درد شبیه قاعدگی در ماه اول بارداری، طبیعی است؟

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: ۲۸ سال دارم و هفته 12 بارداری هستم. نزدیک ۱ هفته است که درد دور ناف دارم. خواستم ببینم آیا نگرانی وجود دارد؟ از هفته 4 بارداری دردی شبیه به قاعدگی در شکم دارم. خیلی نگرانم.

پاسخ از دکتر فریبا الماسی، متخصص زنان و زایمان، فلوشیپ لاپاراسکوپی و استاد دانشگاه:

دوست عزیز در پاسخ به سوال شما باید بگویم که درد مختصر در هفته های اول حاملگی تا حدودی طبیعی است اما مختصر درد نه دردی که محسوس است. اما درد زیر دل یکی از نشانه های تهدید به سقط است. همچنین درد دور ناف هم مسئله طبیعی نیست. توصیه می کنم حتما به متخصص مراجعه کنید تا بررسی های لازم صورت گیرد.

مهمترین مطالب در این‌باره:

دردهای سه ماهه اول
درد لگنی- شکمی: در این دوره، دردهای فیزیولوژیک کف لگن بیشتر شایع است. علت درد، کشیده شدن لیگامان های ران است که از دو طرف، جدار رحم را به جدار شکم وصل می کنند.
تهدید به سقط: در سه ماهه اول درد دیگری هم رخ می دهد که می تواند تهدیدی برای بارداری باشد. دردی شبیه به پریود که تقریبا همیشه با لکه بینی یا خونریزی همراه است.
(خونریزی ممکن است قرمز روشن یا به رنگ قهوه ای باشد. توجه داشته باشید که فقط در سقط فراموش شده ممکن است خونریزی دیده نشود.)چنین نشانه هایی در سه ماهه اول بارداری علامت تهدید به سقط است.
در این مواقع، سونوگرافی اطلاعات خوبی را جهت تایید یا رد سقط به پزشک می دهد. اگر علائم، نشانه ای از آغاز سقط باشند خانم باردار باید در بستر بماند و از راه رفتن بی مورد یا بالارفتن از پله ها خودداری نماید. حتی گاهی لازم است، برای حفظ جنین از دارو استفاده کرد.
بارداری خارج رحمی : بارداری خارج رحمی یعنی جنین در جایی غیر از حفره رحم لانه گزینی می کند. این مکان ها ممکن است داخل لوله رحم یا لوله فالوپ، داخل حفره شکمی و روی تخمدان و گاهی هم روی دهانه رحم باشد.
۹۸ درصد بارداری های خارج رحمی در لوله رحم اتفاق می افتد. بارداری خارج رحمی مورد بسیار اورژانسی و خطرناکی در علم زنان و مامایی محسوب می شود.
خانم هایی با سابقه بارداری خارج رحمی، آندومتریوز، فیبروم، سیگاری ها، افراد دارای چسبندگی لگن و کسانی که آی یودی دارند، بیشتر در معرض خطر بارداری خارج رحمی هستند. علامت شاخص در سونوگرافی، حفره رحم خالی از تخمک لقاح یافته است.
گاهی در اوایل بارداری به دلیل کوچک بودن بیش از حد جنین، حتی داخل لوله رحمی نیز چیزی دیده نمی شود ولی این به معنای رها کردن بیمار نیست و پیگیری هاب ایدا دامه یابد.
با بزرگتر شدن جنین، مادر باردار دچار درد می شود. دردهای شکمی معمولا به شکل درد تیز عمدتا یک طرفه و با علائمی مانند خونریزی های خفیف با حالت تهوع وا ستفراغ، سرگیجه و فشارخون پایین توام است که اگر پارگی لوله به آن اضافه شود خونریزی شدیدی ایجاد کرده و در نهایت شوک و بی هوشی در انتظار بیمار خواهد بود.
تفاوت سقط و بارداری خارج رحمی این است که در سقط، خونریزی بر درد ارجحیت دارد ولی در بارداری خارج رحمی درد بیشتر از خونریزی است.

سقط جنین

سقط به معنی از دست رفتن ناگهانی حاملگی پیش از هفته بیست و هشتم حاملگی است. اما در صورتی که بعد از هفته بیست و هشتم بارداری سقط صورت گیرد، به آن مرده‌زایی گفته می‌شود. سقط از شایع‌ترین دلایل بستری شدن زنان در دوران حاملگی است.
در هفته‌های اول بارداری در حدود یک سوم بارداری‌ها ممکن است به سقط ختم شود و بخش عمده‌ای از آن زمانی است که حتی زن نمی‌داند که باردار است. سقط با سن مادرو تعداد زایمان‌ها ارتباط دارد. در سه ماهه اول احتمال سقط بیشتر است.

