیص ندهد. همچنین به یاد داشته باشید هر گونه عدم اطمینان در مورد تاریخ تخمک گذاری می تواند بر سونوگرافی در اوایل بارداری اولیه تاثیر بگذارد.

نتایج سونوگرافی با آنچه برای سن حاملگی انتظار می رود، مقایسه می شود. سن بارداری به وسیله تعداد هفته ها از آخرین دوره قاعدگی محاسبه می شود. با این حال، این روش عموما یک چرخه 28 روزه را با تخمک گذاری در روز 14 به وجود می آورد. بسیاری از زنان چرخه کوتاه تر یا طولانی تری دارند و در روز چهاردهم تخمک گذاری نمی کنند و این می تواند بر آنچه که سونوگرافی باید در بارداری نشان دهد، تاثیر بگذارد.

به عنوان مثال، اگر یک زن چرخه قاعدگی 35 روزه داشته باشد، به احتمال زیاد در روز 21 از چرخه قاعدگی خود تخمک گذاری می کند (به همین دلیل تخمک گذاری معمولا دو هفته قبل از شروع قاعدگی اتفاق می افتد). اگر خانم باردار شود و سونوگرافی را شش هفته پس از تاریخ آخرین دوره قاعدگی اش انجام دهد، حاملگی در حال رشد او با سن حاملگی پنج هفته اندازه گیری می شود.
به همین ترتیب، همه افراد شروع دقیق دوره قاعدگی را نمی دانند. اگر خانم روز شروع پریودی خود را به یاد نیاورد و یا حدس اشتباه بزند، حتی اگر چرخه معمول ۲۸ روزه داشته باشد، این تعیین زمان می تواند نتایج مورد انتظار در سونوگرافی را تغییر دهید.
در اوایل بارداری، ساک بارداری ( اندازه ساک حاملگی در هفته پنجم) و جنین به طور قابل توجهی در هر روز تغییر می کنند، بنابراین حتی چند روز تغییر در زمان سونوگرافی می تواند در تشخیص ضربان قلب تغییر ایجاد کند.

بعضی اوقات سونوگرافی نتایج نامشخصی ارائه می دهد. به عنوان مثال، اگر خانم 7 هفته باردار باشد و سونوگرافی ضربان قلب جنین را نشان ندهد، پزشک ممکن است یک سونوگرافی دیگر را در هفته بعد تجویز کند. به طور مشابه، اگر سونوگرافی یک کیسه بارداری خالی را نشان دهد، احتمالا هنوز اوایل بارداری است. جنین بیش از حد کوچک است و تا حدود هفته 5 بارداری در سونوگرافی دیده نمی شود.

در این مورد، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد تا سونوگرافی را یک هفته بعد مجددا تکرار کند.
در هر یک از این موارد، نتایج سونوگرافی ممکن است نشان دهنده سقط جنین باشد یا حاملگی ممکن است هنوز طبیعی باشد. اگر سونوگرافی بعدی نشان دهد که حاملگی در حال پیشروی است، نتایج قبلی را می توان به مشکلات مربوط به زمان تخمک گذاری نسبت داد.

اگر سونوگرافی بعدی هنوز هم پیشرفت غیرطبیعی را نشان می دهد، پزشک می تواند به طور قطعی سقط جنین را تشخیص دهد. اما معمولا پزشک براساس سونوگرافی اولیه در خصوص سقط جنین نظر نمی دهد. انتظار برای سونوگرافی بعدی بسیار دشوار است، اما لازم است برای جلوگیری از تشخیص اشتباه منتظر بمانید.

اگر هر گونه سوال در مورد سونوگرافی یا سقط جنین مبتنی بر سونوگرافی وجود داشته باشد، پزشک انجام یک سونوگرافی دیگر را چند روز یا یک هفته بعد تجویز می کند. با این حال گاهی اوقات حضور سایر اطلاعات تشخیصی می تواند به پزشک کمک کند تا نتایج سونوگرافی را تفسیر کند.

