چرا جنین در رحم مدفوع می کند؟

سوال مخاطب نی‌نی‌بان : بنظرتان دلیل اینکه نوزادان امروزی توی رحم مادرشان هم مدفوع و هم آب کیسه رحم را می خورد چیست. ممنون می شوم توضیح بدهید.

پاسخ دکتر فاطمه نجار، متخصص زنان و زایمان:
اگر جنین در شکم مادر تحت فشار و زجر قرار بگیرد خون رسانی به او مختل بشود، اولین واکنشش این است که مدفوع می کند. مدفوع کردن خیلی مهم نیست ولی 2 مورد را نشان می دهد. یکی اینکه جنین در یک مدتی تحت فشار بوده و دچار مشکلی شده است. وقتی نزدیک تولد جنین می شود او تنفس می کند و ممکن است با تنفسش مدفوع و مایع آمنیوتیک را ببلعد و خدایی نکرده وارد ریه اش بشود. در نتیجه ریه تحریک می شود و مشکل پیدا می کند. به همین علت مادر مورد بچه هایی که مدفوع کرده اند یک مقدار احتیاط می کنیم. ولی این مسئله مربوط به نوزادان امروزی نیست در گذشته هم چنین مشکلاتی وجود داشته اند. ولی امروزه با سونوگرافی این مسائل را متوجه می شویم و می توانیم پیشگیری های لازم را انجام بدهیم. به همین علت در گذشته آمار مرگ و میر نوزادان بیشتر بود و الان این طور نیست.

مهم ترین مطالب‌ در این‌‌‌‌‌‌‌باره:

بارداری اضطراب ها و تنش های خاص خودش را دارد. در شرایطی که می دانی فرد دیگری در بطن تو در حال رشد است، باید به طور متناوب حواست به درست بودن احوالش و سالم بودنش هم باشد. در این مطلب به شما می گوییم که حتی باید مراقب باشید جنین مدفوع خودش را نخورد!

مکونیوم توسط جنین درون رحم
نام علمی عمل دفع، مکونیوم است و حدود 5 تا 15درصد از جنین‌ها درون رحم مکونیوم دفع می‌کنند؛ مایعی رقیق به رنگ زرد یا سبز روشن که گاهی نیز بسیار غلیظ است؛ به‌طوری که احتمال بلع آن توسط جنین وجود دارد. بلع مکونیوم باعث خفگی جنین می‌شود.

اثرات بلع مکونیوم در جنین
- هیپوکسی به دلیل
- انسداد مجاری هوایی
- التهاب برونش

- کاهش ساخت سورفکتانت
- عفونتهای ثانویه

چرا مکونیوم اتفاق می افتد؟
تمامی جنین ها وقتی کاملا بالغ و رسیده می شوند، می توانند مدفوع کنند و این روند بویژه در جنین هایی که از تاریخ زایمان طبیعی شان گذشته است، در حالی که هنوز دردهای زایمانی شروع نشده، رخ می دهد. وقتی به طور طبیعی جنین مدفوع می کند، معمولا خطری جنین را تهدید نمی کند و فقط نیاز به زایمان هر چه سریع تر به صورت طبیعی یا سزارین دارد، اما در مواردی که جنین به این دلیل مدفوع می کند که تحت استرس ناشی از کمبود اکسیژن است، مدفوع کردن جنین علامت در خطر بودن جنین است و باید بسرعت برای سزارین اورژانس اقدام کرد، زیرا همان دلایلی که به مدفوع کردن جنین منجر می شود، می تواند به مرگ جنین نیز منجر بشود.

مکونیوم چه دلایلی می تواند داشته باشد؟
اگر جنین در شکم مادر تحت فشار و زجر قرار بگیرد و خون رسانی به او مختل بشود، اولین واکنشش این است که مدفوع می کند. مدفوع کردن ۲ مورد را نشان می دهد. یکی اینکه جنین در یک مدتی تحت فشار بوده و دچار مشکلی شده است. و دیگر اینکه وقتی نزدیک تولد جنین می شود او تنفس می کند و ممکن است با تنفسش مدفوع و مایع آمنیوتیک را ببلعد و وارد ریه اش بشود. در نتیجه ریه تحریک می شود و عفونت پیدا می کند و در موارد حادتر باعث خفگی و مرگ جنین می شود.

