اندازه دور سر نوزاد، اختلالات مغزی

یکی از اختلالات مغزی جنین بزرگ شدن بطن های مغز ناشی از تجمع مایع است که با اصطلاح ونتریکولومگالی ( ventriculomegaly ) شناخته می شود.
به طور طبیعی ساختار مغز جنین شامل ۴ بطن است . دو بطن در طرفین و دو بطن در خط میانی که با نام بطن سوم و چهارم نامگذاری می شوند. بطن های مغز به طور طبیعی با مایع مغزی نخاعی پر شده اند و اندازه طبیعی آنها در جنین کمتر از ۹ میلی متر است. زمانی که این اندازه بیش از ۱۰ میلی متر باشد مطرح کننده ونتریکولومگالی است. شیوع آن هنگام تولد حدود یک در ۱۰۰۰ است.
گشادی بطن ها می تواند یک یا دوطرفه باشد و با سونوگرافی سلامت قابل تشخیص است.
شدت این اختلال بر مبنای اندازه بطن ها به صورت خفیف ( ۹-۱۱ میلی متر )، متوسط ( ۱۲- ۱۵میلی متر) و شدید (بیش از ۱۶ میلی متر ) تعیین میشود.
تصویر زیر ساختار طبیعی مغز را در مقایسه با جنین مبتلا به ونتریکولومگالی نشان می دهد.
نمیتوان به طور قطعی در مورد مشکلات جنین های مبتلا به ونتریکولومگالی نظر داد . طیفی از مشکلات تکاملی تا معلولیت های ذهنی میتواند جنین را تهدید کند.
چنین به نظر می رسد که در موارد شدید ونتریکولومگالی، سقط جنین تصمیم درست تری باشد اما در موارد خفیف تا متوسط ارزیابی های بیشتر ضروری است. درمانی برای این اختلال در دوران جنینی وجود ندارد و بررسی های انجام شده صرفا برای یافتن علت و پیش بینی وضعیت جنین بعد از تولد است.

علل ونترکولومگالی عبارتند از:

- نقایص کروموزومی
- بیماری های ژنتیکی
- خونریزی مغزی
- عفونت مغزی
متاسفانه در اکثر موارد علت مشخصی برای آن پیدا نمی شود.
سن حاملگی در زمان تشخیص ، شدت بزرگی بطن ها ، سیر پیشرفت و اختلالات همراه تعیین کننده پیش آگهی جنین مبتلا به ونتریکولومگالی است . لذا توصیه می شود به محض تشخیص با متخصص پریناتولوژی مشورت کرده تا در صورت امکان بررسی های بیشتری بر روی جنین انجام گیرد.

اقدامات لازم در ونتریکولومگالی:

ونتریکولومگالی یافته ای است که میتواند نشانه ای برای بیماری های کروموزومی باشد. شیوع نقایص کروموزومی در صورت وجود ونتریکولومگالی حدود ۱۰ درصد است و شایع ترین اختلالات، تریزومی ۱۳ ،۱۸،۲۱و تریپلوئیدی می باشند. احتمال نقایص کروموزومی در ونتریکولومگالی خفیف تا متوسط بیش از ونتریکولومگالی شدید است. لذا بررسی کروموزومی جنین با آمنیوسنتز همیشه مد قرار می گیرد.
این اختلال میتواند با سایر ناهنجاری های جنینی نظیر مشکلات قلبی ، مشکلات ستون فقرات نظیر اسپینا بیفیدا و نقایص مغزی همراه باشد . لذا بررسی کلیه ارگان های جنین با سونوگرافی توصیه می شود.
انجام اکوکاردیوگرافی قلب جنین و MRI جنینی نیز میتواند در کنار سونوگرافی کمک کننده باشند.
از آنجایی که عفونت های مادرزادی یکی از علل بروز ونتریکولومگالی هستند، بررسی از نظر ابتلا به توکسوپلاسما، روبلا و سیتومگالو ویروس نیز توصیه می شود.
در صورتی که یافته غیر طبیعی دیگری همراه ونتریکولومگالی نباشد، با افزایش سن بارداری شدت آن کاهش یافته یا تغییر نکند و کاریوتیپ جنین نرمال باشد، میتوان پیش آگهی بهتری را برای جنین تصور کرد.
بررسی های بیشتر بعد از تولد و توسط متخصص مغز و اعصاب پیشنهاد می شود.