به سرانجام نمی‌رسد
سقط دلایل متعددی دارد و معمولا نمی‌توان علت اصلی آن را مشخص کرد اما علت اصلی سقط، ناهنجاری‌های کروموزومی است. از دلایل دیگر می‌توان به جایگزینی نامناسب جنین در بافت مخاط رحم اشاره کرد.
سن مادر از عوامل دیگر است.
هر چه سن مادر بیشتر باشد، احتمال سقط هم افزایش می‌یابد. سیگار کشیدن، داروهای خاصی که ممکن است مادر بدون اطلاع پزشک مصرف کند،‌ حاملگی‌های چند قلویی ، بیماری‌هایی مانند دیابت و نیز اختلالات دستگاه ایمنی بدن (مانند بیماری لوپوس) می‌توانند خطر سقط را افزایش دهند.
گاهی اختلالات و ناهنجاری‌های مربوط به رحم مادر می‌تواند به سقط منجر شود. نامتعادل بودن هورمون‌های بدن مادر و یا وجود فیبروم در رحم و عفونت‌های رحمی هم می‌تواند سبب سقط شود.

سقط جنین، دلایل و خطرات آن
در صورتی که یک یا چند علامتی را که در اینجا بیان شده است مشاهده کردید، حتما باید مسأله را با پزشک خود در میان بگذارید. معمولا شایع‌ترین نشانه سقط، خون‌ریزی از مهبل است که می‌تواند از یک لکه‌بینی تا خون‌ریزی شدید متفاوت باشد. خون‌ریزی می‌تواند حاوی لخته یا تکه‌هایی از بافت باشد.
البته خون‌ریزی در حاملگی همیشه به معنی سقط نیست. اگر خون‌ریزی خفیف و فقط برای مدت کوتاهی باشدجای نگرانی وجود ندارد.
درد پشت به صورت خفیف تا شدید (دردها مانند انقباضات دوران قاعدگی است)
کاهش وزن
ترشحات سفید و صورتی
انقباضات منظمی که هر 5 تا 20 دقیقه تکرار می‌شود
خون‌ریزی به رنگ قهوه‌ای یا قرمز روشن با و یا بدون انقباض
خروج تکه‌هایی شبیه لخته
رفع ناگهانی علایم حاملگی مانند تهوع، درد پستانی و خستگی

هزار و یک رنگ
همان‌طور که سقط دلایل مختلفی دارد، انواع متفاوتی هم می‌تواند داشته باشد که با آگاهی یافتن از علایم برخی سقط‌ها، می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد.
گاهی با مراجعه به پزشک از او می‌شنوید که سقط مثلا از نوع تهدید به سقط است. سقط ناقص است و یا ... در اینجا به طور مختصر معنی این سقط‌ها را با هم می‌خوانیم:

1) تهدید به سقط
بعضی درجات خون‌ریزی رحمی در اوایل حاملگی با درد پشت و انقباض همراه است.
زمانی که دهانه رحم هنوز باز نشده اما کمی خون‌ریزی وجود دارد، خانم باردار در شرایط تهدید به سقط قرار دارد که این حالت در صورت تشخیص زود هنگام، با استراحت و درمان برطرف می‌شود.

۲) سقط ناقص
درد شکم یا درد کمر در صورتی که همراه با خون‌ریزی باشد و بخشی از بافت‌ها، نه همه آن خارج شود، به نام سقط ناقص خوانده می‌شود.

3) سقط کامل
زمانی که جنین و محصولات بارداری از رحم خارج شود و خون‌ریزی وجود داشته باشد، به آن سقط کامل گفته می‌شود.

4) سقط فراموش شده
حالتی است که زن بدون آنکه بفهمد، دچار سقط شده باشد. جنین در این نوع از سقط، مرده اما از رحم خارج نشده است.
عدم پیشرفت و ادامه بارداری و نبودن علایم آن می‌تواند علامتی از مرگ جنین باشد که با سونوگرافی مشخص می‌شود.

۵) سقط خود به خود
بیشتر در سه ماهه دوم یا سوم حاملگی رخ می‌دهد. این نوع سقط به دلیل نقص در تخمک و یا نقایص در رشد و نمو جنین ایجاد می‌شود.

6) سقط مکرر
وقوع سه بار سقط در سه ماهه اول بارداری نشان‌دهنده این است که زن دچار سقط مکرر می‌شود.
این نوع سقط در یک درصد از زوج‌هایی که بارور می‌شوند اتفاق می‌افتد. سقط یک حادثه شایع است و بسیاری از زنان حتی دو مورد سقط را هم تجربه می‌کنند.
داشتن بیش از یک مورد سقط ممکن است به اضطراب از عدم وقوع حاملگی منجر شود. اما مادر باید بداند که همیشه شانس بارور شدن وجود دارد و نباید ناامید شود.
بعد از سه بار سقط متوالی توصیه می‌شود برخی آزمایش‌ها صورت گیرد. اختلالات هورمونی، مشکلات ژنتیکی و اختلالات رحمی باید برطرف شوند.