آیا تشخیص دفع مکونیوم قبل از زایمان امکان پذیر هست
خیر اما در بسیاری از موارد در این موارد حرکت جنین کاهش می یابد - و یا اگر ماد ر آبریزش داشته باشد می فهمند.

چه تست هایی برای بررسی بیشتر این شرایط لازم هستند؟
حضور مکونیوم زمانی که کیسه آب به صورت طبیعی یا توسط ماما پاره می شود مشخص می شود. مایع تغییر رنگ سبز خواهد داشت. ضخامت و درجه تغییر رنگ مقدار مکونیوم موجود را نشان می دهد. بعد از این که نوزاد به دنیا می آید، عکس ساده قفسه سینه یافته های مربوط به آسپیریشن مکونیوم را تایید خواهد کرد.

مکونیوم چه عوارضی می تواند داشته باشد؟
مایع آمنیوتیک آغشته به مکونیوم درنوزدان یکی از علایم مهم زجر جنینی و علت مستقیم آسپیراسیون مکونیوم می باشد. نوزادان آغشته به مکونیوم در معرض تشنج و عقب ماندگی ذهنی و فلج مغزی قرار می گیرند.

پاتوفیزیولوژی آسپیریشن در رحم
حرکات تنفسی سریع و سطحی از مشخصات تنفس جنین است فرکانس و عمق این حرکات به حدی است که حدود یک میلی لیتر مایع شش در طول شاخه های تراشه و برونش حرکت می کند جهت حرکت مایع در شش از آلوئول ها به طرف مایع آمنیوتیک است حتی حالاتی مثل نفس نفس زدن (۶) و آه کشیدن که قبل از تولد گاهی دیده می شود باعث وارد شدن مایع آمنیوتیک به شش نمی شود به طور آزمایشی آسفیکسی در بچه گوسفند ایجاد کرده اند که باعث تنفس عمیق و ایجاد آسپیریشن شده چنین تصور می شود که در جنین انسان زمانی که تبادل هوا از پلاسنتا قطع شود مثل:
1) ( انفارکتوس ) پلاسنتا
۲) جدا شدن زوردرس جفت
3) انسداد بند ناف
۴) پایین افتادن فشار خون مادر
ممکن است عمق تنفس جنین را شدت داده و باعث وارد شدن مایع آمنیوتیک طبیعی و یا آلوده به شش شود اثر آن بر روی جنین بسته به مقداری است که آسپیره نموده و محتوی آن مثل سلولهای اسکوآموس، خون، مکونیوم و ورنیکس است.ارتباط دفع مکونیوم با جنین هایی که دچار پیچ خوردگی بند ناف بوده اند. دفع مکونیوم نیز در گروه دارای پیچ خوردگی به طور معنی‌داری بیش از گروه فاقد پیچ خوردگی است.بر اساس یافته‌های این تحقیق، همچنین میانگین تعداد دوره‌های بند ناف در گروهی که دفع مکونیوم داشتند، به طور معنی‌داری بیش از گروه فاقد دفع مکونیوم بود.از طرفی تحقیق حاضرنشان داد که شیوع دیسترس جنینی در گروه فاقد دفع مکونیوم 8.5 درصد و در موارد دفع مکونیوم خفیف، متوسط و شدید به ترتیب 29.2، 25 و 31.4 درصد است که ارتباط بین دفع مکونیوم و بروز دیسترس جنینی از نظر آماری معنی‌دار است.همین یافته‌ها حاکیست در گروه دارای پیچ خوردگی بند ناف شیوع دیسترس جنینی در موارد فاقد دفع مکونیوم 20.14 درصد است، در حالی که در گروه‌های با دفع مکونیوم به میزان خفیف، متوسط و شدید به ترتیب 37.5، 42.86 و 50 درصد بود.