نحوه نگهداری بند ناف نوزاد و اهمیت آن
نمونه فریز شده خون بندناف در بانک سلول‌های بنیادی خون بند ناف رویان فقط یک بار برای پیوند مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نگهداری بند ناف نوزاد یکی از روش‌های ارزشمند برای حفظ سلول‌های بنیادی است که در درمان بسیاری از بیماری‌های جدی کاربرد دارد. این فرآیند که با جمع‌آوری و فریز کردن خون باقی‌مانده در بند ناف انجام می‌شود، فرصتی برای استفاده از این سلول‌ها در آینده فراهم می‌کند. در این مقاله، بیشتر درباره نحوه نگهداری بند ناف نوزاد و اهمیت آن صحبت خواهیم کرد.
اهمیت ذخیره خون بند ناف
فوق تخصص زنان، زایمان و نازایی در چهارمحال و بختیاری با اشاره به اهمیت ذخیره خون بند ناف نوزاد گفت: نمونه فریز شده در بانک سلول‌های بنیادی خون بند ناف رویان فقط یک‌بار برای پیوند مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مدت زمان نگهداری خون بند ناف
مریم نعمتی اظهار کرد: نمونه خون بند ناف که در دمای ۱۹۶- درجه سانتی‌گراد فریز شده است، تا ۲۰ سال قابلیت نگهداری دارد. با این حال، بر اساس آمارهای جهانی، بهترین زمان استفاده از نمونه در پنج سال اول پس از فریز شدن است.
وی افزود: مدت زمان نگهداری نمونه بسته به تعداد سلول‌های ذخیره‌شده در برخی کشورها متفاوت است. برای نمونه، اگر تعداد سلول‌ها بیش از یک میلیارد باشد، نمونه برای بیش از ده سال قابل نگهداری است. اما در مواردی که تعداد سلول‌ها کمتر است، مدت زمان نگهداری بین پنج تا ده سال متغیر خواهد بود.
مزایای سلول‌های بنیادی خون بند ناف
نعمتی با اشاره به مزایای سلول‌های بنیادی خون بند ناف نسبت به سلول‌های مغز استخوان و خون محیطی، بیان کرد:
- جمع‌آوری آسان و بدون درد برای مادر و نوزاد
- افزایش شانس یافتن دهنده مناسب برای پیوند
- امکان پیوند با وجود عدم تطابق کامل در برخی موارد
- کاهش احتمال رد پیوند (GVHD)
- کاهش احتمال آلودگی ویروسی نظیر CMV و EBV
- عدم انصراف دهنده به علت بیماری یا مشکلات دیگر
- امکان تبادل اطلاعات بین بانک‌های مختلف در کشورهای عضو نت‌کورد
کاربردهای سلول‌های بنیادی خون بند ناف
وی در پاسخ به این پرسش که سلول‌های بنیادی خون بند ناف در چه مواردی کاربرد دارند، گفت: در هر موردی که سلول‌های بنیادی مغز استخوان مورد استفاده قرار می‌گیرند، سلول‌های بنیادی خون بند ناف نیز قابل استفاده‌اند. در حال حاضر، بیشترین کاربرد این سلول‌ها در درمان بیماری‌های خونی مانند لوسمی‌های اطفال و نارسایی‌های خونی غیر بدخیم است.
روش‌های خون‌گیری از بند ناف
به گفته وی، خون‌گیری از ورید بند ناف انجام می‌شود. تجربه نشان داده است که در زایمان طبیعی، نمونه خون بند ناف حجم بیشتری دارد و تعداد سلول‌های آن نسبت به زایمان سزارین بیشتر است.
نعمتی ادامه داد: در زایمان طبیعی، خون‌گیری به‌صورت داخل رحمی انجام می‌شود. انقباضات رحم باعث خروج بهتر خون از جفت شده و احتمال مخلوط شدن خون جنین با خون مادر بسیار کم است. با این حال، میزان آلودگی در زایمان طبیعی کمی بیشتر است، زیرا بند ناف از کانال زایمان عبور می‌کند. بنابراین، رعایت شرایط استریل هنگام خون‌گیری ضروری است.
وی افزود: در زایمان سزارین، خون‌گیری می‌تواند به‌صورت داخل رحمی (پیش از جدا شدن جفت از دیواره رحم) یا خارج رحمی انجام شود. در روش داخل رحمی، ارتباط جفت و رحم برقرار است و خون بیشتری جمع‌آوری می‌شود. اما در روش خارج رحمی، به علت کنده شدن جفت، میزان خون جمع‌آوری شده کمتر و احتمال اختلاط خون مادر و جنین بیشتر است.
