بازی‌ های فکری برای کودکان؛ تقویت هوش و مهارت‌های ذهنی کودک

بازی های فکری برای کودکان یکی از بهترین روش‌ها برای تقویت مهارت‌های شناختی، تحلیلی و اجتماعی آن‌ها هستند که ذهن کودک را به چالش می‌کشند و باعث می‌شوند که او یاد بگیرد چگونه از توانایی‌های خود برای حل مشکلات و ارتباط برقرار کردن استفاده کند. در این مقاله، انواع بازی فکری کودکان را معرفی می‌کنیم و بازی‌هایی را پیشنهاد می‌دهیم که باعث کاهش اثرات سه تله ذهنی رایج در کودکان می‌شوند.

مزایای بازی فکری برای کودکان

بازی‌های فکری نقش مهمی در رشد و توسعه کودکان دارند. این بازی‌ها با تحریک ذهن، به بهبود مهارت‌های شناختی، اجتماعی و عاطفی کودکان کمک می‌کنند و به طور کلی، با مزایای زیر همراه هستند:

• تقویت مهارت‌های شناختی: بازی‌های فکری با ارائه چالش‌های متنوع، مهارت‌های حل مسئله، تفکر منطقی و خلاقیت کودکان را تقویت می‌کنند. این فعالیت‌ها ذهن را تمرین داده و آن را برای یادگیری مسائل پیچیده‌تر آماده می‌سازند.
• رشد اجتماعی: این بازی‌ها برای تعامل، همکاری و به اشتراک گذاشتن، فرصت فراهم می‌کنند که به توسعه مهارت‌های اجتماعی کودکان منجر می‌شود. در واقع، کودکان از طریق بازی‌های گروهی یاد می‌گیرند که چگونه با دیگران همکاری کرده و احساسات خود را مدیریت کنند.
• افزایش تمرکز و توجه: بازی‌های فکری نیازمند دقت و توجه هستند که می‌تواند به بهبود توانایی‌های تمرکز کودکان کمک کند. این مهارت‌ها در فرآیند یادگیری و فعالیت‌های روزمره بسیار مفید خواهند بود.
• تقویت خلاقیت و تخیل: بازی‌های فکری با ارائه سناریوها و معماهای مختلف، خلاقیت و تخیل کودکان را تحریک می‌کنند که در توسعه مهارت‌های نوآوری و تفکر خلاق آن‌ها موثر است.
• بهبود مهارت‌های زبانی: برخی بازی‌های فکری با تشویق کودکان به استفاده از کلمات و جملات، مهارت‌های زبانی و ارتباطی آن‌ها را تقویت می‌کنند و در آینده نیز بسیار کارایی دارند‌.

در مجموع، بازی‌ های فکری برای کودکان ابزارهای موثری برای رشد همه‌جانبه هستند که با تقویت مهارت‌های مختلف، آن‌ها را برای مواجهه با چالش‌های آینده آماده می‌کنند.

انواع بازی های فکری کودکان برای تقویت هوش

انواع هوش طبق نظریه هوش چندگانه هاوارد گاردنر، ابعاد مختلفی دارند که هرکدام جنبه‌ای از توانایی‌های شناختی و رفتاری انسان را شامل می‌شوند. در زیر، هر کدام از این هوش‌ها را معرفی می‌کنیم و چند بازی فکری پیشنهاد می‌دهیم که می‌توانند در رشد انواع هوش در کودک شما موثر باشند:

بازی‌های فکری برای تقویت هوش کلامی کودک

هوش کلامی زبانی به توانایی استفاده از کلمات برای بیان افکار و احساسات اشاره دارد. در نتیجه، کودکانی که این هوش را توسعه می‌دهند، معمولاً مهارت بیشتری در خواندن، نوشتن و صحبت کردن از خود نشان می‌دهند. دو نمونه بازی فکری برای تقویت هوش کلامی کودک عبارتند از:

• بازی داستان‌سازی گروهی: این بازی به این صورت است که یک نفر یک جمله شروع‌کننده می‌گوید و افراد دیگر داستان را به نوبت ادامه می‌دهند. این روند تا جایی ادامه پیدا می‌کند که یک داستان خلاقانه شکل بگیرد. به این ترتیب، این بازی باعث تقویت مهارت گفتاری، خلاقیت و دایره لغات کودک می‌شود.
• بازی چرا و چگونه: والدین از کودک سوالاتی مانند «چرا آسمان آبی است؟» یا «چگونه پرندگان پرواز می‌کنند؟» می‌پرسند که هدف این بازی، تشویق کودک به استدلال، استفاده از واژگان جدید و توضیح دادن ایده‌های خود است.

بازی‌های فکری برای تقویت هوش منطقی کودک

هوش منطقی ریاضی، توانایی حل مسائل، درک روابط منطقی و تفکر تحلیلی را شامل می‌شود. کودکانی که هوش منطقی بالایی دارند، معمولاً از سروکله زدن با چالش‌های ذهنی، اعداد و الگوها لذت می‌برند. انواع بازی های فکری برای کودکان که باعث تقویت این هوش می‌شوند، عبارتند از:

• بازی سودوکو کودکانه: نسخه‌های ساده سودوکو شامل جدول‌هایی با تصاویر یا اعداد کوچک هستند که کودک باید آن‌ها را به درستی در جای خود قرار دهد. این بازی مهارت‌های تفکر منطقی و حل مسئله را بهبود می‌بخشد.
• بازی شمارش معکوس: در این بازی، کودکان باید از یک عدد مشخص به صورت معکوس بشمارند. (مثلاً از ۲۰ تا ۱) این تمرین باعث افزایش تمرکز و تقویت مهارت‌های ریاضی می‌شود.

