وضع حمل دوقلوها، آنچه باید بدانید

تقریبا همیشه خانم‌هایی که سه قلو باردارند، سزارین می‌شوند؛ اما به تازگی برخی مطالعات نشان داده است که انجام زایمان طبیعی در شرایط بسیار خاص و ضوابط و مراقبت‌های بسیار شدید گاه امکان پذیر است. از آنجایی که تقریبا تمام سه قلوها از طریق سزارین متولد می‌شوند، مطالب زیر خطاب به بانوانی است که دوقلو باردارند.

گرچه روند بارداری اغلب مادرانی که دوقلو دارند بی دردسر و خوب پیش می‌رود؛ اما زایمان آنها هنوز سخت و پیچیده است. به همین دلیل به خانم‌هایی که دوقلو باردارند، توصیه می‌کنیم در بیمارستان‌های مجهزی که وسایل پیشرفته و پرسنل کافی دارند زایمان کنند تا در صورت بروز مشکل بتوانند اقدامات لازم را انجام دهند.

وضعیت قرارگیری نوزاد به هنگام زایمان یا قبل از آن، می‌تواند به سه شکل زیر باشد:

- هر دو جنین می‌توانند سرشان رو به پایین و به سمت دهانه رحم باشد که حدود 45 درصد دوقلوها به این شکل قرار دارند. زایمان طبیعی دوقلوها در این وضعیت قرارگیری، حدود 60 تا 70 درصد مواقع موفقیت آمیز خواهد بود.

- جنین اول می‌تواند سرش رو به پایین باشد؛ اما جنین دوم در این حالت نباشد، در چنین وضعیتی 35 درصد نوزادان با سزارین متولد می‌شوند، مگر اینکه پزشک بتواند سر جنین دوم را هم به پایین برگرداند تا زایمان به صورت طبیعی انجام شود. اینکه پزشک می‌تواند نوزاد را بچرخاند، موضوع بحث و گفتگوی برخی پزشکان است. انتخاب پزشک در این مورد که نوزاد را بچرخاند یا او را با پا متولد کند، به حرفه‌ای بودن و میزان مهارت و تجربه‌ی او در زایمان بستگی دارد.

- جنین اول در وضعیت ته یا پاهای رو به پایین (بریج) یا عرضی (به صورت افقی در امتداد رحم) باشد و جنین دوم می‌تواند در وضعیت ته، سر به پایین یا عرضی باشد؛ تنها در 20 درصد موارد چنین حالتی ایجاد می‌شود.

سه حالت و وضعیت ممکن قرارگیری دوقلوها قبل از وضع حمل.

اگر نوزادان در هر یک از این سه وضعیت قرار گرفته باشند و درد پیش از موعد به سراغتان بیاید، تصمیم گیری در مورد انتخاب نحوه‌ی زایمان در این شرایط سخت خواهد بود. بنابراین در مورد شیوه‌های ممکن زایمان با پزشک خود قبل از وضع حمل صحبت کنید.

توضیح موارد خاص در مورد مادرانی که چندقلو باردارند

- اگر دوقلو یا سه قلو باردارید پزشک، شما را تحت مراقبت‌های دقیق و شدیدتری قرار می‌دهد، زیرا خطر بروز برخی مشکلات برای بارداری‌های چندقلویی بیشتر است. موضوعات زیر مواردی‌اند که پزشک، مراقب آنها خواهد بود.

- اجازه ندهید فهرست پیش رو شما را بترساند. مهم‌ترین مسئله این است که از وجود این مشکلات آگاهی پیدا کنید تا در صورت بروز مشکل یا پیشرفت آن، شما و پزشکتان بتوانید با تشخیص به موقع به بهترین نحو آن را درمان و کنترل کنید.

