علائم مخملک در کودکان، نکات مختصر درباره آن
مخملک یا تب اسکارلت نوعی بیماری است که باعث ایجاد دانه‌های قرمز یا صورتی رنگ روی پوست می‌شود.
مخملک یا تب اسکارلت نوعی بیماری است که باعث ایجاد دانه‌های قرمز یا صورتی رنگ روی پوست می‌شود. این بیماری معمولا سراغ کودکان می‌آید. چنان‌چه مخملک به درستی درمان نشود، گاهی اوقات می‌تواند به ایجاد عوارض شدید و خطرناکی منجر شود. بیماری مخملک یا تب اسکارلت در گذشته به عنوان یکی از بیماری‌های خطرناک کودکان شناخته می‌شد، ولی آنتی‌بیوتیک‌های مدرن این بیماری را نادر و کم‌خطر کرده‌اند.
با وجود این، گاهی اوقات هنوز احتمال شیوع این بیماری وجود دارد. کودکان در سنین ۵ الی ۱۵ بیشتر از سایر گروه‌های سنی در معرض ابتلا به تب اسکارلت قرار دارند. حدود ۸۰ درصد از موارد ابتلا به این بیماری در کودکان زیر ۱۰ سال گزارش شده‌اند.
نکات مختصر درباره‌ی مخملک یا تب اسکارلت
در این بخش به برخی نکات کلیدی درباره‌ی بیماری تب اسکارلت اشاره می‌کنیم. در بخش‌های بعدی این مقاله، اطلاعات و جزییات بیش‌تری را در اختیارتان خواهیم گذاشت.
الف. شیوع بیماری مخملک یا تب اسکارلت نسبت به گذشته کاهش یافته است، ولی هم‌چنان احتمال شیوع آن وجود دارد.
ب. باکتری عامل ایجاد کننده‌ی گلودرد مسئول ایجاد بیماری مخملک نیز هست.
پ. این بیماری را می‌توان با کمک آنتی‌بیوتیک با موفقیت درمان کرد.
ت. علائم اولیه‌ی مخملک یا تب اسکارلت شامل ایجاد دانه‌های قرمز روی پوست، گلودرد، و تب هستند.
بیماری تب اسکارلت به وسیله‌ی سمی ایجاد می‌شود که توسط نوعی باکتری به نام استرپتوکوک پیوژنز - همان موجود زنده‌ای که انسان را به گلودرد مبتلا می‌کند - تولید می‌شود.
درصد اندکی از بیماران مبتلا به عفونت‌های استرپتوکوکی، نظیر گلودرد یا زرد زخم، به تب اسکارلت نیز مبتلا می‌شوند.
اصطلاح دیگری به نام اسکارلاتینا (scarlatina) نیز در نوشته‌های پزشکی وجود دارد که معمولا به عنوان مترادف مخملک یا تب اسکارلت استفاده می‌شود؛ ولی این اصطلاح عموما به وضعیتی از این بیماری اشاره می‌کند که کم‌تر حاد باشد.
درمان به موقع این مخملک توسط آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند از بروز عوارض این بیماری پیشگیری کند.
۱. علائم
نشانه‌ها و علائم مخملک معمولا حدود ۱ الی ۴ روز پس از ایجاد عفونت اولیه ظاهر می‌شوند. نخستین علائم بیماری مخملک یا تب اسکارلت معمولا شامل موارد زیر می‌شوند:
الف. گلودرد و قرمز شدن انتهای گلو، گاهی اوقات به همراه ایجاد لکه‌های سفید یا زرد رنگ در انتهای گلو
ب. ایجاد تب ۳۸ درجه به بالا، معمولا با همراه لرز
دانه‌های قرمز رنگ بر روی پوست پس از گذشت ۱۲ الی ۴۸ ساعت بعد از مشاهده‌ی نخستین علائم این بیماری ایجاد می‌شوند.
بر اثر این بیماری، لکه‌های قرمز رنگی روی پوست ایجاد می‌شوند؛ این لکه‌ها به دانه‌های کوچک صورتی و قرمزی تبدیل می‌شوند که ظاهری شبیه آفتاب سوختگی دارند. در این شرایط، سطح پوست کمی زبر می‌شود - تا حدودی شبیه کاغذ سنباده‌ی نرم.
این دانه‌های قرمز به گوش‌ها، گردن، آرنج، سطح داخلی و کشاله‌ی ران، قفسه‌ی سینه، و سایر بخش‌های بدن گسترش می‌یابند.
این دانه‌ها معمولا روی صورت مشاهده نمی‌شوند، ولی گونه‌های بیمار سرخ و نواحی اطراف دهان رنگ پریده خواهد شد.
اگر یک لیوان شیشه‌ای را روی پوست فشار دهید، دانه‌های قرمز رنگ سفید خواهند شد.
این دانه‌های قرمز پس از گذشت حدود ۶ روز معمولا محو می‌شوند. در موارد خفیف‌تر، این دانه‌ها تنها علامت بیماری مخملک خواهند بود.
