چه تفاوتی بین زوال عقل و فراموشی طبیعی وجود دارد؟
فراموشی میتواند برای هر کسی نگران کننده باشد اما آیا هر نوع فراموشی نشانه آلزایمر و یا زوال عقل است؟
به گزارش نی نی بان ، تنها یک‌دهم افرادی که علائم اولیه زوال عقل را دارند (به آن اختلال شناختی خفیف گفته می‌شود) واقعاً دچار زوال عقل می‌شوند.
نشانه های از دست دادن حافظه
وارد اتاق می‌شوید و یادتان می‌رود چه کاری داشتید. با کسی در مهمانی آشنا می‌شوید و در عرض چند ثانیه نامش را فراموش می‌کنید. به یاد نمی‌آورید اتومبیلتان را کجا پارک کرده‌اید. گوشی تلفن همراهتان را داخل یخچال می‌گذارید و... آیا اینها اسمشان خستگی ذهنی است یا فراموشی و یا زوال عقل؟ بیشتر ما حداقل یکی از سناریوهای بالا را تجربه کرده‌ایم و نگران شده‌ایم که مبادا در حال ازدست‌دادن حافظه‌مان هستیم.
فراموشی تا چه اندازه بخشی از فرایند طبیعی افزایش سن است؟
همه ما با بالارفتن سن تا حدی فراموش‌کار می‌شویم و این اتفاق حتی اگر جوان باشیم یا خیلی خسته هم می‌افتد. یکی از شکایت‌های رایج این است که «نوک زبانم است» اما نمی‌توانید آن را به‌خاطر بیاورید، مثلاً اسم کسی یا اسم یک فیلم. یک مسئلهٔ دیگر موقتاً فراموش‌کردن چیزی است؛ مثلاً کلیدتان یا موبایلتان. این فراموشی‌های جزئی بخشی طبیعی از روند افزایش سن هستند.
نگران‌کننده است اگر...
. همیشه چیزهایی را فراموش می‌کنید
اگر گهگاه یادتان می‌رود کلیدتان را کجا گذاشته‌اید یا از خواب بیدار می‌شوید و می‌بینید شب قبل کلید را پشت در گذاشته‌اید، لزوماً نگران‌کننده نیست. اما اگر این اتفاق‌ها زیاد و مکرراً می‌افتد؛ مثلاً تمام شب اجاق‌گاز را روشن می‌گذارید، شیر آب را باز می‌گذارید و یا چیزهایی شبیه این، پس موضوع ممکن است جدی‌تر باشد.
نگران‌کننده است اگر...
. دچار برخی مشکلات تکلمی هستید
مشکلاتی در کلام میتواند از علائم اولیه زوال عقل باشد، خصوصاً اگر انگار شبیه «سالاد کلمه» حرف می‌زنید. یعنی کلمات و عبارات را بدون ارتباط منطقی کنار هم می‌چینید. اگر کلمات در دهانتان می‌لغزند یا در دهانتان قفل می‌شوند یا به‌سختی می‌توانید کلمات را پیدا کنید، این نگران‌کننده است. اشتباهی صداکردن اسم بچه‌ها و نوه‌ها چندان نگران‌کننده نیست؛ اما اگر مدام اسم سه چهارتا از نوه‌ها را فراموش می‌کنید، هشداردهنده است.
نگران‌کننده است اگر...
. گم می‌شوید
یکی از نشانه‌های قطعی بیماری آلزایمر این است که فرد مکرراً گم می‌شود. این طبیعی است که در یک مسیر جدید گم شوید؛ اما وقتی کسی مدام در مسیر رفتن به مقاصد آشنا گم می‌شود، این هشداردهنده است و به آن گم‌گشتگی توپوگرافیک یا جغرافیایی می‌گویند. در حالت نرمال شما باید این مسیرهای آشنا و تکراری را در حافظه‌تان داشته باشید.
نگران‌کننده است اگر...
. اطلاعات مهمی که همین‌الان به شما گفته شده را فراموش می‌کنید
اگر اطلاعات یا موضوع مهمی را به شما گفته‌اند و عینی و غیرعینی اهمیت آن به شما کاملاً انتقال‌داده‌شده و شما هم کاملاً به آن توجه کرده‌اید؛ اما حالا فراموشش کرده‌اید این علامت آلزایمر است. مثلاً اگر کسی می‌داند دوست صمیمی‌اش دو روز پیش از دنیا رفته و در موردش حرف هم زده، اما حالا به‌خاطر نمی‌آورد چه اتفاقاتی رخ‌داده، این واقعاً نگران‌کننده است.
نگران‌کننده است اگر...
. یک ماجرا را بارها برای یک نفر تعریف می‌کنید
بارهاوبارها تعریف‌کردن یک داستان در یک گفتگو میتواند از علائم اولیه آلزایمر باشد. مثلاً در یک مکالمه تلفنی می‌گویید: «بگذریم، آیا برایت تعریف کردم هفته گذشته با بچه‌ها...»، و سپس یکی دو دقیقه بعد باز هم می‌گویید: «آیا برایت تعریف کردم هفته گذشته با بچه‌ها...». این نگران‌کننده است.
چه عوامل دیگری می‌توانند باعث فراموشی شوند؟
مادرانی که فرزندان کوچک دارند و تمام شب بیدار می‌مانند عجیب نیست فراموش کنند اتومبیل را کجا پارک کرده‌اند یا نتوانند کلیدها را پیدا کنند؛ در واقع این حواس‌پرتی‌ها طبیعی است. برخی افراد بعد ابتلا به کرونا دچار مه مغزی می‌شوند. فراموش‌کار شدن یا ضعف در حافظه میتواند از عوارض شیمی‌درمانی یا داروهای خواب‌آور یا مسکن نیز باشد. استرس مزمن هم میتواند بر حافظه کوتاه‌مدت اثر بگذارد.
همیشه حواس‌پرت بوده‌ام، آیا بیشتر مستعد زوال عقلم؟
فراموش‌کاری یا حواس‌پرتی لزوماً به معنای ابتلا به زوال عقل نیست، اما اگر فرد دچار زوال عقل شود، شناسایی آن در مراحل اولیه دشوارتر خواهد بود، چون تغییرات رفتاری و شناختی ممکن است به‌عنوان بخشی طبیعی از افزایش سن در نظر گرفته شوند. در افراد با عملکرد ذهنی بالا نیز تشخیص سخت‌تر است؛ زیرا با اینکه خودشان متوجه افت توانایی‌های ذهنی‌شان می‌شوند، اما در تست‌های شناختی هنوز نمره‌های خوبی کسب می‌کنند. به همین دلیل ممکن است تشخیص زوال عقل در این گروه‌ها دیرتر صورت گیرد.
منبع: تبیان