زایمان زودرس

بزرگترین خطر پیش روی مادرانی که چند قلو باردارند احتمال انجام زایمان زودرس و پیش از موعد است. طول متوسط دوران بارداری‌های معمول حداکثر ۴۰ هفته است؛ اما برای دوقلوها حداکثر ۳۶ هفته، برای سه قلوها، ۳۳ تا ۳۴ هفته و برای چهار قلوها حدود ۳۱ هفته است. اگر یک بارداری معمولی، ۳۷ هفته یا بیشتر طول بکشد، دوره‌ی کامل خود را طی کرده است. زایمان زودرس به لحاظ تخصصی بین ۲۴ تا ۳۷ هفتگی است، ولی اکثر نوزادانی که در ۳۵ یا ۳۶ هفتگی به دنیا می‌آیند، مانند نوزادانی که بعد از ۳۷ هفتگی به دنیا می‌آیند، سالم‌اند.

بسیاری از خانم‌ها بدون اینکه واقعا زایمان کنند، دچار دردهای زودرس زایمان می‌شوند. حدود ۸۰ درصد از مادرانی که سه قلو و ۴۰ درصد آنهایی که دوقلو باردارند، دردهای پیش از موعد و زودرس زایمان را تجربه می‌کنند، اما همه‌ی آنها زایمان زودرس انجام نمی‌دهند

ناهنجاری‌های کروموزومی

زمانی که بیش از یک جنین در شکم دارید که ناهمسان اند، احتمال اینکه یکی از آنها به یک ناهنجاری ژنتیکی مبتلا شود بسیار بالاست. به علاوه هر نوزاد ممکن است میزان خطر مختص به خود را برای بروز ناهنجاری داشته باشد و در صورت وجود دو نوزاد این میزان خطر افزایش می‌یابد. مادرانی که یک نوزاد در شکم دارند و حداکثر سن بارداری شان 35 سال است، قبلاً توضیح دادیم؛ اما در بارداری‌های دوقلویی که دو تخمک باید همزمان آزاد شوند تا بارداری‌های دوقلویی اتفاق بیفتد، حداکثر سن بروز این نوع ناهنجاری 33 سال و برای سه قلوها 31 تا 32 سال است. مادرانی که در این سنین یا بالاتر قرار دارند، باید آزمایشات ژنتیکی مذکور را انجام دهند.

دیابت

از آنجایی که امکان بروز دیابت بارداری در دوقلو و چندقلوها بیشتر است بنابراین پزشکان به تمام خانم‌هایی که دو یا چندقلو باردارند توصیه می‌کنند بررسی‌های لازم را به منظور احتمال وجود دیابت انجام دهند.

فشار خون بالا و مسمومیت بارداری

فشار خون در زنانی که چندقلو باردارند بسیار شایع‌تر است. خطر این بیماری با توجه به تعداد جنین‌ها افزایش می‌یابد. بعضی خانم‌ها حتی بدون علائم بروز یا نشانه های ظاهری خاص، دچار فشار خون بالا می‌شوند. برخی خانم‌ها در اثر فشار خون بالا به نوعی مشکل خاص در دوره‌ی بارداری به نام پره اکلامپسی یا همان مسمومیت بارداری مبتلا می‌شوند که شامل فشار خون بالا همراه با تورم و انباشتگی شدید مایع در فضاهای بین سلولی یا تجمع پروتئین در ادرار است.

در حدود 40 درصد از مادرانی که دوقلو باردارند و 60 درصد یا بیشتر آنهایی که سه قلو باردارند، به نوعی فشار خون در دوران بارداری دچار می‌شوند. به همین دلیل پزشک از نزدیک و به طور دقیق مراقب فشار خون شماست و مدام آن را چک می‌کند