سایر علائم احتمالی بیماری مخملک یا تب اسکارلت عبارت هستند از:
الف. دشواری در بلع
ب. احساس ناخوشی
پ. سردرد
ت. خارش پوست
ث. حالت تهوع، استفراغ، کاهش اشتها، و درد شکمی
ج. پارگی عروق خونی در نواحی چین خورده‌ی بدن نظیر زیر بغل، کشاله‌ی ران، آرنج، زانو، و گردن که باعث ایجاد خطوطی روی بدن می‌شوند؛ به نشانه‌ها خطوط پاستیا گفته می‌شود.
چ. تورم غدد گردن یا غدد لنفاوی؛ حساس شدن این نواحی به تماس
ح. ایجاد پوشش سفید رنگ روی زبان؛ که از روی آن جدا می‌شود و باعث قرمزی و تورم زبان می‌شود - به این وضعیت، "زبان توت فرنگی" گفته می‌شود.
چنان‌چه علاوه بر علائم بالا، دچار درد شدید ماهیچه، استفراغ، یا اسهال نیز شده باشید، پزشک معالج جهت حذف علت‌های احتمالی دیگر، نظیر سندرم شوک سمی، مجبور می‌شود به انجام آزمایش‌ها و معاینات بیش‌تری بپردازد.
پس از گذشت ۶ هفته از محو شدن دانه‌های قرمز، دست‌ها و پاها پوسته خواهند شد.
۲. علت‌ها
مخملک یا تب اسکارلت توسط باکتری استرپتوکوک پیوژنز یا استرپتوکوک گروه A گونه‌ی بتا همولیتیک، باکتری عامل گلودرد، ایجاد می‌شود.
این باکتری با تولید و انتشار سم در بدن، علائم بیماری تب اسکارلت را ایجاد می‌کند.
۳. راه‌های انتقال بیماری
بیماری مخملک یا تب اسکارلت از طریق مایعات دهان و بینی فرد بیمار به دیگران منتقل می‌شود. هنگامی که فرد مبتلا به این بیماری سرفه یا عطسه می‌کند، باکتری‌ها داخل قطرات آب خارج شده از دهان از طریق هوا با سایر آدم‌ها انتقال می‌یابند.
در صورتی که قطرات آب حاوی این باکتری را استنشاق کنید، یا اشیای آلوده به این قطرات، نظیر دستگیره‌ی در، را لمس کنید و سپس دست‌تان را به بینی یا دهان‌تان بمالید، دچار مخملک یا تب اسکارلت خواهید شد.
هم‌چنین، ایجاد تماس بدنی با فرد آلوده به عفونت استرپتوکوکی نیز می‌تواند باعث سرایت این بیماری شود. استفاده‌ی مشترک از حوله، لباس، ملحفه و حتی حمام فرد آلوده به این باکتری نیز می‌تواند خطر ابتلا به مخملک را افزایش دهد.
بیمار مبتلا به مخملک، در صورت عدم درمان مناسب، تا چندین هفته می‌تواند باعث انتقال این بیماری به دیگران شود؛ حتی اگر علائم بیماری‌اش برطرف شده باشند.
بدن برخی از آدم‌ها به سم ناشی از این باکتری واکنش نشان نمی‌دهد. این آدم‌ها می‌توانند این عفونت را بدون تجربه‌ی هیچ گونه علامتی، حمل و منتقل کنند. فقط آدمهایی دچار علائم بیماری مخملک خواهند شد که بدن‌شان به این سم واکنش نشان دهد.
این وضعیت، آگاهی از قرار گرفتن در معرض چنین عفونتی را دچار می‌کند.
گاهی اوقات، عفونت از طریق تماس یا مصرف غذای آلوده، به خصوص شیر، نیز منتقل می‌شود؛ البته، این اتفاق آن‌چنان متداول نیست.
این باکتری می‌تواند در میان آدمهایی که دارای رابطه‌ی هستند، به آسانی سرایت کند؛ مثلا میان آدمهایی که در یک مدرسه، خانه، یا محل کار قرار دارند.
۳. تشخیص
پزشک معمولا با مشاهده‌ی نشانه‌ها و علائم بیماری مخملک یا تب اسکارلت می‌تواند این وضعیت را تشخیص دهد.
کشت ترشحات حلق می‌تواند به تشخیص باکتری عامل عفونت کمک کند. گاهی اوقات، پزشک معالج به انجام آزمایش خون نیز نیاز پیدا می‌کند.
۴. درمان
بیشتر موارد خفیف مخملک، ظرف یک هفته، بدون نیاز به درمان، به خودی خود برطرف می‌شوند.
با وجود این، انجام اقدامات درمانی حائز اهمیت است؛ زیرا این کار باعث تسریع روند درمان و کاهش خطر عوارض این بیماری خواهد شد.
روند درمان معمولا شامل استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها خوراکی، نظیر پنی‌سیلین، طی یک دوره‌ی ۱۰ روزه می‌شود.