نحوه نگهداری بند ناف نوزاد
نگهداری بند ناف نوزاد یکی از روش‌های پیشرفته در علم پزشکی است که به والدین این امکان را می‌دهد تا سلول‌های بنیادی ارزشمندی را برای آینده فرزند خود ذخیره کنند. خون بند ناف حاوی سلول‌های بنیادی قدرتمندی است که در درمان بیماری‌هایی مانند برخی از سرطان‌ها، نقص‌های سیستم ایمنی و اختلالات خونی کاربرد دارند. در این مقاله به نحوه نگهداری بند ناف نوزاد و مزایای آن پرداخته می‌شود. نگهداری بند ناف نوزاد شامل فرآیند جمع‌آوری، پردازش و ذخیره‌سازی سلول‌های بنیادی موجود در خون آن است. این مراحل به صورت زیر انجام می‌شود:
جمع‌آوری خون بند ناف
پس از تولد نوزاد و قطع بند ناف، خون باقی‌مانده در آن از طریق یک سوزن مخصوص جمع‌آوری می‌شود. این کار بدون درد و کاملاً ایمن برای مادر و نوزاد انجام می‌شود. خون جمع‌آوری‌شده در کیسه‌های مخصوص قرار گرفته و برای پردازش ارسال می‌شود.
پردازش و جداسازی سلول‌های بنیادی
در آزمایشگاه‌های تخصصی، سلول‌های بنیادی از خون بند ناف جدا شده و از سایر اجزای خون تفکیک می‌شوند. این مرحله بسیار مهم است، زیرا کیفیت و تعداد سلول‌های بنیادی ذخیره‌شده در آینده روی میزان موفقیت پیوند تأثیر می‌گذارد.
ذخیره‌سازی در بانک‌های خون بند ناف
پس از پردازش، سلول‌های بنیادی در شرایط استاندارد و دمای بسیار پایین (حدود ۱۹۶- درجه سانتی‌گراد) نگهداری می‌شوند. این سلول‌ها می‌توانند برای چندین سال ذخیره شده و در صورت نیاز برای درمان‌های پزشکی استفاده شوند.
انواع بانک‌های نگهداری خون بند ناف
والدین می‌توانند بین دو نوع بانک ذخیره‌سازی خون بند ناف انتخاب کنند:
- بانک‌های عمومی: در این بانک‌ها، خون بند ناف برای استفاده عموم اهدا می‌شود و در صورت نیاز بیماران دیگر از آن استفاده خواهند کرد.
- بانک‌های خصوصی: در این بانک‌ها، خون بند ناف به‌طور اختصاصی برای خانواده ذخیره می‌شود و فقط در صورت نیاز اعضای خانواده قابل استفاده خواهد بود.
نکات مهم در نگهداری بند ناف
- قبل از زایمان، والدین باید با بانک‌های خون بند ناف معتبر مشورت کرده و تصمیم نهایی خود را بگیرند.
- فرآیند جمع‌آوری باید توسط افراد متخصص انجام شود تا کیفیت نمونه حفظ شود.
- توجه به استانداردهای بانک ذخیره‌سازی و میزان موفقیت پیوندهای انجام‌شده در آن بانک ضروری است.
عوامل مؤثر بر میزان خون جمع‌آوری شده
وی تصریح کرد: خون جفت باید طی ۳ تا ۵ دقیقه جمع‌آوری شود. پس از این مدت، احتمال لخته شدن خون در جفت و بند ناف افزایش پیدا می‌کند. حجم خون جمع‌آوری‌شده بین ۵۰ تا ۱۵۰ میلی‌لیتر متغیر است و عواملی مانند نوع خون‌گیری، نوع زایمان، وزن و حجم جفت در این مقدار تأثیرگذار هستند.
منابع اصلی سلول‌های بنیادی
نعمتی منابع اصلی سلول‌های بنیادی را مغز استخوان، بند ناف، پالپ دندان، بافت جفت و برخی از بافت‌های چربی عنوان کرد و گفت: سلول‌های بنیادی بند ناف که از خون باقی‌مانده در بند ناف به دست می‌آیند، از لنفوسیت‌های نابالغ تشکیل شده‌اند و قابلیت استفاده در پیوندهای سلولی را دارند.
اهمیت نگهداری خون بند ناف در خانواده‌های تک فرزندی
وی تأکید کرد: کاهش نرخ زاد و ولد، اهمیت نگهداری خون بند ناف را دوچندان کرده است. در خانواده‌های تک فرزندی، یافتن دهنده مناسب برای پیوند مغز استخوان میان خواهر و برادر دشوارتر خواهد شد. از این رو، ذخیره خون بند ناف می‌تواند شانس پیوند موفق را افزایش دهد.
نتیجه‌گیری
با توجه به مزایای فراوان، نگهداری بند ناف نوزاد می‌تواند یک سرمایه‌گذاری حیاتی برای سلامت کودک و حتی سایر اعضای خانواده باشد. این اقدام با فراهم کردن امکان استفاده از سلول‌های بنیادی در درمان بیماری‌های مختلف، اهمیت بسیاری در آینده پزشکی دارد.
