برای پیشگیری از زایمان زودرس چه کنیم؟

سوال : برای پیشگیری از زایمان زودرس چه نکاتی بایستی مدنظر قرار گیرد؟

پاسخ : زایمان زودرس، زایمانی است که بیش از سه هفته قبل از موعد مقرر، انجام می گیرد. به عبارت دیگر، زایمان زودرس قبل از شروع هفته 37 بارداری رخ می دهد و هر چه نوزاد زودتر متولد شود، احتمال بروز عوارض نیز بیشتر می گردد.

دکتر فاطمه صالحی، فلوشیپ پریناتالوژی

۸۸۸۷۵۴۸۶
۸۸۸۷۹۲۱۶
۰۹۳۷۸۴۲۹۱۰۰
۰۹۳۷۷۴۲۰۷۴۳

انواع زایمان زودرس

زایمان زودرس بر اساس زمان انجام، به انواع مختلفی دسته بندی می گردد:

• Early preterm labor: در این زایمان، تولد قبل از هفته ی ۳۴ بارداری و پس از هفته ۲۰ انجام می گیرد؛
• Late preterm labor: این زایمان بین هفته ی ۳۴ تا ۳۷ حاملگی انجام می گیرد.

علل زایمان زودرس

عوامل مختلفی می توانند از علل زایمان زودرس باشند. زایمان زودرس قبلی، بارداری دو یا چند قلویی و فاصله کمتر از شش ماه بین بارداری ها از علل زایمان زودرس می باشند. همچنین گاهی استفاده از روش های کمک باروری، وجود مشکلات رحم (شکل غیرطبیعی رحم)، دهانه رحم (نارسایی سرویکس)، جفت (جفت سرراهی و دکولمان) یا مایع آمنیوتیک (افزایش مایع آمنیوتیک)، مصرف سیگار یا مواد مخدر و وجود برخی از عفونت ها به ویژه عفونت مایع آمنیوتیک و دستگاه تناسلی تحتانی مثال های دیگری از علل زایمان زودرس می باشند. از دیگر علل زایمان زودرس می توان به وجود بیماری های مزمن مانند فشار خون بالا و دیابت، مشکلات تیروئیدی و اضافه یا کاهش وزن قبل از بارداری اشاره نمود. داشتن سابقه ی سقط جنین و ضربه های جسمی (تروما)، سن کم یا زیاد مادر، خونریزی واژینال و استرس نیز از علل دیگر این عارضه می باشند. ناهنجاری های جنینی و محدودیت رشد جنین نیز از می توانند علل زایمان زودرس باشند.

ضمنا به دلایل نامعلوم، احتمال زایمان زودرس در زنان سیاه پوست بیشتر است.

علائم زایمان زودرس

زایمان زودرس ممکن است با القاء یا به صورت خودبه خود اتفاق بیفتد اما بهتر است علائم زایمان زودرس را بشناسید و نسبت به آن ها هشیار باشید:

• داشتن انقباض های رحمی چهار بار یا بیشتر در یک ساعت، یکی از علائم زایمان زودرس می باشد؛
• خونریزی واژن در سه ماهه‌ی سوم بارداری؛
• احساس فشار و سنگینی در لگن یا درد شکم یا کمر نیز می‌تواند از علائم زایمان زودرس باشد؛
• خروج ترشح آبکی رقیق و هم دما با بدن از واژن ممکن است نشان دهنده‌ی پارگی کیسه‌ آب باشد که زودتر از موعد اتفاق افتاده است.

تاثیر زایمان زودرس بر نوزاد

زایمان زودرس از علل اصلی مرگ نوزادان است. پیشرفت در مراقبت از نوزادان نارس، احتمال بقای حتی کوچکترین نوزادان را تا حد زیادی افزایش داده است؛ اما نوزادان متولد شده قبل از 37 هفته هنوز در معرض خطر مرگ و بسیاری از اثرات کوتاه مدت و طولانی مدت زایمان زودرس قرار دارند. عوارضی مانند مشکلات تنفسی، مشکلات تغذیه،زردی و بروز اختلالاتی در عملکرد مغز. هر چه نوزاد زودتر متولد شده باشد، عوارض بیشتری مورد انتظار خواهد بود. دو مورد از جدی‌ترین مشکلات و عوارض زایمان زودرس، اختلالات تنفسی و مغز نابالغ است.

مشکلات جدی تنفسی در نوزادان نارس گاهی به حدی است که حتی ممکن است نیاز به حمایت تنفسی کودک به وسیله ی دستگاه‌های تهویه باشد. این نوزادان ممکن است در طول سال اول زندگی با مشکلات تنفسی روبرو شوند و بعدها خطر ابتلا به آسم در آن ها افزایش می یابد.

مغز آخرین ارگان حیاتی است که در نوزادان بالغ می شود و حتی پس از تولد نیز به تکامل خود ادامه می دهد، به صورتی که در 35 هفته بارداری، مغز فقط دو سوم وزن واقعی خود را دارد. هرچه نوزاد نارس تر باشد، احتمال اینکه در اثر کوچک ترین اختلال مانند خونریزی بین مویرگی، به مغز آسیب وارد شود بیشتر است.

پیشگیری از زایمان زودرس

همان طور که گفته شد زایمان زودرس، تولد نوزاد قبل از 37 هفته کامل می‌باشد و در کل خطرات زیادی سلامتی نوزادان زودرس را تهدید می‌کند که پیش تر به آن ها اشاره کردیم. در نتیجه پیشگیری از زایمان زودرس، مسأله ای بسیار حائز اهمیت می باشد. همیشه پیشگیری از زایمان زودرس امکان پذیر نیست اما رعایت برخی نکات تا حدودی به این امر کمک می‌کند.

• در طول بارداری ‌تان همواره تحت نظر پزشک باشید و حتما اگر بیماری خاصی دارید پیگیری‌های منظم را فراموش نکنید تا در زمان مناسب بتوان اقدام پیشگیرانه انجام داد؛
• در صورت وجود انقباضات رحمی، جهت تشخیص و درمان این انقباضات به پزشک مراجعه شود تا درمان های مناسب تجویز گردد؛
• طول دهانه رحم در هربار سونوگرافی دوران بارداری باید بررسی شود تا اگر احتمال نارسایی یا بی کفایتی سرویکس (دهانه رحم) مطرح بود، اقدامات پیشگیرانه همچون سرکلاژ یا پساری یا توصیه به استراحت با صلاحدید پزشک انجام شود؛
• داشتن تغذیه‌ی مناسب و استفاده از انواع ویتامین ها و مواد معدنی بخصوص مصرف ۲ بار در هفته ماهی که سرشار از امگا۳ می‌باشد در پیشگیری از زایمان زودرس بسیار موثر می باشد؛
• کنترل روند افزایش وزن در بارداری و پیشگیری از چاقی یا افزایش غیرمنطقی وزن دراین دوران؛
• اجتناب از مصرف سیگار و یا قرار نگرفتن در معرض دود سیگار؛
• دوری از استرس و اضطراب روانی و حفظ آرامش در این دوران؛
• و نیز به تعویق انداختن اعمال دندانپزشکی غیراورژانسی تا حد امکان و موکول کردن این اعمال به پس از زایمان یا انجام دادن آن‌ها قبل از اقدام به بارداری، مثال های دیگری از اقدامات موثر در پیشگیری از زایمان زودرس می باشند.​