آیا امیدی هست؟
هدف اصلی در درمان سقط، جلوگیری از خون‌ریزی و عفونت است. هر چه سن حاملگی کمتر باشد، همه بافت‌های جنینی خود به خود دفع می‌شوند و نیازی به درمان‌های بیشتر نیست.
پزشک معمولا برای قطع خون‌ریزی به شما توصیه‌هایی می‌کند. ممکن است چند عمل جراحی بسیار کوچک انجام دهد. برای کنترل عفونت هم داروهایی برای شما تجویز می‌شود.
بیمار به دقت تحت بررسی قرار می‌گیرد. در صورتی که سقط کامل باشد نیازی به درمان خاص ندارد اما اگر سقط ناکامل باشد، اقدامات لازم از سوی پزشک انجام می‌شود.
در صورتی که سقط در خانه اتفاق افتاد بهتر است به سرعت به پزشک مراجعه کنید، چون ممکن است در معرض خطر خون‌ریزی قرار بگیرید.
در هر حال آنچه مهم است، این است که باید کاملا تحت نظر باشید تا اطمینان حاصل شود که همه بافت‌ها دفع شده و چیزی باقی نمانده است.

آرامش قبل از بارداری
از آنجایی که دلیل اصلی سقط‌ها ناهنجاری‌های کروموزمی است، کارهای زیادی برای پیشگیری از سقط نمی‌توان انجام داد اما قدم اصلی برای پیشگیری از سقط، داشتن سلا‌مت جسمی و روحی قبل از بارداری و فراهم کردن یک محیط سالم برای بارداری سالم است.
به طور منظم ورزش کنید.
خوب غذا بخورید و البته غذاهای سالم بخورید.
آرامش داشته باشید و سعی کنید استرس را از خود دور کنید.
وزن خود را در حد ایده‌آل نگه دارید.
هر روز فولیک اسید بخورید .
وقتی متوجه شدید که باردار شده‌اید، تا آنجایی که ممکن است وضعیت خود را سالم نگه دارید و محیطی سالم برای رشد جنین و سلامت خود ایجاد کنید.
مراقب شکم خود باشید تا مبادا ضربه‌ای به آن وارد شود.
سیگار نکشید و در محیطی که دود سیگار وجود دارد، نروید.
الکل مصرف نکنید.
قبل از مصرف هر نوع دارو با پزشک مشورت کنید.
از نوشیدن چای و کافئین زیاد بپرهیزید.
به محیط‌های پرخطر مانند جاهایی که اشعه وجود دارد، نروید.
از انجام فعالیت‌های ورزشی سنگین بپرهیزید و به محل برگزاری این ورزش‌ها هم نروید.
اثرات عاطفی
متاسفانه سقط، اثرات روحی بدی روی زوج خصوصا زنان می‌گذارد، مخصوصا اگر در سه ماهه سوم بارداری اتفاق بیفتد. اثرات عاطفی سقط از اثرات جسمی آن بدتر و شدیدتر است.
واکنش طبیعی به سقط به صورت سوگ است. این حالت به طور طبیعی پس از هر داغداری ممکن است که ایجاد شود.
بسیاری از افراد احساس پوچی و کرختی می‌کنند. احساس خشونت و گاهی حسادت در بعضی زنان وجود دارد. عده‌ای از زنان احساس تنهایی می‌کنند، صحبت درباره سقط و بیان تجربیات به تسکین و رفع غم در این دوره بسیار کمک کننده است.
برخی زوج‌ها ممکن است تصمیم بگیرند که بلافاصله بارداری داشته باشند اما عده‌ای دیگر مدتی پس از سقط صبر می‌کنند. بهتر است پیش از حاملگی مجدد، حداقل تا زمانی که یک قاعدگی طبیعی بازگردد، صبر کرد.

بدشانسی
برای همه زنانی که در دوران بارداری هستند، ۱۰ تا ۲۵ درصد احتمال سقط وجود دارد، اما افزایش سن مادر احتمال سقط را بیشتر می‌کند.
زنان زیر 35 سال در حدود 15 درصد در معرض سقط هستند.
احتمال وقوع سقط در زنان ۳۵ تا ۴۵ سال، ۲۰ تا ۳۵ درصد است.
زنان بالای 45 سال ممکن است تا 50 درصد در خطر سقط باشند.
زنانی که سابقه سقط قبلی دارند، ممکن است تا ۲۵ درصد احتمال سقط مجدد داشته باشند.