سونوگرافی چیست؟

اسکن اولتراسوند که به آن سونوگرافی هم گفته می‌شود روشی است که با کمک امواج صوتی با فرکانس بالا تصاویری را از ارگان‌های درون بدن ایجاد می‌کند. سونوگرافی می‌تواند برای جنین درون شکم، تشخیص بیماری یا راهنمای جراحی طی مراحل خاص استفاده شود.

سونوگرافی چطور عمل می‌کند؟
یک دستگاه کوچک به نام پروب اولتراسوند امواج صوتی با فرکانس بالا تولید می‌کند. شما نمی‌توانید این امواج را بشنوید اما هنگامی که پروب به بخش‌های مختلف بدن می‌شود اکو ایجاد می‌کند و تبدیل به تصویر می‌شود. این تصویر روی صفحه مانیتور در حین سونوگرافی دیده می‎‌شود.

آمادگی برای سونوگرافی
قبل از اینکه سونوگرافی انجام دهید از شما خواسته می‌شود دستور العمل‌هایی را رعایت کنید تا کیفیت تصویر مناسب باشد. به عنوان مثال به شما توصیه میشود:
آب بنوشید و تا بعد از سونوگرافی از توالت استفاده نکنید: شاید نیاز به سونوگرافی از لگن باشد.
از غذا خوردن یا نوشیدن مایعات چند ساعت پیش از سونوگرافی خودداری کنید: احتمالا برای سونوگرافی دستگاه گوارش از جمله کبد و مثانه نیاز باشد.
بسته به ناحیه‌ای که سونوگرافی انجام می‌شود، شاید نیاز باشد لباستان را عوض کنید.
در برخی موارد تزریقی برای ایجاد کنتراست انجام می‌شود تا تصویر واضح‌تری از سونوگرافی ایجاد شود.

در طول سونوگرافی چه اتفاقی می افتد؟
در اغلب موارد سونوگرافی بین ۱۵ تا ۴۵ دقیقه زمان نیاز دارد که یا در مراکز درمانی یا کلینیک‌ها و توسط سونوگرافیست یا رادیولوژیست انجام می‌شود.
بسته به اینکه کدام قسمت از بدن نیاز به سونوگرافی داشته باشد، سونوگرافی انواع مختلفی دارد. سه نوع سونوگرافی مهم عبارتند از:
سونوگرافی خارجی: پروب روی پوست حرکت میکند.
سونوگرافی داخلی: پروب داخل بدن وارد میشود.
سونوگرافی اندوسکوپیک: پروب به یک تیوب منعطف، نازک و بلند وصل شده و درون بدن حرکت می‌کند.

سونوگرافی خارجی
سونوگرافی خارجی اغلب برای تشخیص ضربان قلب جنین درون رحم استفاده می‌شود. این سونوگرافی برای بررسی کبد، کلیه و دیگر ارگان‌های داخل شکم و لگن و همچنین برای بافت‌هایی که می‌توان از روی پوست به آنها دسترسی داشت مانند ماهیچه‌ها و مفاصل، به کار می‌رود.
یک پروب کوچک روی پوست حرکت می‌کند و ارگان‌های مختلف بدن را بررسی می‌کند.
سونوگرافیست یک ژل روی پوستتان پخش می‌کند تا پروب به راحتی روی پوست حرکت کند. این کار باعث اتصال پروب و پوست به هم می‌شود. شما هیچ چیز به جز حرکت سنسور و ژل روی پوستتان احساس نمی‌کنید.
اگر شما سونوگرافی رحم و لگن داشته باشید احتمالا باید مثانه‌تان پر باشد که همین موضوع می‌تواند کمی احساس ناراحتی ایجاد کند.

سونوگرافی داخلی
سونوگرافی داخلی به پزشک اجازه می‌دهد ارگانهای بدن از جمله رحم، تخمدان و غدد پروستات را از نزدیک بررسی کند.
سونوگرافی واژینال به معنی سونوگرافی از واژن است. در طول این سونوگرافی شما به پشت می‌خوابید و زانوها را به سمت شکم خم می‌کنید. یک پروب کوچک با کاور استریل درون واژن یا مقعد شده و تصاویر روی مانیتور ثبت می‌شود.
بررسی داخلی ممکن است کمی ناراحتی در شما ایجاد کند اما اغلب همراه با درد نیست و خیلی زود انجام میشود.

سونوگرافی آندوسکوپی
در طول این سونوگرافی، آندوسکوپی از طریق دهان وارد بدن شده و مناطقی مانند شکم و مری را بررسی می‌کند.
اغلب از شما خواسته می‌شود دراز بکشید و با احتیاط دستگاه اندوسکوپی وارد شکم می‌شود. اندوسکوپی هم تصاویری مانند آندوسکوپی خارجی ایجاد می‌کند. به طور معمول یک قرص آرام بخش به شما داده می‌شود تا آرام باشید و اسپری بی‌حس کننده در حلق زده میشود تا ورود لوله را احساس نکنید. این سونوگرافی دردناک است و ممکن است بیمارتان کند.

بعد از سونوگرافی چه اتفاقی می‌افتد؟
در اغلب موارد بعد از سونوگرافی عوارض جانبی ایجاد نمی‌شود شما می‌توانید بلافاصله بعد از تمام شدن سونوگرافی به خانه برگردید. اگر آرام بخش استفاده نکرده باشید می‌توانید رانندگی کنید، بخورید و بنوشید و به فعالیت معمول برگردید. اما اگر سونوگرافی آندوسکوپی انجام داده باشید یا آرام بخش استفاده کرده باشید احتمالا باید چند ساعت در مرکز بمانید تا اثر داروها برود. در این موارد حتما باید همراه داشته باشید و به هیچ عنوان رانندگی نکنید.
جواب سونوگرافی همان لحظه آماده می‌شود. اما در برخی موارد نیاز به بررسی است و باید پزشک آن را تایید کند در این موارد جواب با تاخیر آماده می‌شود.

خطرات و عوارض جانبی سونوگرافی
هیچ خطر شناخته شده‌ای از امواج صوتی حاصل از سونوگرافی تاکنون گزارش نشده. برخلاف دیگر اسکن‌ها مانند سی تی اسکن، در اسکن سونوگرافی مشکلی از نظر تابش وجود ندارد. سونوگرافی داخلی و خارجی عوارض جانبی ندارد و به طور کلی بدون درد است. اگر سونوگرافی داخلی انجام می‌دهید و به لاتکس حساسیت دارید بهتر است به سونوگرافیست این مسئله را اطلاع دهید. سونوگرافی آندوسکوپی می‌تواند کمی ناراحت کننده باشد و باعث عوارض جانبی موقت مانند گلودرد یا نفخ شود.