محدودیت رشد داخل رحمی

مشکلات مربوط به رشد جنینی در هر جایی و هر مرحله‌ای از رشد حدود ۱۵ تا ۵۰ درصد دوقلوها، ممکن است اتفاق بیفتد. این مشکل حتی در سه قلوهایی که یک جفت مشترک دارند بیشتر خواهد بود. در مواردی که چندقلوها یک جفت دارند، خونی که از جفت عبور می‌کند و وارد رحم می‌شود ممکن است به طور مساوی بین دوقلوها تقسیم نشود و به هر دو غذای مساوی نرسد و در نتیجه یکی از جنین‌ها غذای بیشتری دریافت خواهد کرد و دیگری تغذیهی کافی نخواهد داشت. در چند قلوهایی که جفت‌های جداگانه‌ای دارند، در صورتی محدودیت رشد داخل رحمی به وجود می‌آید که موقعیت جاگیری و کاشت یک جفت در رحم بهتر از دیگری باشد و در نتیجه بتواند تغذیهی بهتری نسبت به دیگری داشته باشد. پزشک احتمالاً سونوگرافی‌های دوره‌ای منظم را در طول بارداری، برای بررسی روند رشد مناسب هر دو یا سه جنین برنامه ریزی می‌کند.

سندرم انتقال خون دوقلوها

سندرم انتقال خون دوقلویی ویژهی دوقلوهایی است که از یک جفت مشترک تک کوریونی) تغذیه می‌کنند. در برخی موارد جفت، رگهای خونی‌ای دارد که دو جنین را به هم وصل می‌کند. این ارتباط موجب می‌شود دو جنین مبادلات خونی داشته باشند و ممکن است خون در بین آنها به صورت نامساوی توزیع شود. جنینی که خون بیشتری دریافت می‌کند، بزرگ‌تر می‌ش ود و مایع آمنیوتیک بیشتری تولید می‌کند، در حالی که جنینی که خون کمتری دریافت می‌کند، از فقدان رشد کافی رنج خواهد برد و در نتیجه میزان مایع آمنیوتیک در کیسه‌ی آب او کمتر می‌شود. این شرایط می‌تواند خیلی جدی و خطرناک باشد؛ اما خوشبختانه فقط در 10 تا 15 درصد دوقلوهای تک کوریونی اتفاق می‌افتد.

کاهش تعداد جنین در بارداری‌های چندقلویی

برخی پزشکان عمل کاهش تعداد جنین‌های یک بارداری چندقلویی را با مهارت انجام می‌دهند تا احتمال تولد نوزادان کمتر و سالم‌تر را ارتقا بخشند. البته پزشکان این عمل را بیشتر برای خانم‌های بارداری انجام می‌دهند که حداقل سه جنین دارند و معمولاً بارداری شان در نتیجهی درمان‌های ناباروری با روش‌های لقاح مصنوعی حاصل شده است و در معرض خطر زایمان زودرس‌اند و نمی‌توانند این جنین‌ها را در رحم خود حمل کنند. همچنین، بعضی از خانم‌هایی هم که دوقلو باردارند، به دلایلی می‌خواهند تعداد جنین هایشان را به یک جنین کاهش دهند.

معمولا یک متخصص زنان و زایمان این عمل کاهش تعداد جنین را در طول آخرین هفته‌های سه ماهه‌ی اول بارداری، یعنی بین ۹ تا ۱۳ هفتگی در یک مرکز تخصصی انجام می‌دهد. انجام این عمل به دست یک متخصص، خطر بسیار کمی خواهد داشت. در مورد روش‌های انجام عمل کاهش جنین تحقیق کنید تا با کسب اطلاعات کافی بهترین تصمیم را بگیرید.

سقط جنین اختیاری

سقط اختیاری جنین در بارداری‌های چند قلویی که یکی از جنین‌ها دچار مشکل یا ناهنجاری مهمی باشد می‌تواند انجام گیرد. یک متخصص خبرهای زنان و زایمان این عمل را در صورتی که جنین‌ها جفت جداگانه داشته باشند انجام می‌دهد تا داروی مصرفی برای سقط یک جنین، روی جنین سالم تأثیر نگذارد. البته در مورد دوقلوهای همسانی که یک کیسه‌ی آب مشترک دارند، برخی گزینه‌ها و راه‌های دیگر هم وجود دارد که می‌توانید در مورد آنها با پزشک صحبت کنید. تنها تعداد اندکی از مراکز تخصصی باروری در انگلیس و برخی کشورها این عمل را انجام می‌دهد.