تب ناشی از بیماری معمولا ظرف ۱۲ الی ۲۴ ساعت پس از مصرف اولین آنتی‌بیوتیک برطرف می‌شود، و بیمار پس از گذشت ۴ الی ۵ روز از شروع روند درمان طبیعتا بهبودی حاصل خواهد کرد.
بیمارانی که به پنی‌سیلین حساسیت دارند، می‌توانند از اریترومایسین یا سایر آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده کنند.
مصرف یک دوره‌ی کامل آنتی‌بیوتیک از اهمیت بالایی برخوردار است؛ بنابراین، حتی اگر علائم بیماری‌تان برطرف شوند، نباید مصرف آنتی‌بیوتیک را برخلاف نظر پزشک متوقف کنید. مصرف یک دوره‌ی کامل آنتی‌بیوتیک برای خلاصی از شر عفونت و کاهش خطر ایجاد عوارض ناشی از این باکتری ضروری است.
چنان‌چه ظرف ۲۴ الی ۴۸ ساعت پس از شروع دوره‌ی درمان با آنتی‌بیوتیک احساس بهبودی نکنید، باید به پزشک مراجعه کنید.
این بیماری پس از گذشت ۲۴ ساعت از مصرف آنتی‌بیوتیک به دیگران سرایت نخواهد کرد، ولی بهتر است در تمام طول دوره‌ی درمان با آنتی‌بیوتیک در خانه بمانید.
۵. کنترل علائم بیماری در خانه
هم‌زمان با استفاده از آنتی‌بیوتیک، سایر استراتژی‌های درمانی نیز باید برای تسکین علائم بیماری مخملک به کار روند.
نوشیدن مقدار زیادی مایعات، به خصوص در صورت ابتلا به بی‌اشتهایی، از اهمیت بالایی برخوردار است. در صورت امکان، بهتر است فضای اتاق را نسبتا خنک نگه دارید.
استفاده از تیلنول یا استامینوفن نیز می‌تواند به تسکین درد و ناراحتی‌های ناشی از این بیماری، و هم‌چنین، کاهش تب کمک کند.
لوسیون کالامین نیز می‌تواند به کاهش خارش پوست کمک کند.
تیلنول، استامینوفن، و لوسیون کالامین را می‌توانید بدون نسخه از داروخانه‌ها خریداری کنید.
۶. عوارض
بیشتر آدم‌های مبتلا به مخملک یا تب اسکارلت معمولا دچار عارضه‌ی خاصی نمی‌شوند، ولی در برخی دیگر از آدم‌ها ممکن است عوارض زیر ایجاد شود:
الف. عفونت گوش، نظیر عفونت گوش میانی
ب. ذات الریه
پ. آبسه‌ی گلو
ت. سینوزیت
ث. التهاب کلیه ناشی از واکنش دستگاه ایمنی بدن به باکتری استرپتوکوک، و احتمال بروز بیماری کلیوی بلند مدت
ج. تب روماتیسمی
چ. عفونت‌های پوستی
احتمال بروز عوارض زیر نیز بسیار به ندرت وجود دارد:
الف. نارسایی حاد کلیوی
ب. مننژیت، التهاب غشای اطراف مغز و نخاع
پ. بیماری گوشتخوار، بیماری بسیار خطرناکی که باعث خورده شدن گوشت بدن می‌شود
ت. سندرم شوک سمی
ث. التهاب درون‌شامه قلب، عفونت دیواره‌ی داخلی قلب
ج. عفونت استخوان و مغز استخوان
یکی دیگر از عوارض احتمالی ابتلا به مخملک شامل اختلال‌های عصب-روان‌شناختی ایمنی خودکار کودکان مرتبط با عفونت‌های استرپتوکوک (پانداس) می‌شود.
برخی از پژوهش‌ها نشان داده‌اند، عفونت باکتریایی استرپتوکوک ممکن است باعث تحریک واکنش خودایمنی بدن شود؛ این وضعیت می‌تواند علائم مربوط به برخی از اختلالات دوران کودکی را تشدید کند.
این اختلالات شامل اختلال وسواس فکری- عملی، سندرم توره، و اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی هستند.
افزایش علائم این وضعیت‌ها معمولا تا چند هفته یا ماه طول خواهند کشید.
۷. پیشگیری
برخی از بهترین روش‌ها برای پیشگیری از انتقال تب اسکارلت و سایر بیماری‌های عفونی عبارت هستند از:
الف. دوری کردن از سایر آدم‌ها و ماندن در خانه؛ مثلا عدم حضور در مدرسه
ب. شستشو یا دور انداختن سریع دستمال‌های پارچه‌ای یا کاغذی آلوده، و شستشوی کامل دست‌ها با آب و صابون
پ. رعایت دقیق و کامل مسائل بهداشتی
ت. عدم استفاده‌ی مشترک از لیوان یا سایر ظروف
ث. پوشاندن دهان و بینی هنگام عطسه و سرفه با یک دستمال، یا پوشاندن دهان و بینی میان محل اتصال بین بازو و ساعد
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