به عنوان مثال، اگر آزمایش مثبت بارداری یک روز پس از پریودی از دست رفته و براساس نتایج آزمایش خون hCG انجام شده باشد و چهار هفته پس از آن، سونوگرافی پنج هفته حاملگی را نشان داده باشد، پزشک می تواند نتیجه گیری کند که سقط جنین رخ داده است.
علاوه بر این، در این زمان باید ضربان قلب توسط اندازه گیری های سونوگرافی مشخص شود ولی ضربان قلبی نباشد، پزشک سقط جنین را تشخیص می دهد. انجمن بارداری آمریکایی دستورالعمل را مطرح می کند که اگر ساک بارداری بزرگتر از 16-18 میلی متر باشد و حاوی جنین نباشد یا اگر قطب جنین بزرگتر از 5 میلیمتر باشد و هیچ ضربان قلبی نداشته باشد، سقط جنین رخ داده است.

همانطور که بارداری پیشرفت می کند، سونوگرافی برای تعیین حیات حاملگی بیشتر و دقیق تر می شود. اگر سونوگرافی در سه ماهه دوم یا سوم نشان دهد که جنین ضربان قلب ندارد، سقط جنین یا تولد نوزاد مرده تشخیص داده می شود.

 

رادیولوژی و سونوگرافی هروی حکیمان

 

hakiman.sonography

۲۶۹۱۱۰۱۹

۲۶۹۱۱۰۲۲

آدرس: هروی، ابتدای مکران شمالی، پلاک ۱۸ساختمان پزشکان حکیمان، طبقه اول

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
یکی از نگرانی‌های همه پدر و مادر‌ها خطر ابتلای فرزندشان به اختلالات کروموزومی به‌ ویژه سندرم داون (مونگولیسم) است. خوشبختانه بررسی و تشخیص این مساله تا حد زیادی از طریق سونوگرافی طی سه ماهه اول بارداری ممکن است.
انجام سونوگرافی برای اغلب بارداران از آن رو بسیار هیجان‌انگیز است که تنها وسیله ارتباطی با جنین‌شان محسوب می‌شود.
باردار می‌تواند به‌وسیله سونوگرافی از سلامت فرزند در حال رشدش مطمئن شود و نیز با اطمینان از جنسیت فرزندش، تصاویری واقعی از مادر شدن را در ذهن‌اش مرور کند.
شاید بتوان سونوگرافی را تنها دریچه ایجاد پیوند پیش از تولد بین مادر و فرزند دانست؛ البته نگاه‌های تردید‌آمیز زیادی نسبت به عوارض سونوگرافی به‌ویژه از نوع سه و چهاربعدی در بسیاری افراد وجود دارد که دکتر شهرام اخلاق‌پور، عضو انجمن رادیولوژی ایران در گفتگو با ما از صحت و سقم آن می‌گوید.
خیلی‌ها در تایید نگرانی‌شان نسبت به عوارض سونوگرافی بارداری می‌گویند این روش تشخیصی با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا عمل می‌کند و می‌تواند جنین را گرم کند.
چنین باوری شاید درباره سونوگرافی‌های سه و چهاربعدی طی بارداری، آن هم بیش از حد توصیه مصداق پیدا کند، اما هیچ نوع عارضه‌ای تاکنون درباره سونوگرافی دوبعدی به تایید نرسیده است.
به همین دلیل، تاکید می‌شود سونوگرافی طی بارداری فقط در مقاطع مشخصی و برحسب ضرورت و با تایید پزشک متخصص باید انجام شود و افراط در انجام آن به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.

الگوی انجام سونوگرافی طی بارداری، تابع راهنما‌های تشخیصی هر کشور است. آنچه کاملا استاندارد و ایمن محسوب می‌شود، انجام اولین نوبت سونوگرافی برای تشخیص ساک حاملگی و بررسی احتمال حاملگی خارج از رحم (مولار) است که در اوایل بارداری و معمولا دو یا سه هفته بعد از عقب افتادن عادت ماهانه انجام می‌شود.
پزشک متخصص در این سونوگرافی، وضعیت شکل‌گیری ساک حاملگی، جنین و همچنین وجود ضربان قلب جنین را بررسی می‌کند.