بازی‌های فکری برای تقویت هوش دیداری کودک

هوش دیداری فضایی شامل توانایی درک و پردازش اطلاعات بصری، تشخیص الگوها و تجسم اشکال در ذهن است. بازی‌های فکری برای تقویت این نوع هوش در کودکان نیز عبارتند از:

• بازی جورچین (پازل): پازل‌های تصویری به کودکان کمک می‌کنند که مهارت‌های تجسمی و دقت خود را تقویت کنند. البته باید حواس‌تان باشد پازل‌هایی انتخاب کنید که تعداد قطعات آن‌ها مناسب سن کودک باشند.
• بازی هزارتو: در این بازی‌ها کودک باید راهی برای خروج از یک مسیر پیچ‌درپیچ پیدا کند. این بازی، تجسم فضایی و حل مسئله را بهبود می‌بخشد.

بازی‌های فکری برای تقویت هوش موسیقیایی کودک

کودکانی که این هوش را دارند، به انواع ریتم، ملودی و اصوات حساس هستند. انواع بازی فکری کودکان که هوش موسیقیایی را تقویت می‌کند، عبارتند از:

• بازی تقلید صدا: در این بازی، یک نفر صدا یا ریتمی را ایجاد کرده و کودک باید آن را دقیقاً تقلید کند. این بازی به افزایش دقت شنیداری و هماهنگی کودک کمک می‌کند.
• آهنگ نواختن با ابزارهای ساده: کودکان باید در این بازی، با طبل، زنگ یا حتی وسایل خانه ریتم‌های مختلف بنوازند.

بازی‌های فکری برای تقویت هوش درون فردی کودک

هوش درون فردی، به شناخت احساسات، افکار و توانایی‌های خود مربوط می‌شود و با بازی‌های فکری زیر می‌‌توان آن را در کودکان تقویت کرد:

• خاطره‌نویسی یا نقاشی کردن احساسات: از کودک خود بخواهید احساساتش را با نوشتن یا نقاشی کردن بیان کند.
• مدیتیشن کودکانه: تمرینات تنفس عمیق و موسیقی آرام در قالب بازی، به کودک کمک می‌کند که خودآگاهی بیشتری داشته باشد.

بازی‌های فکری برای تقویت هوش بین فردی کودک

هوش بین فردی یا اجتماعی، به درک احساسات دیگران و تعامل با آن‌ها مربوط می‌شود. این هوش با دو نوع بازی فکری زیر قابل تقویت است:

• نقش‌آفرینی (بازی‌های نمایشی): کودکان نقش‌های مختلفی مانند معلم، پزشک یا پلیس را بازی می‌کنند و این بازی‌ها باعث تقویت مهارت‌های اجتماعی آن‌ها می‌شود.
• بازی‌های گروهی مثل «مافیای کودکانه»: در این نوع بازی، کودکان باید با هم صحبت کنند، تحلیل کنند و به یک تصمیم مشترک برسند.

انواع بازی فکری کودکان برای غلبه بر سه تله هوش

سه تله هوش به الگوهای ذهنی نادرستی اشاره دارند که مانع تصمیم‌گیری درست، تفکر خلاق و حل مسئله می‌شوند. این تله‌ها می‌توانند بر کودکان تاثیر بگذارند و رشد شناختی آن‌ها را محدود کنند. چند بازی فکری کودکان برای غلبه بر این تله‌ها را در زیر معرفی کرده‌ایم:

بازی‌های فکری کودکان برای رفع عجله

برخی کودکان تصمیمات سریع و نادرست می‌گیرند و این بازی‌ها به آن‌ها کمک می‌کنند که دقت و صبوری بیشتری داشته باشند:

• بازی چوب تعادل: کودک باید چوبی را روی انگشت خود متعادل نگه دارد.
• بازی رنگ و کلمه متضاد: کودک باید نام رنگ نوشته‌شده را بگوید، نه رنگ جوهر نوشته را.

بازی‌های فکری کودکان برای رفع تنگ‌نظری

برخی کودکان فقط یک نوع راه‌حل را در نظر می‌گیرند و این بازی‌ها باعث افزایش خلاقیت و تفکر انتقادی آن‌ها می‌شوند:

• بازی «اگر-آنگاه»: والدین باید سناریوهایی مثل «اگر ماه نداشتیم، چه می‌شد؟» مطرح کنند و کودک را به فکر وادارند.
• لگو و ساختنی‌ها: در این بازی‌ها کودک برای حل مشکلات مختلف، راه‌های خلاقانه پیدا می‌کند.

بازی‌های فکری کودکان برای افزایش تمرکز

کودکانی که تمرکز کافی ندارند، می‌توانند از این بازی‌ها بهره ببرند:

• بازی پیدا کردن تفاوت‌ها: کودک باید بین دو تصویر مشابه تفاوت‌ها را بیابد.
• بازی گوش دادن و انجام دستورالعمل‌ها: والدین چند دستور را پشت سر هم می‌گویند و کودک باید همه را به ترتیب انجام دهد.

کلام آخر

بازی های فکری برای کودکان نقش مهمی در رشد ذهنی و اجتماعی آن‌ها دارند. در واقع، با انتخاب بازی‌های مناسب می‌توانید به تقویت انواع هوش در فرزندتان کمک کنید. هم‌چنین، با تمرین و تکرار، می‌توانید مهارت‌های تفکر عمیق، صبوری و تمرکز را در او پرورش دهید. مهم این است که بدانید بازی نه تنها وسیله‌ای برای سرگرمی، بلکه ابزاری برای یادگیری و رشد است.

به کلینیک نی نی بان سر بزنید.