یکی از نگرانی‌های همه پدر و مادر‌ها خطر ابتلای فرزندشان به اختلالات کروموزومی به‌ویژه سندرم داون (مونگولیسم) است. خوشبختانه بررسی و تشخیص این مساله تا حد زیادی از طریق سونوگرافی طی سه ماهه اول بارداری ممکن است.
این سونوگرافی معمولا طی هفته‌های ۱۱ تا ۱۳ بارداری و به‌عنوان بخشی از غربالگری‌های سه ماهه اول انجام شده و میزان مایع پشت گردن جنین و ضخامت آن و تشکیل تیغه بینی بررسی می‌شود و نتیجه آن احتمال ابتلا به اختلالات کروموزومی مانند سندرم داون و تریزومی ۱۸ را تعیین می‌کند.
البته سندرم داون تست‌های خونی تشخیصی نیز دارد.

البته سونوگرافی همه موارد داون را نمی‌تواند تشخیص دهد و حتی در موارد معدودی، اندازه‌گیری‌ها ممکن است طبیعی باشد، ولی فرزندی با داون متولد شود و برعکس.
با این‌حال، در صورت تشخیص بیماری‌هایی، چون سندرم داون در جنین تا ۱۹ هفتگی با اجازه پزشکی قانونی، مجوز سقط صادر می‌شود، اما بعد از آن اجازه سقط داده نمی‌شود، مگر این‌که اتفاق خاصی بیفتد که جان مادر در خطر باشد به گونه‌ای که خروج جنین ضرورت پیدا کند.

سونوگرافی در سه ماهه دوم، یعنی بهترین مقطع بارداری و بین هفته‌های ۱۶‌تا‌۱۸ انجام می‌شود که هدف از انجام آن، یافتن هر نوع نقص ساختاری و مشکلات رشد جنین است. همچنین تعیین جنسیت جنین با همین سونوگرافی مشخص می‌شود.
طی این سونوگرافی، جنین از حیث هر نوع مشکل احتمالی در قلب، شکم، ستون فقرات، صورت و سایر بخش‌ها غربالگری می‌شود.
همچنین وضعیت جفت و محل قرارگیری آن و بند ناف مورد بررسی قرار می‌گیرد و امکان تشخیص مشکلاتی مانند لب‌شکری یا کوتاهی اندام جنین از طریق سونوگرافی در ۱۸ تا ۲۲ هفتگی بارداری ممکن است.

مطالعات زیادی در مورد عوارض احتمالی سونوگرافی سه و چهار‌بعدی انجام گرفته و مشخص شده در صورتی که قوانین لازم در این زمینه رعایت شود و میزان انرژی صوتی وارده به جنین استاندارد باشد، ضرری به همراه نخواهد داشت.
در ضمن سونوگرافی سه و چهاربعدی در تشخیص ضایعاتی همچون لب شکری، کوتاهی اندام و ناهنجاری‌های سطح بدن می‌تواند مؤثر واقع شود.
تا به‌حال در هیچ مقاله‌ای ثابت نشده که سونوگرافی باعث اختلالی در جنین شود، ولی باید از سونوگرافی اضافه پرهیز شود و فقط وقتی ضرورت دارد انجام شود. مثلا گاهی سونوگرافی اکو کاردیو‌گرافی جنین برای بررسی مشکلی در قلب جنین توصیه می‌شود تا از آن جزئیات بیشتری بررسی شود.

بعد از هفته ۲۸ بارداری یک سونوگرافی دیگر برای بررسی میزان رشد و وزن جنین به نسبت سن، وضعیت چرخش جنین و آمادگی قبل از زایمان انجام می‌شود.
در این مرحله، پزشک متخصص، طول استخوان‌های دور سر، ران و دور شکم و وزن جنین را تخمین می‌زند و آن را به نسبت وزن مناسب برای هفته بارداری مقایسه می‌کند.
به خاطر داشته باشید که سونوگرافی نمی‌تواند همه نقایص و ناهنجاری‌های کروموزومی را مشخص کند و در واقع، می‌تواند به بیمار و پزشک این اطمینان را بدهد که همه چیز در شرایط مناسب است و در صورتی که مشکلی وجود داشته باشد آن را نشان می‌دهد تا آزمایش‌های بیشتری انجام شود.